07-12-2023 12:25 Antwoordmodel
Antwoordmodel
Opdracht A
A1. Beschrijf de verschillende perspectieven op macht (soeverein vs. capillair
perspectief, subject-object relations, multiple, equal voices, power over vs.
power to) uit het college van prof. dr. Thijs Homan en de boekhoofdstukken
van Homan (2021) en van Hosking (2006).
Soeverein machtsperspectief
Binnen het modernisme spreekt men van het soeverein machtsperspectief. In
zijn boekhoofdstuk, stelt Homan (2021) dat macht hierbij wordt opgevat als iets
dat individuen bezitten, waarbij macht te lokaliseren is op specifieke plaatsen in
de organisatie (bijvoorbeeld het organogram). Er wordt een vaste, formele
hiërarchie verondersteld, waarbij sommigen ‘bovenop’ zitten en anderen
‘onderop’. Binnen veranderprocessen luidt hierbij dus het motto dat er een
aantal individuen is “veranderaars” dat de organisatie kan vertellen hoe het
allemaal in elkaar steekt en hoe de verandering succesvol aangepakt moet
worden. In zijn artikel, geeft Homan (2021) ook een aantal kenmerken van het
soeverein machtsperspectief aan binnen de context van verandertrajecten (zie
pp. 395-396).
In het college van Homan rond macht, wordt er gesproken over de volgende
concepten, die vallen binnen het modernistisch perspectief, dus onder het
soeverein machtsperspectief:
Theorie van Robert Dahl
French en Raven-model: positional/personal power
Drie gezichten van macht volgens Lukes
On stage/ off stage gedrag volgens James C. Scott
Hieronder kort een toelichting per concept:
Theorie van Robert Dahl
Macht is een vermogen om anderen dingen te laten doen die ze oorspronkelijk
niet willen doen.
Macht is onproblematisch: degene met de macht (bv. verandermanager) kan
anderen in beweging zetten.
French en Raven-model: positional/personal power
Bespreken van bronnen waaruit individuen macht kunnen putten en waardoor
hun vermogen om anderen te beïnvloeden, groter wordt. Hieronder vind je een
https://brightspace.ou.nl/d2l/le/enhancedSequenceViewer/9098?url=https%3A%2F%2F089a5879-934f-42bd-ac09-d013c811ca16.sequences.api.brightspace.co… 1/7
, 07-12-2023 12:25 Antwoordmodel
tabel met verschillende bronnen van macht (voor een toelichting met betrekking
tot deze bronnen verwijzen wij naar het videocollege van Thijs Homan over
macht).
Drie gezichten van macht volgens Lukes
Volgens de theorie van Lukes kan macht over individuen op drie manieren
worden uitgeoefend: beslissingsmacht, niet-beslissingsmacht en ideologische
macht (van zeer zichtbare vormen van macht, naar meer verborgen vormen van
macht).
On stage/ off stage gedrag volgens James C. Scott
Het is de vraag of er door de dreiging van bovenaf, niet een groot
schaduwsysteem ontstaat in de organisatie, waar individuen off stage een heel
ander gedrag vertonen dan on stage. James C. Scott stelt dat individuen zowel
on stage als off stage gedrag vertonen binnen organisaties. On stage gedrag
gaat over het gedrag dat werknemers vertonen dat observeerbaar is voor de
machthebbers (bv. de leiders, aan de vergadertafel); Off stage gedrag gaat over
het gedrag dat werknemers vertonen dat niet direct observeerbaar is voor de
machthebbers (bv. bij de koffieautomaat).
Capillair machtsperspectief
Binnen het postmodernisme spreekt men van het capillair machtsperspectief.
Binnen dit perspectief is macht letterlijk overal en altijd aanwezig en speelt
deze een rol tot in de haarvaten (capillair) van de organisatie (namelijk dagelijkse
gesprekken). In dit perspectief is macht geen positiekenmerk of bezit, maar een
relatiekenmerk van interacties en relatiedynamieken. Het capillair
https://brightspace.ou.nl/d2l/le/enhancedSequenceViewer/9098?url=https%3A%2F%2F089a5879-934f-42bd-ac09-d013c811ca16.sequences.api.brightspace.co… 2/7
Antwoordmodel
Opdracht A
A1. Beschrijf de verschillende perspectieven op macht (soeverein vs. capillair
perspectief, subject-object relations, multiple, equal voices, power over vs.
power to) uit het college van prof. dr. Thijs Homan en de boekhoofdstukken
van Homan (2021) en van Hosking (2006).
Soeverein machtsperspectief
Binnen het modernisme spreekt men van het soeverein machtsperspectief. In
zijn boekhoofdstuk, stelt Homan (2021) dat macht hierbij wordt opgevat als iets
dat individuen bezitten, waarbij macht te lokaliseren is op specifieke plaatsen in
de organisatie (bijvoorbeeld het organogram). Er wordt een vaste, formele
hiërarchie verondersteld, waarbij sommigen ‘bovenop’ zitten en anderen
‘onderop’. Binnen veranderprocessen luidt hierbij dus het motto dat er een
aantal individuen is “veranderaars” dat de organisatie kan vertellen hoe het
allemaal in elkaar steekt en hoe de verandering succesvol aangepakt moet
worden. In zijn artikel, geeft Homan (2021) ook een aantal kenmerken van het
soeverein machtsperspectief aan binnen de context van verandertrajecten (zie
pp. 395-396).
In het college van Homan rond macht, wordt er gesproken over de volgende
concepten, die vallen binnen het modernistisch perspectief, dus onder het
soeverein machtsperspectief:
Theorie van Robert Dahl
French en Raven-model: positional/personal power
Drie gezichten van macht volgens Lukes
On stage/ off stage gedrag volgens James C. Scott
Hieronder kort een toelichting per concept:
Theorie van Robert Dahl
Macht is een vermogen om anderen dingen te laten doen die ze oorspronkelijk
niet willen doen.
Macht is onproblematisch: degene met de macht (bv. verandermanager) kan
anderen in beweging zetten.
French en Raven-model: positional/personal power
Bespreken van bronnen waaruit individuen macht kunnen putten en waardoor
hun vermogen om anderen te beïnvloeden, groter wordt. Hieronder vind je een
https://brightspace.ou.nl/d2l/le/enhancedSequenceViewer/9098?url=https%3A%2F%2F089a5879-934f-42bd-ac09-d013c811ca16.sequences.api.brightspace.co… 1/7
, 07-12-2023 12:25 Antwoordmodel
tabel met verschillende bronnen van macht (voor een toelichting met betrekking
tot deze bronnen verwijzen wij naar het videocollege van Thijs Homan over
macht).
Drie gezichten van macht volgens Lukes
Volgens de theorie van Lukes kan macht over individuen op drie manieren
worden uitgeoefend: beslissingsmacht, niet-beslissingsmacht en ideologische
macht (van zeer zichtbare vormen van macht, naar meer verborgen vormen van
macht).
On stage/ off stage gedrag volgens James C. Scott
Het is de vraag of er door de dreiging van bovenaf, niet een groot
schaduwsysteem ontstaat in de organisatie, waar individuen off stage een heel
ander gedrag vertonen dan on stage. James C. Scott stelt dat individuen zowel
on stage als off stage gedrag vertonen binnen organisaties. On stage gedrag
gaat over het gedrag dat werknemers vertonen dat observeerbaar is voor de
machthebbers (bv. de leiders, aan de vergadertafel); Off stage gedrag gaat over
het gedrag dat werknemers vertonen dat niet direct observeerbaar is voor de
machthebbers (bv. bij de koffieautomaat).
Capillair machtsperspectief
Binnen het postmodernisme spreekt men van het capillair machtsperspectief.
Binnen dit perspectief is macht letterlijk overal en altijd aanwezig en speelt
deze een rol tot in de haarvaten (capillair) van de organisatie (namelijk dagelijkse
gesprekken). In dit perspectief is macht geen positiekenmerk of bezit, maar een
relatiekenmerk van interacties en relatiedynamieken. Het capillair
https://brightspace.ou.nl/d2l/le/enhancedSequenceViewer/9098?url=https%3A%2F%2F089a5879-934f-42bd-ac09-d013c811ca16.sequences.api.brightspace.co… 2/7
