Class notes

Samenvatting veiligheid, terrorisme en mensenrechten '23-24

Name: Samenvatting veiligheid, terrorisme en mensenrechten '23-24
SKU: doc_3987971
Rating: 4.20 (5 reviews)
Author: justinejacoby

5 reviews

47 purchases

Course
Veiligheid, terrorisme en mensenrechten

Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)

Volledige samenvatting van het vak veiligheid, terrorisme en mensenrechten gedoceerd door Maarten Colette. Bevat alle Powerpoints aangevuld met lesnotities, gastcolleges en voorbeelden van examenvragen (met antwoorden). De lessen zetten alle belangrijke informatie uit de teksten uiteen. Als je d...

[Show more]

Last document update: 1 year ago

Preview 10 out of 82 pages

View example

Uploaded on December 8, 2023
File latest updated on January 3, 2024
Number of pages 82
Written in 2023/2024
Type Class notes
Professor(s) Maarten colette
Contains All classes

veiligheid
terrorisme
mensenrechten
lesnotities
gastcolleges
samenvatting

Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Education
Rechten
Course
Veiligheid, terrorisme en mensenrechten

5 reviews

By: moensnonamarie • 3 months ago

By: jasonvanelsen1 • 3 weeks ago

By: meldaoktem1 • 1 year ago

By: Ikwilmijndiploma • 1 year ago

Translated by Google

I bought this svt for notes to the guest lectures. Unfortunately, this only includes the slides, so you don't have more info than the slides

By: justinejacoby • 1 year ago

Translated by Google

Reply deleted by the user

By: radeshsanjeevkumar • 1 year ago

justinejacoby

Member since 4 year 77 documents sold

$9.83

Add to cart

Add to wishlist

100% satisfaction guarantee
Immediately available after payment
Both online and in PDF
No strings attached

Veiligheid, terrorisme en mensenrechten
PowerPoints aangevuld met lesno33es

Inhoudstafel
LES 1: INLEIDING ............................................................................................................................................ 2
1. DOELSTELLINGEN VAN HET VAK – VEILIGHEID ALS SEMANTISCH SLEEPNET ..................................................................2
2. TE BESTUDEREN LITERATUUR ............................................................................................................................4
LES 2: ISRAËL – PALESTINA EN INLEIDING TEKST GARLAND ............................................................................ 5
1. EVEN HERHALEN – LES 1 IN VERBAND MET SOCIOGENESE VAN DE ANGST ...................................................................7
2. DE TWAALF LAATMODERNE TRANSFORMATIES IN DE CRIMINOLOGIE .........................................................................9
3. DE TWAALF VERANDERINGEN EN BELEIDSSCHIZOFRENIE VERKLAARD .......................................................................10
LES 3: TEKST GARLAND (DEEL II) EN TEKST ZEDNER ...................................................................................... 11
DAVID GARLAND - “THE LIMITS OF THE SOVEREIGN STATE. STRATEGIES OF CRIME CONTROL IN
CONTEMPORARY SOCIETY” (DEEL II) ............................................................................................................ 11
1. DE (ONHOUDBARE) MYTHE VAN DE SOEVEREINE VEILIGHEIDSSTAAT ........................................................................11
2. AANPASSINGSSTRATEGIE VS ONTKENNINGSSTRATEGIE/ACTING OUT ........................................................................12
3. DE TWEE CRIMINOLOGISCHE ‘NARRATIEVEN’ VAN DE LAATMODERNITEIT .................................................................15
4. ENKELE ACTUELE ILLUSTRATIES AAN WEERSZIJDEN VAN HET SPECTRUM (PUUR ILLUSTRATIEF, GEEN LEERSTOF) .................16
LUCIA ZEDNER – “TOO MUCH SECURITY?” (P.155-176) ................................................................................. 18
1. DE PARADOXEN VAN VEILIGHEID ALS EEN ONOMSTREDEN BELEIDSOPTIE ..................................................................18
2. ZES VEILIGHEIDSPARADOXEN DIE EVIDENTIE VEILIGHEID WEERSPREKEN ....................................................................19
3. EEN RECHTVAARDIGING VOOR VEILIGHEIDSZORG – INSPIRATIE BIJ STRAF ..................................................................24
LES 4: TEKST SCHEFFLER – MOTIVATIES VOOR TERRORISME ......................................................................... 25
2. ENKELE VOORBEELDEN VAN ‘ACTING OUT’ IN RELATIE TOT TERRORISME ...................................................................26
3. (BELGISCH) STRAFRECHTELIJK INSTRUMENTARIUM INZAKE TERRORISME ..................................................................26
LES 5: GASTCOLLEGE - SOFIE ROYER OVER DE VERHOUDING TUSSEN VEILIGHEID EN PRIVACY ..................... 32
1. DE DATARETENTIESAGA .................................................................................................................................32
2. GEZICHTS- EN GEDRAGSHERKENNINGSCAMERA’S ...............................................................................................41
3. DATAGEDREVEN STRAFONDERZOEKEN ..............................................................................................................44
LES 6: GASTCOLLEGE - PAUL PONSAERS OVER IS: TERRORISME OF OORLOGSMISDADEN? ............................ 47
1. CHRONOLOGISCHE ACHTERGROND ..................................................................................................................47
2. VIJF CASES..................................................................................................................................................53
LES 7: GASTCOLLEGE - WARD YPERMAN OVER TERRORISMEPREVENTIE EN MENSENRECHTEN ..................... 58
1. ARTIKEL 5 EVRM ........................................................................................................................................58
2. VERENIGD KONINKRIJK ALS CASE STUDY............................................................................................................61
3. EN BELGIË? ................................................................................................................................................63
LES 8: GASTCOLLEGE - BRIGITTE HERREMANS OVER OVERGANGSJUSTITIE IN SYRISCHE CONTEXT ................ 64
1. ACHTERGROND CONFLICT ..............................................................................................................................64
2. INSPANNINGEN VOOR RECHTVAARDIGHEID ........................................................................................................70
3. SLOTBESCHOUWINGEN .................................................................................................................................74
LES 9: TEKST LUBAN – FOLTERING ................................................................................................................ 74
1. VOORAF – HET FOLTERVERBOD IN NATIONAAL EN INTERNATIONAAL RECHT ..............................................................74

1

, 2. VOORAF – HET FOLTERVERBOD – DE TWEE MOGELIJKE ETHISCHE POSITIES ...............................................................76
3. “WREEDHEID” IN DE GESCHIEDENIS VAN DE (WESTERSE) FILOSOFIE ........................................................................77
4. FOLTERING – DE VIJF VOORNAAMSTE RECHTVAARDIGINGSGRONDEN ......................................................................78
5. FOLTERING – DE VIJFDE (ONEIGENLIJKE) RECHTVAARDIGINGSGROND ......................................................................79
VOORBEELDEN VAN MEERKEUZEVRAGEN OP HET EXAMEN IN JANUARI ...................................................... 80

Les 1: inleiding
Examen: 4 meerkeuzevragen over elke te bestuderen tekst (4 x 4 punten = 16 punten) – 4
vragen over gastcolleges (4 x 1 punt = 4 punten) = 20 punten – meerkeuzevragen – geen
gokcorrec3e – examen gaat (naar de huidige prognose) door op woensdag 24 jaunari 2024

1. Doelstellingen van het vak – veiligheid als seman4sch sleepnet

- Veiligheid als seman3sch sleepnet voor voetlicht krijgen – google ‘9/11’ en je krijgt
meer dan achthonderd miljoen hits (13x zoveel als ‘Auschwitz’)

- Verknochtheid van diverse disciplines (rechtsﬁlosoﬁe, sociologie, criminologie, het
recht, (geo)poli3eke theorie) bereﬂecteren

- Tegenwerken van intuï3e – argumenteren – betekenishorizon verbreden – zelfstandig
nadenken – zorgen maken om het maken van zorgen & hun consequen3es
(voorbeelden: houten vorkjes, ‘veilige hech3ng 3jdens eerste duizend dagen’,
’sensi3vity readers’, enz)

- ‘Trigger warning’ (!) – veiligheid is controversieel thema – debat wordt vaak in
iden3taire verwoordingen gevoerd – zo zou veiligheid een ’rechts’ thema (hard
doorpakken) zijn en ‘laisser faire laisser passer’ een ‘links’ axioma (elke vorm van
geweld heeX zijn oorsprong in een vorm van depriva3e) – dit klopt helemaal niet

- We gaan op nuchtere wijze een aantal wetenschappelijke theorieën bespreken in de
les

- Deze cursus gaat over publieke veiligheid = de manier waarop een overheid een zekere
maatschappelijke ordening tracht te bewerkstelligen – afdracht van publieke veiligheid
aan private actoren komt erin voor (maar de uitwerking ervan is voor een andere
cursus)

- Hang naar veiligheid voorbije drie decennia fors toegenomen – subjec3eve veiligheid
daalt terwijl objec3eve veiligheid in aanzienlijke mate piekt (les 1)

- Terrorisme draagt het risico van overscha]ng in zich – ’terror’ = extreme angst (zie les
2 en 4)

- Veiligheidsindustrie (publiek & privaat) heeX er alle belang bij om de dreiging en angst
te bestendigen (zie les 3)

2

, - Repressie van andersgezinden stuit op minder (interna3onaal) protest als die
geframed wordt als strijd tegen terroristen (zie les 4) – voor democra3sche overheden
is het moeilijk om terug te keren op geze_e schreden – grote kans op gezichtsverlies
(zie les 9) – “morele kosten” van schandalen als Abu Ghraib en Guantanamo (zie les
10)

Is veiligheid een (grond)recht?

Hobbes en Rousseau zijn de twee voornaamste componenten in groot debat tussen vrijheid
en veiligheid. Veiligheid is cruciaal om uw vrijheid te kunnen uiten (denk bv. aan de discussie
van mondmaskers waar je je eigen vrijheid opoﬀert voor de veiligheid van anderen).
We leven in een risicosamenleving, er zijn nu allerlei samenstellingen met het woord veilig die
tot 100 jaar geleden nog heel ongebruikelijk waren (bv voedselveiligheid, it-veiligheid etc).
Hoe kun je die bezetenheid met veiligheid verklaren?

- Bevangenheid door veiligheid is een tamelijk recent fenomeen – verschillende
verklaringen en kijkhoeken zijn mogelijk
- Cultuurﬁlosoﬁsche verklaring
- Cultuursociologische verklaring
- Etymologische verklaring
- Rechtsﬁlosoﬁsche verklaring
- Actuele slotsom = debat over veiligheidszorg roept tweeledige vorm van bescherming
op
Instrumentaliteit en rechtsbescherming

1. Cultuurﬁlosoﬁsche verklaring

Een eerste verklaring is dat de maatschappij de voorbije eeuwen is geëvolueerd naar een
samenleving waar de maatschappij het resultaat is van artefacten (menselijke
voortbrengselen). Wanneer er dan iets misgaat accepteren we dat veel minder makkelijk dan
wanneer die schade ontspoord is in onze omgeving door andere redenen dan artefacten (zoals
bv aardbevingen of overstromingen).

Het coronavirus bv kan aanzien worden als een menselijk artefact

Deze 3jd werd ook al omschreven als een calamiteitsperk waar calamiteiten zich lijken op te
volgen. Technologische vooruitgang heeX de mens de mogelijkheid gegeven om zich te
verbeteren doorheen de 3jd maar ook om zichzelf te vernie3gen.

Een tweede aspect is de hyperconnec1viteit wat zorgt voor heel veel manieren om elkaar
dwars te zi_en. Men kan nu bv. een heel land platleggen door technologie wat vroeger niet
kon. Vandaar, binnen het idee dat alles wat mensen voortbrengen (artefacten), in combina3e
met de technologische vooruitgang komt men op een cultuurﬁlosoﬁsche verklaring van
toegenomen onveiligheid.

3

, 2. Cultuursociologische verklaring

De cultuursociologische verklaring grijpt terug naar de middeleeuwen. Veel auteurs schrijven
tegenwoordig over het feit dat het civilisa3eproces steeds beter gaat op vlak van veiligheid
omdat geweld in de middeleeuwen veel frequenter voorkwam. Nu is alles geciviliseerd en
gedisciplineerd (omdat een normconform gedrag beloond wordt). Die overgang van
ridderadel naar hofadel gaat gepaard met het ontstaan van gecentraliseerde staten en de
monopolisering van de geweldsuitoefening (= het geweldsmonopolie van de overheid). Dit
zet zich door tot op de dag van vandaag.

3. Etymologische verklaring

De etymologische verklaring luidt dat het veligheidsbegrip akomt van het begrip ‘Fehlig’.
In de middeleeuwen gold er voor veiligheid vaak een ‘transac1onele quid pro quo’ (veiligheid
in ruil voor een gunst). Dit geldt eigenlijk vandaag de dag nog steeds want de staat vraagt dat
het volk zich gedraagt in ruil voor veiligheid.

4. Rechtsﬁlosoﬁsche verklaring

Die mentaliteit, naar een abstract niveau ge3ld qua geweldsmonopolie zie je ook in de
rechtsﬁlosoﬁsche verklaring. Volgens Hobbes krijg je, als je mensen vrijlaat in hun natuurlijke
bedoelingen (dus zonder staat en we_enrecht), als resultaat oorlog van allen tegen allen. Dit
komt volgens hem omdat de bezits- en machtshonger van mensen grenzeloos is. Je kan dan
als mens geen enkele vorm van veiligheid ervaren. Sociale contractsdenkers zien de
natuurtoestand als een hypothe3sche situa3e om de macht van de staat te rechtvaardigen.

Vanaf Locke komt het accent ook steeds meer te liggen op de democra3sche legi3ma3e van
de veiligheid (bij Hobbes is veiligheid veel meer autoritair en ver3caal). Men krijgt dus nu veel
meer aandacht voor de bescherming van andere belangen (zoals vrijheid).
De zorg van veiligheid wordt dus een soort dubbele zorg: bescherming tegen criminaliteit
(instrumentaliteit) maar tegelijker3jd ook het idee dat de overheid haar macht niet mag
misbruiken en de grondrechten moet respecteren (rechtsbescherming).
Deze spanningsverhouding is niet evident. Veiligheid is een essen3ële kerntaak van de
overheid maar in de dubbele betekenis. Vanaf dan zie je dan ook in de rechtsprak3jk een soort
van pendelbeweging: in de ene periode is er meer nadruk op overheidsmacht (bv ontwikkeling
van de UVRM en EVRM) en in een andere periode ligt de nadruk meer op veiligheidszorg (bv
na een grote terroris3sche aanslag wanneer burgers veel makkelijker accepteren dat
overheden hun vrijheden inperken).

2. Te bestuderen literatuur

- D. Garland, “The Limits of the Sovereign State. Strategies of Crime Control in
Contemporary Society”, The Bri>sh Journal of Criminology 1996, aﬂ. 4, 445-471
- L. Zedner, “Too much security?”, Interna>onal Journal of the Sociology of Law 2003,
155-184

4

, - S. Scheﬄer, “Is terrorism morally dis3nc3ve?”, The Journal of Poli>cal Philosophy 2006,
nr. 1, 1-17
- D. Luban, “Liberalism, Torture, and the Ticking Bomb”, Virginia Law Review 2005, 1425-
1461

Les 2: Israël – Pales3na en inleiding tekst Garland
Aantal punten over Israël – Pales3na (en terrorisme in het algemeen):

Er is heel veel onenigheid in het gebruik van de term terrorisme in de literatuur: er kleven heel
zware consequen3es aan het gebruik van de term terrorisme zoals het opleggen van
zwaardere straﬀen in verhouding tot gemeenrechtelijke misdrijven + leidt tot een zeer zwaar
strafrechtelijk apparaat (minder zware toetsingscritera voor het afgeven van een
aanhoudingsbevel).

Er zijn verschillende vormen van terrorisme:

Narcoterrorisme: begrip dat is ontstaan in rond midden jaren ‘80, er bestaat geen
consensus over de deﬁni3e maar er wordt aangenomen dat het kan gaan over
ﬁnanciering van terrorisme (o.b.v. drugshandel) of het gebruik van terroris3sche
middelen door drugshandelaars (mensenrechtenorganisa3es constateren heel veel
banden tussen de drugsmaﬃa en het terroris3sche groepen).

Staatsterrorisme: een historisch voorbeeld is dat van de Jacobijnen (onder Franse
revolu3e) die de guillo3ne zijn gaan gebruiken, of in de syrische context sinds 2011 zijn
er ongeveer 30.000 mensen gefolterd in door de Assad gecontroleerde deten3ecentra,
IS-khalifaat tussen 2014-2019 waar burgers zwaar afgestrafd werden voor banale
overtreding zoals een cigaret roken etc.

Separa<s<sch terrorisme: bv.: de Basische afscheidingsbeweging.

Stochas<sch terrorisme: term die ontleend is aan de kansberekeing en betekent dat
de kans op een terroris3sche aanslag toeneemt als er heel veel radicale gedachten
rondgaan in de maatschappij (bv.: online).

Terreurseks: term die is beginnen opleven in het Amerika van na 9/11 die duidt op de
enorme toename van het geslachtsverkeer tussen mensen na een aanslag.

Dierenrechten extremisme: benaming voor het fenomeen waarbij personen of
groepen bij het streven naar dierenrechten bewust de wet schenden.

Ecoterrorisme: het gebruik van ongeoorloofd geweld bij het nastreven van
klimatologische doelstellingen.

5

, Jihadis<sche terrorisme: het plegen van terroris3sche ach3viteiten die passen in het
streven van een wereldwijde islam-gemeenschap, heeX een grote opleving gekend in
Europa in 2015-2017. Sinds dan is het aan het dalen terwijl we zien dat het
rechtsextremis<sche terrorisme aan het s3jgen is.

Opera<onele éénling: een persoon die een terroris3sche daad in zijn eentje begaat
maar wiens gedachtengoed zich wel kan verhouden tot een netwerk van personen.
Dergelijke persoon is veel las3ger om te klissen dan mensen die toebehoren tot een
terroris3sche organisa3e of groep waardoor het belangrijk is om die mensen niet te
snel te herleiden naar bepaalde mo3even (en net de complexiteit van zijn mo3even te
doorgronden). Er is vaak sprake van 3 mo3even, 3 R’en: Revenge, Renown (erkenning),
Reac3on (om een reac3e uit te lokken). Soms spreekt men ook over een vierde R:
Redemp3on (voor verlossing, welke we vaak zien bij jihadisten, rechtsextremisten en
incels. We zien dan vaak dat de dader een soort tekort ervaart en zich wil verlossen
door het stellen van een daad).

Omtrent de terroris3sche aanval van Hamas is veel discussie of het gaat over een terroris3sche
groep of niet. Velen hebben steun betuigd aan Israël binnen de Eu instellingen (ook veel
Vlaamsblokkers), sommigen spreken zelfs van genocidair terreur. Er wordt wel vaak vergeten
dat het conﬂict al 70 jaar aan de gang is waar Pales3jnen leven onder permanente beze]ng
en bombardementen. 1 van de redenen waarom het conﬂict zo moeilijk oplosbaar is, is omdat
beide par3jen vast blijven in het verleden. Het is dus zinvol om te kijken hoe Amerikanen zijn
omgegaan met 9/11 en hoe zaken sindsdien zijn verlopen (vergelijking met nu: ‘dit is het 9/11-
moment van Israël).

Twee grote vergissingen omtrent 9/11:

OnderschaGng: Bin Laden stond al heel lange 3jd op het radar van Amerikaanse
inlich3ngendiensten, daar gingen ook heel veel dingen aan vooraf (zoals twee
Amerikaanse helicotpers die uit de lucht zijn gehaald in Somalië, twee ambassades die
zijn gebombardeerd, bom in Amerikaans oorlogsgebied etc.).

OverschaGng: De eerste maanden waren voor Bush heel slecht voor zijn kabinet dus
dan was het ineens wel heel ‘ﬁjn’ voor hem dat er iets gebeurd dat heel Amerika achter
de president doet staan, was dus heel gelegen voor zijn kabinet + was ook allemaal
live uitgezonden op televisie
De tweede vergissing was de overscha]ng van Bin laden, dat hij een ‘superterrorist
was’ waardoor Amerika meteen oorlog heeX verklaard en Irak(?) heeX
platgebombardeerd welke zorgde voor de opkomst van heel wat terroris3sche
bewegingen

è Hoe moeten overheden reageren op aanslagen? Het gaat om de vraag of het allemaal
de moeite waard is, wie wint er op termijn, is terrorisme eﬀec3ef teruggedrongen?

Aantal zaken die belangrijk zijn bij de aanpak van terrorisme:

6

,- Strijd aanvinden met de daders en hun ideologische verwanten i.p.v. een land of een voltallig
gemeenschap
- Focus houden op de lokale context
- Nooit samenwerken met corrupte of repressieve regeringen die mede verantwoordelijk zijn
- Erkennen dat je er nooit in zal slagen om terrorisme volledig uit te roeien

Het is mogelijk om de Hamas te veroordelen zonder de Pales3jnen zelf te
veroordelen!!!

1. Even herhalen – les 1 in verband met sociogenese van de angst

- Angst is vandaag de dag minder “precies” dan vroeger – vandaar de bezetenheid met
het begrip “risico” (en de wording van risicostrafrecht)

- Zie ook het concept “wereldrisicomaatschappij” van Ulrich Beck – na 9/11 ook
toegespitst op terrorisme

- Wereldrisicomaatschappij kadert in de transi3e van moderne naar laatmoderne
vormen van samenleven (en dus van criminologisch weten)

- De criminologische aspecten van deze transi3e zijn beschreven door David Garland,
auteur van de klassieker The culture of control (2001)

Publieke veiligheid heeX in de Westerse wereld een tamelijk neuro3sch karakter gekregen:
objec<eve veiligheid piekt terwijl subjec<eve veiligheid net blijkt af te nemen, in een
maatschappij die blijkelijk veiliger wordt voelen mensen zich toch steeds minder veilig.

In “What is dis>nct about the way we fear?” (2006) heeX socioloog Frank Furedi een aparte
kijk op de actuele opleving van veiligheidszorg. Hij biedt sociologische observa3es bij de
manier waarop (angst voor) criminaliteit sinds de naoologse periode wordt gethema3seerd in
onder andere poli3ek. Furedi biedt een alterna3eve verklaring voor de observa3e dat angst
een eigen leven is gaan lijden, los van de tastbare criminaliteitscijfers

Hij zegt dat criminaliteit en onveiligheid vroeger nauwelijks werden besproken in het publieke
debat (enkel in een kleine groep mensen die vaak zelfs als marginaal werden gezien). Pas vanaf
1970 wordt criminaliteit en onveiligheid een heel belangrijke topic in het publieke debat.
Tevens is er sprake van een opleving van angst (en bijgevolg bloeiende markt in angst).

Volgens Furedi waren mensen tot voor kort eigenlijk angs3g voor zeer speciﬁeke, sociaal
ges3gma3seerde bedreigingen (zoals angst voor god of angst om werkloos te worden). Het
ging om heel speciﬁeke, tastbare angsten die mensen met elkaar deelden. Dit cultureel
bepaalde scenario maakte van angst iets zeer tastbaars – kon zich richten op iets heel
speciﬁeks. Vandaag de dag is angst veel rich3nglozer en kan het enorm veel kanten opgaan
(verandert vaak van dag tot dag). Angst ﬂaddert van probleem naar probleem zonder dat daar
een causaal of logisch verband tussen hoeX te bestaan.

7

,Dit is zeker zo in associa3e met terrorisme: sinds 9/11 verovert die angst alleen maar meer
terrein, neemt het een aparte plaats in het debat over veiligheid in omdat een banaal risico
wordt opgeblazen naar iets heel groot (zoals bijvoorbeeld kerncentrales in samenhang met de
angst voor terrorisme levert extra veel zorgen op, zo is er in terrorismestudies zelfs een apart
domein over nucleair terrorisme).

Belangrijk is de vage dynamiek van angst die wordt gevoed door een cultuur waarin men
twijfels en bezorgdheden uit over alles wat onzeker is. Mensen lopen al3jd vooruit op wat er
in het ergste geval kan gebeuren en gaan zich wapenen tot alle mogelijke risico’s. Hij spreekt
ook over paranoïde ouderschap en de bezorgdheid over kindermisbruik.

è Als je alles wil bereﬂecteren vanuit een veiligheidsperspec3ef ga je je ook minder veilig
voelen en dit verslechterd ook sociale rela3es.

Zie ook het concept “wereldrisicomaatschappij” van Ulrich Beck (na 9/11 ook toegespitst op
terrorisme). Zijn boek ‘de risicosamenleving’ gaat over een samenleving waarin er een groot
bewustzijn is van risico’s als neveneﬀect van bepaalde (in wezen posi3ef te waarderen)
industriële en technologische ontwikkelingen (= de artefacten). Dit roept meer risico’s op en
dus een groter subjec3ef (!) gevoel van onveiligheid. Hij beschrijX dit t.o.v. het klimaat, de
ﬁnanciële wereld en terrorisme. Het verschil tussen de 3 is dat terroristen opze_elijk
kwaadwillig zijn.

Samenhangend daarmee is opkomst van concept ‘risicogroep’ (vergelijk met risicojus33e in
les 4). Tot een risicogroep behoren wil zeggen dat het er niet toe doet wat je doet maar wel
wat je bent (vergelijk ook met subjec3eve veiligheid en etnisch proﬁleren). In Het seculiere
experiment (2019) gaat de Nederlandse socioloog Hans Boutellier verder in op de door Furedi
geuite observa3es – stelt ’securi3sering’ van samenleving vast.

Het tanen van religie in publieke domein leidde vanaf de jaren ‘60 tot (een gevoel van)
normloosheid (‘van god los zijn’). Dit wordt omschreven als de ‘laatmoderniteit’.
Terrorisme- en radicaliseringsdeskundigen proberen de postmoderne situa3e te beschrijven
als een situa3e van norma3eve versplintering. Er is sprake van een zeer grote individuele
ruimte, een fragmentering van de moraal (er is geen coherente levensbeschouwing die zich
opdringt aan de mensen). Dit verklaart ook de aantrekkelijkheid van criminele devian3e (wat
op zijn beurt ook weer het verlangen naar veiligheid en rechtshandhaving oproept).

Langs de ene kant maakt het afnemende speelveld van ins3tu3es die zich opdringen
aan het norma3eve bewustzijn van mensen jongeren kennelijk meer vatbaar voor
geweld (cf. nr 2 van de twaalf transforma3es van Garland). Geweldsdelicten (zoals
terrorisme) zijn vandaag de dag geen uitvloeisel meer van een bereﬂecteerde
ideologie (zoals radicalisering) maar het gaat eerder om een persoonlijke behoeXe.
Langs de andere kant zegt de afname van de zeggingskracht van ins3tu3es ook iets
over de onweerstaanbare behoeXe aan populis3sche uitspraken van poli3ci (zie
uitspraak over dansende moslims na aanslag 20 maart): het gaat om heel expressieve
uitspraken (met weinig raakvlak met een onderbouwde wetenschappelijke visie op
criminaliteitsbestreiding), waar poli3ci gaan zeggen dat ze het veiligheidsprobleem
zeer kordaat zullen aanpakken.

8

,Veiligheid draagt de beloXe in zich van (een hernieuwde) morele helderheid en sociale orde.
In de doorontwikkeling van veiligheidscultuur naar surveillancemaatschappij is volgens
Boutellier een nieuwe digitale voorzienigheid geschapen waarin mensen vrijwillig lijken op te
gaan (securi3sering als gevolg van secularisering).

Vergelijk ook met hinkstapsprong van Panop3con (Bentham) naar Synop3con (Noorse
socioloog Thomas Mathiesen)

2. De twaalf laatmoderne transforma4es in de criminologie

Uitgangspunt = Garland stelt in de laatmoderniteit op twaalf punten een veranderende
houding ten opzichte van criminaliteit vast

David Garland (prof in de Rechten en sociologie, schreef het boek ‘the culture of control’).
Wijst twaalf transforma<es aan in het criminologische weten in de laatmoderne 3jd.

Hij stelt een veranderde houding t.o.v. criminaliteit in wat hij de laatmoderniteit
noemt. Vanaf eind 19e eeuw domineerde in de criminologie al3jd 1 perspec3ef: het
strafrechtelijk welzijnswerk, waar het strafrechtelijk systeem moet toewerken naar
rehabilita3e van delinquenten. In de laatmoderniteit ontbreekt zo een criminologische
visie. Hij onderscheidt in zijn boek 12 ontwikkelingen die allemaal erop wijzen dat het
strafrechtelijk welzijnswerk niet meer relevant is in de uitwerking van criminologie
maar dat dat vervangen wordt door een toegenomen druk op de overheid om alle
risico’s en sen3menten onder burgers i.v.m. angst en onveiligheid het hoofd te bieden.

-> Er is dus een verschuiving van reﬂecteren vanuit het idee dat het criminologisch subject een
’arme sukkelaar’ is die gerehabiliteerd moet worden naar een maatschappij waarin het
vermijden van risico’s en vooral het subjec3eve centraal staat.

De twaalf transforma>es

1. De eerste transforma3e is de vrije val van het geloof in het resocialisa3e-ideaal.
Dit wordt ondergeschikt gemaakt aan ideeën over retribu3e (vergelding),
onschadelijkmaking en risicomanagement.

2. De herintrede van puni3eve sanc3es en expressief strafrecht:
Straﬀen worden voornamelijk gebruikt om een signaal af te geven aan de samenleving.

3. Wijzigingen in de emo3onele toonze]ng van het criminaliteitsbeleid:
Er is vaak een collec3eve roep om vergelding en volkswoede en die winnen het ook
meestal van een meer sociaal gekleurd engagement (de media spelen hierin een grote
rol).

4. De spectaculaire terugkeer van het slachtoﬀer:
Slachtoﬀers staan vandaag vaak in het middelpunt van de belangstelling.

9

, 5. De bescherming van het publiek als een dominant thema in het strafrechtelijk beleid:
De belangstelling voor de bescherming van het publiek wordt een centraal
uitgangspunt van het strafrechtelijk beleid. De nadruk komt meer te liggen op
collec3eve veiligheid (en bijna niet meer op beschermd worden tegen de overheid
maar vooral nog op bescherming krijgen van de overheid).

6. De opkomst van poli3sering van veiligheid en (strafrechtelijk) populisme:
Het strafrechtelijk beleid wordt veel meer gevoerd via korte statements en er wordt
vaak ingespeeld op de onderbuik van mensen

7. De herontdekking van de gevangenis – verschuivende klemtoon op de
onschadelijkmaking van criminelen:
Gevangenis worden steeds meer voorgesteld als een instelling die een succesvol
instrument is in rela3e tot onschadelijkmaking, waar tegemoet wordt gekomen aan de
vraag naar veiligheid.

8. De transforma3e van het criminologische weten:
in toenemende mate wordt uitgegaan van criminaliteit als een normaal, rou3nema3g
onderdeel van het samenleven i.p.v. criminaliteit als een product van
onrechtma3gheid. De aandacht verschuiX van de misdadiger naar de criminele
gebeurtenis en criminogene situa3es en hoe je dergelijke situa3es kunt voorkomen

9. De groeiende infrastructuur van criminaliteitspreven3e en lokale veiligheid
(community safety):
Naast poli3e en jus33e zijn er heel veel andere actoren bijgekomen in het
veiligheidsbeleid en Garland spreekt dan over responsabilisering en het betrekken van
lokale overheden en burgers en het aanmoedigen van meewerking aan
criminaliteitspreven3e

10. De betrokkenheid van de burgersamenleving bij poli3edoeleinden en de
commercialisering van criminaliteitsbestrijding:
Er is een enorme opleving van de commerciële veiligheidssector (is in sommige landen
zelf groter dan het staatsapparaat).

11. Nieuwe managements3jlen en werkvormen:
Het strafrechtelijk systeem wordt meer en meer bereﬂecteerd in fun3e van eﬃcien3e.

12. Een onafgebroken crisisstemming:
Permanente crisisstemming, poli3e en jus33e slagen er niet in om criminaliteit te
verslagen waardoor het vertrouwen van de burgers daalt. Er wordt daardoor ook
constant gesleuteld aan het beleid.

3. De twaalf veranderingen en beleidsschizofrenie verklaard

Het is bij het verklaren van de twaalf veranderingen heel verleidelijk om de oorzaak ervan te
gaan zoeken in het falende strafrechtelijke welzijnsbeleid. S3jgende criminaliteitscijfers
worden door velen gezien als een aanwijzing van de ineﬀec3viteit van het strafrechtsysteem.

10

The benefits of buying summaries with Stuvia:

Guaranteed quality through customer reviews

Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.

Quick and easy check-out

You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.

Focus on what matters

Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!

Frequently asked questions

What do I get when I buy this document?

You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.

Satisfaction guarantee: how does it work?

Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.

Who am I buying these notes from?

Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller justinejacoby. Stuvia facilitates payment to the seller.

Will I be stuck with a subscription?

No, you only buy these notes for $9.83. You're not tied to anything after your purchase.

Can Stuvia be trusted?

4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)

69052 documents were sold in the last 30 days

Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now

Start selling

Class notes

Samenvatting veiligheid, terrorisme en mensenrechten '23-24

Document information

Subjects

Written for

5 reviews

Seller

Reviews received

Content preview

The benefits of buying summaries with Stuvia:

Guaranteed quality through customer reviews

Quick and easy check-out

Focus on what matters

Frequently asked questions

What do I get when I buy this document?

Satisfaction guarantee: how does it work?

Who am I buying these notes from?

Will I be stuck with a subscription?

Can Stuvia be trusted?