Summary
Samenvatting Beleidswetenschap
- Course
- Institution
Deze samenvatting van beleidswetenschappen bestaat uit een samenvatting van de slides en de lessen van deze les. Samenvatting in het Nederlands vanuit nederlandstalige lessen.
[Show more]
Seller
Follow
nikavandenbergh
Reviews received
Content preview
BeleidswetenschapInleiding en definiëring
Geschiedenis van het woord ‘beleid’
Etymologie:
- Beleid < Middeleeuws Nederlanse werkwoord ‘beleiden’
➢ Beleiden = doen gaan, aanvoeren
➢ Beleider = iemand die doet gaan, aanvoerder, iemand die den stoot aan iets geeft, ...
- Brede betekenis
➢ Regering, omgang, manier van doen, beheer van zaken, ...
➢ Prudentie en bedachtzaamheid
19 eeuw: beleid = prudentie
e
20e eeuw: succes en heropleving beleid
➢ Politiek = handelswijze van staatsman = tweeslachtig (goede-slechte)
Gevoelswaarde:
- Beleid = zakelijk, deskundigheid, objectiviteit, ...
- Politiek = controverse, partijdigheid, manipulatie, ...
Succes door 2 evoluties:
1. Evolutie van nomocratie) → teleocratie
➢ Liberale rechtsstraat (regeren door wetten)
➢ Sociale verzorgingsstaat (regeren door doelstellingen)
2. Paradox van de moderne samenleving
➢ Gegeneraliseerde verafhankelijking
➢ Sociale atomisering
Ruimte voor overheid als ‘beleider’ van de samenleving
- Sturing nodig door veranderingen en complexiteit
- Minder verbintenis met mensen door verlies religie, autoriteit, ... → nood aan duidelijkheid
Nood aan overheidsbeleid
Sturing door de overheid:
- Maatschappelijk verkeer = vreedzame en voorspelbare regelen
- Maatschappelijke veranderingen teweegbrengen
➢ Vb. arbeidsomstandigheden, vrouwenemancipatie, klimaatverandering, ...
Alternatieve sturingsvormen:
1. Maatschappelijke zelfsturing
➢ Organisatie = invloed op ontwikkelingen
➢ Vrijwillig + rationele argumenten
➢ Geen wettelijke taak → hulpbronnen
• Vb. burgerwacht, ontstaan ziekenhuizen, vakbonden, ...
➢ 3 voorwaarden: (“streeft zekerheid, veiligheid, efficiëntie en gelijkheid “ – stone)
• Profijt door deelname (bijdrage aan 4 doelen)
• Gemeenschap = staat freeriders uitsluiten
• Handelingen = binnen wettelijke kaders (geen externe effecten)
, 2. Wisselwerking overheid en middenveld
➢ Overheid = geld + uitvaardiging middelveld = steun + implementcapaciteit
• Overheid = grote lijnen en middelen
• Organisaties = concrete invulling en uitvoering
➢ Vb. woningmarkt Nederland
➢ Ideeën = bijna nooit parallel
3. Sturing door de markt
➢ Oplossing problemen → marktprikkels en concurrentie
• ! Voorwaarde: optimale werking bij voldoende aanbieders
➢ Consumenten = vrije keuze van hoeveelheden consumptie
• Sturing = niet doelbewust → situatie: burgers stemmen activiteit op elkaar af
• Overheid bewaakt
➢ Nood aan overheidssturing?
• Ongecontroleerde machtsuitoefening door belangen en bedrijven
• Overheid vangt marktimperfecties op → zie 5 redenen
Marktimperfecties opvangen → overheid!
1. Preventie van monopolies en kartels
➢ Beperkingen markt
• Voorwaarde marktwerking = voldoende aanbieders
• Aantasting consumentensoevereiniteit (geen vrije keuze)
➢ Beperkingen overheid
• Dubbelhartigheid → concurrentie = gevaarlijk voor status land
• Machteloosheid van overheden tegen multinationals
2. Productie van collectieve goederen
➢ Beperkingen markt
• Collectieve goederen = voor iedereen bruikbaar (vb. defensie, wegen, ...)
• Free-riding
• Economie: opgedwongen kosten → productie financieren
➢ Beperkingen overheid
• Weinig zuiver collectieve goederen → semicollectieve goederen
• Overheid = eigen monopolies (niet efficiënt!)
• Privatiseren van semicollectieve goederen onrendabele deelactiviteiten
3. Regulering van externe effecten
➢ Beperking markt
• Vrije markt = groot aanbod goederen en diensten
• Bestrijden van negatieve sociale en milieueffecten van marktwerking → normen
➢ Beperking overheid
• Verzwakking concurrentiepositie (verhoging kosten)
• Bureaucratisering en gebrek aan coördinatie
4. Beheersing van bemoeigoederen
➢ Beperking markt
• Merit goods = productie door markt overheid = brede toegankelijkheid
• Demerit goods = maekt produceert breed aanbod overheid = onwenselijk
➢ Beperking overheid
• Interventie op bemoeigoederen = politieke keuze (onvoorspelbaar → lobby’s, ...)
• Burgers reageren op beleid → contraproductief
, 5. Compenseren van verdelingseffecten
➢ Beperking markt
• Produceert ongelijkheden → beperkte kansen en middelen ~ capaciteiten
• Middelen: progressief belasting, onderwijsstelsel, sociale zekerheid, ...
➢ Beperking overheid
• Verzet vanuit midden- en hoge inkomensklasse
• Minimaliseren van belastingsontduiking, ... → risico nieuwe ongelijkheden
• Ingewikkelde regelgeving en uitvoering → discretionaire bevoegdheid
• Mattheüseffect !!!
Conclusie: maatschappelijke normatieve afweging
- Tussenkomst overheid
- Dynamische verhoudingen tussen overheid, middenveld en markt in hybride bestuursvorm
Wat is beleid?
Tal van betekenissen en betekenisnuances:
- Woordenboek: beleid = handeling, gebaseerd op openbaar en gerespecteerd principe
- Oxford: beleid = handeling waar men naartoe wilt
- Dye: beleid = alles wat een overheid kiest te doen of niet te doen
- Howlett: beleid = beperkte actoren die proberen beleid te matchen met doelen en middelen
- Jenkins: beleid = set van beslissingen bij politiek of overheid mbv doelen en middelen te bereiken
in een context met beperkingen doorheen een proces
- Herwijer: beleid = streven naar bereiken van doelen met middelen en tijdskeuzes
Definitie beleid/policy → gemeenschappelijke elementen:
1. Actoren: veelheid en overheid
2. Beleidsinhoud: realiseren van doelen, kiezen van middelen, kiezen van tijdsperspectief
3. Context: beperkte capaciteit en voorwerp van argumentatie
4. Beleidsproces: verbonden beslissingen, handelen + plan, niet-handelen, (niet)voorziene uitkomst
Conclusie:
- Complex begrip
- Dynamisch proces
- Verschillende invalshoeken
Nood aan volwaardige wetenschap om inhoud, structuur en effecten van beleid te analyseren
, Geschiedenis van de beleidswetenschap
1e verstedelijkte samenleving:
- Politiek = sociale organisatie → ongedifferentieerd symboolsysteem
- Geen openlijke kritische reflectie op de verhouding kennis en handelen
Oude Griekenland:
- Beleidswetenschap = kritische reflectie op verhouden rede-macht en actie-reflectie
- Socrates: politiek = vak Aristoteles: politiek denken
Middeleeuwen en renaissance:
- Late ME: koningen namen beleidsspecialisten in dienst
- Weinig progressie tijdens deze jaren
18e eeuw – 19e eeuw – begin 20e eeuw:
- Ontstaan demografie, statistiek, staathuishoudkunde, ...
- Antwoorden zoeken op maatschappelijke vraagstukken
- Woordrow Wilson en Max Weber
➢ Wilson: onderscheid politiek en beleid → beleid grondvesten op neutrale principes
• Amerikaans Spoils system: eigen administratie bijhouden
➢ Weber: bureaucratie = ideaal → hiërarchie van administratie op rationele taakverdeling
• Duitse beamtentum: administratie = rationeel
➢ Dichotomie politiek-bestuur = onhoudbaar en onwenselijk
Na WOII:
- 2 evoluties: samenleving verbeteren + legitimering → professionalisering
- Lerner en Laswell: verzelfstandiging van beleidswetenschap → rol tussen wetenschap en politiek
Wat is beleidswetenschap?
Kennis in beleid:
- Beschikbaar stellen van resultaten van wetenschapsbeoefening ten dienste van beleid
- Mbt: feiten, finale samenhang, normatieve uitgangspunten, ...
Kennis van beleid:
- Beschikbaar stellen van de resultaten van onderzoek mbt uitoefening of evaluatie van beleid
- Kennis van verloop van processen, niet van inhoud
Hoofdeigenschappen:
1. Contextualiteit: maatschappelijke en politieke context
2. Probleemgerichtheid: oplossing voor maatschappelijke problemen
3. Verschillende perspectieven: aspecten van zelfde realiteit
4. Multidisciplinaiteit: toepassing op politieke processen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nikavandenbergh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.62. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now