Cijfer: 9. Een uitgebreide uitwerking en samenvatting van het inleidende college, het college over de criteria voor strafbaarheid en actuele wetsvoorstellen, en alle gastcollege's.
Samenvatting Strafrecht
Verdiept - Fundamenten
Inhoudsopgave
Week 1..............................................................................................................................................1
Inleiding fundamenten straf- en strafprocesrecht: dilemma’s rondom fundamentele rechten..........1
Week 2..............................................................................................................................................6
Criteria voor strafbaarstelling.............................................................................................................6
Wetswijzigingen en -voorstellen.........................................................................................................8
Week 3............................................................................................................................................16
Fundamenten (A-G Spronken): cassatierechtspraak.........................................................................16
Week 4............................................................................................................................................24
Fundamenten (politie)......................................................................................................................24
Week 5............................................................................................................................................30
Fundamenten (OM): de strafrechtelijke aanpak van de illegale wapenhandel.................................30
Week 6............................................................................................................................................41
Fundamenten (AIVD)........................................................................................................................41
Week 7............................................................................................................................................45
Fundamenten (strafrechtadvocaat): kernwaarden en taakopvatting in een veranderend strafproces
..........................................................................................................................................................45
Week 8............................................................................................................................................54
Fundamenten (Ministerie van Justitie & Veiligheid): Werken aan een nieuw Wetboek van
Strafvordering...................................................................................................................................54
Week 9............................................................................................................................................58
Fundamenten (Hoge Raad): rechtspraak in de Trias Politica.............................................................58
Week 10..........................................................................................................................................66
Fundamenten (Europese Commissie): EU Criminal Law...................................................................66
Week 11..........................................................................................................................................72
Fundamenten (OvJ EOM): kernwaarden binnen de strafrechtspraktijk van de gedelegeerd Europees
Aanklager..........................................................................................................................................72
,Week 1
Inleiding fundamenten straf- en strafprocesrecht: dilemma’s
rondom fundamentele rechten
1. Inhoudelijke inleiding
Dilemma's rondom fundamentele rechten?
Grondslagen van deze rechten in het strafrecht
Twee vragen:
- Mensenrechtenbescherming van de verdachte en het algemeen belang: worden deze
ten onrechte wel als dilemma gezien?
Negatieve verplichtingen: de staat mag niet ingrijpen in het leven van de burger
- Positieve verplichtingen: worden deze ten onrechte niet als dilemma gezien? Zijn de
positieve verplichtingen problematisch?
Als de overheid ingrijpt in het leven van de burger: aan welke verplichtingen moet
de overheid dan voldoen?
2. Algemeen
Artikel “Introduction – Criminal Law and Human Rights”
Dit artikel vormt de basis van dit college. Er vindt nadere verdieping en uitbreiding plaats in dit
college.
Strafrechtelijk systeem en mensenrechten
Wat is aard en doel ervan en wie beschikt erover?
Strafrecht: het meest ingrijpende systeem in tijden van vrede (zelfs vrijheidsbeneming mogelijk)
Doelen:
1. Het beschermen van burgers tegen (ernstige) onrechtmatige daden gepleegd door
anderen.
2. Het vestigen en handhaven van een rechtsorde door ernstige inbreuken te bestrijden en
te voorkomen.
Wie beschikt erover? De overheid heeft het monopolie (in Nederland)
Mensenrechten: rechten die inherent zijn aan het ‘mens-zijn’
Doelen (en aard): bescherming tegen de overheid
Maar ook: het vestigen van een rechtsorde
Wie beschikt erover? De mensen zelf (niet de overheid)
Maar toch gemeenschappelijke waarden en hebben elkaar nodig:
Beide systemen willen een rechtsorde vestigen
Beide systemen zijn gebaseerd op gemeenschappelijke uitgangspunten (zoals
proportionaliteit en subsidiariteit)
3. Bescherming tegen strafrecht/overheid
Strafprocesrecht
Invloed op vrijwel elk aspect ervan
Het EVRM is zeer breed relevant voor strafprocesrecht: art. 2, 3, 5, 6, 8, 9, 10 en 11 EVRM
-
1
,Presumptie van onschuld (art. 6 lid 2 EVRM; art. 271 lid 2 Sv (beperkt); zie ook vooraan in
Modernisering WvSv: art. 1.1.3 Concept Nieuw Sv)
Art. 6 lid 2 EVRM: “Een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld, wordt voor onschuldig gehouden
totdat zijn schuld in rechte is komen vast te staan.”
Art. 271 lid 2 Sv (beperkt): “Noch de voorzitter, noch een der rechters geeft op de terechtzitting blijk
van enige overtuiging omtrent schuld of onschuld van de verdachte”
Fundamenteel:
- Inrichting systeem: het systeem moet zo worden ingericht dat criminaliteit kan
worden bestreden, maar dat wel rekening moet worden gehouden dat we te maken
hebben met mensen waarvan (nog) niet vaststaat dat ze schuldig zijn.
- Geldt in alle fasen: dit is het enige beginsel in het EVRM dat in de gehele
strafrechtspleging geldt, dus in alle fasen.
Betekenissen:
- Behandelingsdimensie: het is een beperkingsbeginsel. Het zet de overheid aan tot
terughoudendheid bij de inzet van dwangmiddelen. Men moet zo min mogelijk
worden lastiggevallen. Als men wel wordt lastiggevallen moet dat proportioneel en
subsidiair zijn.
- Bewijsdimensie: de verdachte hoeft niet zijn eigen onschuld te bewijzen. De
autoriteiten moeten bewijzen. Er kan pas een veroordeling komen als er
daadwerkelijk bewijs is voor iemands schuld. Bij twijfel volgt vrijspraak.
Moeilijke vraag: hoe werkt het beginsel bij dwangmiddelen? Logica praktijk versus tekst art. 6
EVRM
- Bij een huiszoeking wordt je niet voor ‘onschuldig’ gehouden.
- In de tekst van art. 6 EVRM kan beter niet worden gelezen: ‘je moet voor onschuldig
worden gehouden’. Als dit namelijk letterlijk wordt toegepast kunnen we ophouden
met het strafrecht. Bij de inzet van dwangmiddelen wordt je niet even onschuldig
geacht als een willekeurig ander.
- Het is daarom beter om te lezen: ‘je mag niet voor schuldig worden gehouden’
Alleen individueel of ook algemeen belang bij onschuldpresumptie?
- Individueel belang: de onschuldpresumptie verbindt voorwaarden aan de mogelijke
acties die de overheid in kan zetten tegen het individu.
- Algemeen belang: de onschuldpresumptie biedt voordeel voor de maatschappij. Als
die er niet zou zijn, zou dat betekenen dat iedereen lastig kan worden gevallen door
de overheid. Het is een waarborg tegen willekeur. Een samenleving waarin men niet
zeker is over hoe de overheid met je omgaat, functioneert minder goed. Het gaat er
uiteindelijk om dat het systeem de schuldigen kan aanpakken en de niet-schuldigen
laat gaan (en het liefst ook niet lastigvalt). Dat is in het algemeen belang.
Als je het individuele belang van de verdachte zou afwegen tegen het algemeen belang, wint
altijd het algemeen belang om ‘de dader te vinden’. In de weegschaal moet je echter niet
alleen het individueel belang van de verdachte leggen, maar ook het algemeen belang zoals
hierboven is toegelicht. Dan vindt er een andere afweging plaats.
Recht op privéleven (art. 8 EVRM; volgt uit systeem WvSv)
Art. 8 lid 1 EVRM: “Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven,
zijn woning en zijn correspondentie.”
Het recht op privéleven speelt een rol bij vrijwel alle dwangmiddelen.
Wat betekent/is privacy?
2
, - Dit is onmogelijk om compleet te formuleren. Hier is veel literatuur over.
- Het gaat om drie beschermingswaardige elementen:
1. Bescherming tegen toegang tot de persoon (diens lijf en geest)
2. Bescherming tegen toegang tot iemands territorium en bezittingen
3. Bescherming tegen toegang tot iemands persoonlijke gegevens/informatie
Alleen individueel of ook algemeen belang bij bescherming privacy van burgers?
- Waarom algemeen belang: autonomie, prettig voelen, zelfontplooiing
- Privacy voor wie?
Individuen: om je vrij en veilig te voelen, om jezelf te zijn, om je waardigheid
te beschermen.
Groepen: als groepen geen privacy meet zouden hebben zou het moeilijk zijn
om aan groepsvorming te doen. Alleen al door privacy kunnen groepen steun
vinden bij elkaar, groeperen en sterker worden. Ook kunnen ze dan opkomen
voor hun eigen zaak.
De gemeenschap (de maatschappij als geheel): het is zonder privacy niet
mogelijk om een maatschappij als deze te hebben. Privacy zorgt ervoor dat
bepaalde omgangsvormen worden gehanteerd en dat we een bepaalde
houding kunnen aannemen.
- Niets te verbergen? Onzin! Zelfs schadelijk voor functioneren maatschappij.
- Afweging per individuele zaak is risicovol: als het veiligheidsbelang wordt afgewogen
tegen het belang van privacy, verliest privacy vaak. Er moet daarom naar het recht op
privacy in het geheel worden gekeken: anders wordt het recht ondermijnd. Beide
belangen zijn belangrijk: de maatschappij kan niet zonder veiligheid, maar ook niet
zonder privacy.
Recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM; door hele WvSv; zie ook vooraan in Modernisering WvSv:
art. 1.1.2 Concept Nieuw Sv)
Art. 6 lid 1 EVRM o.a.: “... bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde
vervolging heeft een ieder recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak ...”
Grote verzameling rechten, met relevantie voor zowel hoofd- als vooronderzoek
Alleen individueel of ook algemeen belang bij eerlijk proces?
- Eerlijk proces als zelfstandige waarde: eerlijkheid bij de procedure heeft een
autonome waarde en is van belang voor de maatschappij. De maatschappij kan erop
vertrouwen dat de overheid eerlijk is. Advocaten verdedigen in principe ook een
fatsoenlijk systeem.
o Voorbeeld: er zijn twee processen gevoerd voor hetzelfde feit en deze leiden
tot dezelfde straf. Eén proces loopt eerlijk en de ander loopt oneerlijk omdat
een getuige niet is gehoord. Dat voelt dan toch niet goed. We hebben liever
dat die getuige wel gehoord kan worden.
- Eerlijk proces als instrumentele waarde: eerlijkheid in de procedure komt ten goede
aan de kwaliteit van de waarheidsvinding. Er is ook een grotere kans op een ‘juiste’
uitkomst.
- Grote invloed op kwaliteit van Nederlandse strafrechtspleging
o Voorbeeld: de kwaliteit van de strafrechtspleging wordt beter van een
eerlijke procedure. Als de verdachte ook wat mag zeggen en getuigen mag
oproepen, wordt de kwaliteit van het ‘debat’ beter.
- Maar spanning blijft:
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sennatrap. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.17. You're not tied to anything after your purchase.
