Literatuurgeschiedenis 16-05
Theorie uit het boek
Verhalen uit het boek
Boeken uit de tijd
PowerPoint
De Kleine Johannes
Theorie uit het boek
Intro
In de 19de eeuw kwam de industrialisatie op in Nederland. Dit leidde tot grote economische groei
maar ook tot sociale ongelijkheid. Er ontstond een groot contrast tussen de eigenaren van de
fabrieken en de arbeiders. Er heerste de opinie dat het de taak van de kerk en rijkere burgers was
om iets aan die armoede te doen. De belangrijkste stroming in deze tijd was het liberalisme. Deze
beweging ontstond tegen de macht van de koning en voor de emancipatie van de burger. Ze
wilden zoveel mogelijk vrijheid voor het individu. Er kwam pas een sociale wetgeving toen
sociaal bewogen liberalen in de tweede helft van de 19de eeuw aandacht vroegen voor de slechte
werk- en woon omstandigheden van de arbeiders.
Industrialisatie
Werk in fabrieken kon door de uitvinding van de stoommachine en de elektrische motor
gemechaniseerd worden. Hierdoor waren er minder arbeiders nodig. De industriële revolutie
begon in Engeland maar zette in Nederland in de tweede helft van de 19de eeuw door. Het werk
in de fabrieken was zwaar en moest ook vaak door kinderen gedaan worden. Het geld dat de
kinderen verdienden was hard nodig in de arme families.
Reizen
In 1839 raasde de eerste stoomtrein van Amsterdam naar Haarlem. In 1900 was heel Nederland
voorzien van spoorlijnen. De fabrieken konden nu makkelijk voorzien worden van grondstoffen
en de producten konden eenvoudig naar de aannemer vervoerd worden. Ook zorgden
gasfabrieken voor verlichting op straat en in huis en werd communicatie eenvoudiger dankzij de
uitvinding van de telegraaf en de telefoon.
Het cultuurstelsel
In 1816 kreeg de Nederlandse staat officieel gezag over Nederlands-Indië. Daar werd in 1830 het
cultuurstelsel ingevoerd: de inlandse bevolking was verplicht 20% van de grond te bebouwen met
producten voor de Europese markt. De Nederlandse Handel-Maatschappij verkocht de producten
in Europa.
Herendiensten: boeren die zelf geen grond hadden moesten 66 dagen voor de overheid werken.
Samen met de corruptie en willekeur van de ambtenaren en de inlandse vorsten leidde dit tot
grote armoede van de inlandse bevolking.
1850: er werden kritische vragen gesteld aan de minister van Koloniën.
1860: in Multatulli’s Max Havelaar veroordeelde het cultuurstelsel scherp. In 1870 werd het stel
dan ook afgeschaft.
Psychologie
Sigmund Freund (1856-1939): schreef over de grote invloed van het onderbewuste op ons denken
en doen. Dit is een deel van ons bewustzijn waarover we geen controle hebben. Freud
beschouwde Thanatos en Eros: dood en liefde als de belangrijkste drijfveren van de mens.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merlebreukink. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.04. You're not tied to anything after your purchase.