Summary
Hulp nodig voor je geschiedenistoets? Lees deze samenvatting
- Course
- Level
Deze samenvatting bevat de hoofdstukken 6, 7, 8, 9,1 en 9,2 + historische context twee van het geschiedenis memo boek.
[Show more]
Seller
Follow
merlebreukink
Content preview
Toetsweek 2 Hoofdstuk 6
Hoofdstuk 7
Hoofdstuk 8
Hoofdstuk 9.1 en 9.2
Historische context
Hoofdstuk 6
Intro:
1638: aanval op Goa
1510: Portugezen hadden al handelscentra in Azië
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden-> VOC was belangrijk voor de handel.
Para 1:
In Frankrijk en het Duitse Rijk kwam het in de 16e eeuw tot uitbarstingen over
geloofskwesties.
Frankrijk:
In de 16e en 17e eeuw werd Frankrijk verscheurd door verschrikkelijke godsdiensttwisten
Het calvinisme had in de 16e eeuw veel aanhang gewonnen. Later was de adel verdeeld in
katholiek en hugenoots.
In he midden van de 16e eeuw kwamen de twisten tussen katholieke en protestantse edelen
tot een uitbarsting. -> rust keerde terug in 1598
Edict van Nantes-> hugenoten kregen vrijheid van godsdienst
Duitse Rijk:
De macht was verdeeld over allerlei vorsten en geestelijken. Sommige raakten in conflict met
Karel V. Hierdoor ontstonden godsdienstoorlogen.
De vorsten die graag hun zelfstandigheid en regionale macht behielden streden tegen Karel.
Godsdienstvrede van Augsburg: 1555-> erkende de keizer dat elke vorst zijn eigen religie
mocht kiezen en dat zijn onderdanen hem in die keuze volgen.
1618: Duitse Rijk opnieuw in oorlog-> Dertigjarige oorlog die niet alleen een
godsdienstoorlog maar ook een intern-Duitse strijd was
De katholieke Habsburgse keizers bleven hardnekkig streven naar vergroting van hun macht
Vrede van Westfalen: 1648-> de Duitse vorsten werden in hun gezag hersteld. Het land bleef
een lappendeken van staatjes.
Uiteindelijk had je de geloven: calvinisme, lutheranisme en het katholicisme. De onderdanen
mochten aan hun eigen geloof vasthouden maar moesten dan wel huis en haard achterlaten.
De strijd tegen het islamitische Ottomaanse Rijk -> bij kruistochten en Reconquista ook als
strijd met de moslims. Nadat Spanje in 1492 het laatste moslimrijk op het schiereiland had
verslagen, probeerde het de Reconquista uit te breiden naar Noord-Afrika.
> Ottomaanse stopte ze -> 14e eeuw gesticht door Osman I
Als soldaten iets goeds deden werden ze beloond met een stuk land.
De Turken beheersten vanaf de 16e eeuw Noord-Afrika, Turkije en delen van de Balkan.
Katholieke heersers nu bedreigd vanaf 2 kanten:
De Reformatie
De islam
1529: een coalitie van Duitse, Oostenrijkse en Italiaanse staten voorkwam dat Wenen in de
handen van de Turken kwam.
,Vanaf de 16e eeuw vormden de Spanjaarden en Italianen een Heilige Liga tegen de
Ottomanen. Spanje moest tegen de Turken én tegen Engeland, Frankrijk en de Nederlandse
opstandelingen strijden.
17e eeuw: strijd tegen de Turken bleef doorgaan -> belegerden in 1683 opnieuw Wenen.
Keerpunt: De Balkan bleef tot in de 19e eeuw grotendeels Turks, maar de Ottomanen
slaagden er niet in meer Europees gebied te veroveren.
Na het kritiek op de rooms-katholieke kerk in de Nederlanden, kreeg het calvinisme veel
aanhang. -> Karel V en Filips II vonden deze ‘ketterse’ beweging niet kunnen.
Ketterij was een voorbeeld van majesteitsschennis. Dus na het invoeren van de
bloedplakkaten werden de ‘ketters’ steeds strenger vervolgd.
Eerst Karel V en later Filips II -> centralisatiepolitiek. Zij maakten gebruik van geschoolde
ambtenaren. De adel voelde zich hierdoor steeds meer beroofd van invloed en privileges en
voelde zich in zijn traditionele positie van bestuurder aangetast. De Spaanse vorsten had de
adel wel nodig voor belasting.
Ook waren veel mensen verontwaardigd over de terdoodveroordeling van ketters.
Zo ook Willem van Oranje: stadhouder en lid van hoge adel. Hij was katholiek opgevoed
maar getrouwd met een protestants meisje. Hij wilde een compromis sluiten met de Spaanse
vorst over godsdienstvrijheid en over meer vrijheid om de Nederlanden zelf te besturen.
De compromis werd afgewezen dus de Opstand begon. 1566 -> Start Opstand met
Beeldenstorm. Vanaf 1568 waren de opstandelingen in oorlog met de Spaanse vorst.
Dit zo 80 jaar gaan duren. Het voornaamste gevolg was de scheiding van de Noordelijke en
Zuidelijke Nederlanden.
Het noorden sloot zich aan bij de Unie van Utrecht in 1579.
Plakkaat van Verlatinghe: 1581-> opstandelingen verbroken alle banden met de Spaanse
vorst. Calvinisme was de belangrijkste godsdienst.
1648: vrede met de Spaanse vorst -> Vrede van Münster
Alleen in de Nederlanden leidde de strijd over godsdienst en bestuur tot vorming van een
staat zonder vorst.
Para 2:
William Temple: ambassadeur in de Republiek 1668-1670
De Republiek wekte bewondering vanwege haar economische en militaire successen. Vooral
haar complexe en afwijkende bestuursstructuur wekte verbazing op. De Republiek had de
Spaanse vorst Filips II in 1581 afgezworen en er was geen nieuwe landsheer gekomen. De
soevereiniteit kwam niet bij 1 persoon te liggen maar bij de Gewestelijke Staten. Elk gewest
behield zijn eigen privileges en politieke bevoegdheden en handelde zaken af in de
vergadering van de Gewestelijke Staten: de Staten Generaal. Ooit was dit een vergadering
voor overleg tussen koning en gewesten, nu is het een overlegorgaan tussen de gewesten
onderling.
Ze bestuurden samen de generaliteitslanden. Holland had over het algemeen de meeste
invloed. Ze waren het grootst en zorgden voor de meeste belasting. De regering lag vooral
bij de regenten, dat waren elite van kooplieden en handelaren. Hier en daar had de adel nog
wel invloed. In de Nederlanden gingen ze dit stelsel met veel macht voor de steden en
provincies steeds meer waarderen. Men was trots op de verenigde gewesten.
In Frankrijk slaagde de centralisatie en ook in Engeland mochten de Engelse koningen weer
regeren met behulp van het parlement.
Op elk niveau in de Republiek waren politieke netwerken georganiseerd via familiebanden
om de macht in stand te houden.
Twee centrale machtsfuncties: de stadhouder en de raadspensionaris.
->dat is een juridisch geschoolde ambtenaar. Hij zat de Staten voor en voerde alle
correspondentie.
Stadhouder fungeerde als vervanger van de landsheer. Hij voerde het leger aan.
, Zij lagen het dichtst bij centrale machthebbers.
Raadspensionaris: machtige regenten families
Stadhouder: eigen prestige
De stadhouder genoot van zijn vorstelijke uitstraling en de raadspensionaris werd
vereenzelvigd met de regentenklasse.
De strijd ging tussen de stadhouders van Oranje, die streefden naar een erfelijke monarchie,
en de regenten, die de stadhouder vooral als een ambtenaar wensten te zien.
Willems zonen, Maurits en Frederik boekten belangrijke militaire overwinningen en konden
daardoor hun gezag vestigen. Ze lieten mooie paleizen bouwen en trouwden met
buitenlandse vrouwen van hoge adel.
De staatsgezinde oppositie werd gestopt. Maar Willem II (zoon van Frederik Hendrik) nam te
veel risico door in 1650 Amsterdam aan te vallen om Holland terug te dringen. Toen werd er
geen nieuwe stadhouder meer benoemd.
Johan de Witt (raadspensionaris): was een aanhanger van de republikeinse staatsvorm. De
macht was namelijk verdeeld over magistraten. Hij duidde dit aan als ware vrijheid. Hij wilde
boven alles de vrede bewaren. Buitenlandse diplomaten zagen hem aan voor het hoofd van
de Republiek.
1670: macht van De Witt begon te tanen door verdeeldheid:
Positie van Willem III -> in 1667 hadden sommige staten het ‘Eeuwig Edict’
aangenomen waarbij het ambt van stadhouder was afgeschaft. De prinsgezinden
namen daar geen genoegen mee. Zij vonden het stadhouderschap een erfelijke
privilege.
Men kon het niet eens worden over de verdedigingswerken. De Witt wilde de
verdediging versterken om een oorlog met Frankrijk te voorkomen.
1672: De Republiek raakte in oorlog met Frankrijk, Engeland en Duitsland. Toen pas werd
Willem III benoemd tot kapitein-generaal van het leger.
De burgers en regenten gaven Johan de Witt de schuld voor de benauwde situatie. Samen
met zijn broer werd hij door burgers vermoord vlak bij het Binnenhof in Den Haag. Willem III
slaagde met zijn leger erin de Republiek te redden.
Para 3:
1585: stroomvluchtelingen verliet Antwerpen toen de stad door de Spanjaarden werd
veroverd. -> Ze brachten kapitaal, kennis en handelsnetwerk met zich mee.
Ze gaven hier door een enorme impuls aan de handelseconomie in de Republiek. ( dreven
eerst vooral handel met het Oostzeegebied (graan) en met Noorwegen (hout))
Na 1585 breidde de handel dus sterk uit.
Economische bloei:
Het succes van de graan- en houthandel. Gedurende de 17e en 18e eeuw de
belangrijkste tak van de overzeese handel. Ook zout was erg belangrijk.
3 technische uitvindingen waren erg belangrijk: het fluitschip, de houtzaagmolen en
de haringbuis.
Ook de hoge specialisatiegraad in het arbeidsproces was een oorzaak van
economische groei. In de Republiek werkte maar een klein deel in de landbouw. Het
natte veenlandschap was weinig geschikt voor de akkerbouw. Wel werd de grond
gebruikt voor de veeteelt. Er kwam dus arbeidskracht beschikbaar voor andere
vormen van arbeid.
1602: VOC wordt opgericht -> de grootmacht dankt de republiek aan hun activiteiten.
Deze onderneming kreeg van de Staten-Generaal de monopolie op de handel met Azië.
De VOC voegde veel welvaart toe.
Het was de grootste handelsorganisatie in de 17e en 18e eeuw.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merlebreukink. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77858 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now