Summary
Geschiedenis samenvatting historische context verlichting
- Course
- Level
- Book
Geschiedenis samenvatting historische context verlichting voor 6 vwo voor het eindexamen
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
esmeehoogeveen
Content preview
3 Verlichting 1650-19003.1
De wetenschappelijke revolutie ontstond in de 17e eeuw (eerder al ontdekkingen in de Renaissance
in de 16e eeuw, de oorzaken:
1. ontdekkingsreizen
Het wereldbeeld werd verbreed door de ontdekkingsreizen, de wereld was groter en complexer dan
gedacht (veel meer volkoren met o.a. andere godsdiensten/tradities). De bijbel als belangrijkste
kennisbron wist dit niet, hierdoor werden mensen nieuwsgierig.
2. ambachtelijke technieken
ambachtslieden hadden praktische kennis (vb over wiskunde) door hun vak als scheepvaart,
molenaars, mijnbouw etc., hierdoor meer ontdekkingen en kennis.
3. humanistische tekstanalyse
humanisme: beweging die oudheid bestudeert en dit ziet als groot voorbeeld, hierdoor betere kennis
over ontwikkeling van taal en bewerkingen in de loop van de tijd, meer zelfstandig nadenken.
4. rationalisme
wetenschappelijke stroming en werkwijze (o.a. Descartes), hierbij is de rede/het denken de enige
weg tot ware kennis (gaat in tegen empirisme want zintuigen kunnen misleiden).
5. empirisme
wetenschappelijke stroming en werkwijze (o.a. Locke), hierbij onderzoeken met waarnemingen van
zintuigen en daarmee kennis opbouwen en tot hypotheses en conclusies komen.
Hierdoor kwamen er dus nog meer ontdekkingen/inzichten etc. en besefte men dat het christendom
niet het enige geloof is en dat de aarde (+ de mens) niet het centrum is van het universum. Dit leidde
tot discussies over de rol van godsdienst in de samenleving en dat geloof iets individueels is (niet van
een vorst) en sommige denkers weken zelfs af van het christendom (deïsme en soms zelfs atheïsme).
3.2
Voor denkers uit de 17e eeuw was dit het bewijs dat (grote) vooruitgang mogelijk was, dat deze
wetenschappelijke aanpak moest worden toegepast op de samenleving en dat de mens en
maatschappij klaar was voor de verlichting. Traditie, religieuze praktijken en bestaande
gezagsverhoudingen moesten worden getoetst aan de criteria van redelijkheid.
Denkers wilden kennis zo veel mogelijk verspreiden (in het publieke en privé domein), hierdoor
ontstaat een publieke opinie waar vorsten rekening mee moesten houden.
Locke
Locke had het over natuurrechten; rechten die niet konden worden afgenomen en er voor iedereen
waren zoals het recht op leven, vrijheid en bezit.
, Rousseau
Rousseau was tegen het droit divin: macht niet van boven (God) aan vorst gegeven maar van
beneden (volk) aan vorst. Hij wilde een sociaal contract waarin de vorst met instemming van het volk
regeert, de belangen van het volk behartigt en de algemene wil respecteert (zo regeren zoals de
meerderheid van het volk het zou willen, zelfs in de vorm van een directe democratie). Rousseau was
vooruitstrevend: hij geloofde in gelijke rechten, inclusief voor slaven en armen en was ook voor de
trias politica van Montesquieu.
Smith
Mensen maken volgens Smith optimale economische keuzes want ze kennen hun belangen
(welbegrepen eigenbelang) en de vrije markt komt tot de beste prijs door deze belangen. De
mensheid was volgens hem optimistisch en rationeel en de overheid moest zich niet met de
samenleving bemoeien.
3.4
Het ancien régime is het oude bewind van voor de Franse Revolutie met een standenmaatschappij en
vorst met veel macht. Maar door de verlichting macht van vorst in gevaar, sommige vorsten hielden
de verlichting zo veel mogelijk buiten door bijvoorbeeld censuur maar er waren ook verlichte
despoten die de ontwikkelingen niet wilden missen en een aantal verlichte zaken overnemen.
3.5
In de 18e eeuw waren de 13 koloniën in de VS onderdeel van Groot-Brittannië, de inwoners voelden
zich Brits, deden mee met oorlogen en betaalde belasting aan de Britten máár waren niet
vertegenwoordigd in het parlement.
De spanningen lopen steeds verder op als de Britten nieuwe belastingen gaan invoeren (hierbij hoort
de bekende leus: no taxation without representation) maar de Amerikanen zijn bekend met de
ideeën uit de verlichting (door literatuur en briefwisselingen). Dit stimuleerde de behoefte naar
zelfbeschikking, maar de Britse koning George III volgde een onbuigzame koers.
In juli 1776 verklaarden de 13 Britse koloniën zich onafhankelijk, hierbij gingen ze uit van committees
of correspondence, een clubje verzetsleiders die met elkaar overleg voerden over de aanpak van de
oorlog en de toekomstige politiek. Leider van deze strijd was George Washington, die onder andere
steun kreeg door het pamflet van Thomas Paine: Common Sense.
Na de onafhankelijkheidsverklaring in 1776 volgde een zeven jaar durende oorlog tot aan de
onafhankelijkheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller esmeehoogeveen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
82265 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now