Wil jij voor het tentamen Grondrechten goed voorbereid zijn, schaf de samenvatting aan! Aan de hand van de verplichte literatuur is deze samenvatting opgesteld. Veel succes met de tentamenvoorbereiding!
NB. Deze examengids is enkel ter ondersteuning tijdens het leren en vormt geen vervanging va...
,WEEK 1// GRONDRECHTENBESCHERMING EN DE NATIONALE RECHTSORDE
1.1 WAT ZIJN GRONDRECHTEN?
Het is allereerst van belang om een definitie te geven van wat wordt bedoeld met de term grondrechten. In de
literatuur zijn hier verschillende benaderingswijzen voor terug te vinden. Met grondrechten worden de
fundamentele normen bedoeld die als doel hebben het individu een persoonlijk levenssfeer te creëren, zodat
hij is verzekerd van een menswaardig bestaan. Grondrechten en mensenrechten hebben echter niet dezelfde
betekenis. Grondrechten zijn rechten van de mensen plus de burgerrechten (verbonden met het
staatsburgerschap). Een essentieel verschil is dat rechten van de mens aan eenieder toekomt, terwijl
burgerrechten slechts toekomen aan de staatsburger van die Staat. De term grondrechten wordt tijdens het
behandelen van dit vak als overkoepelende term gebruikt. Grondrechten dienen daarnaast als
afweermechanisme en stellen grenzen aan de uitoefening van overheidsinvloed.
Grondrechten Mensenrechten + burgerrechten
Mensenrechten Spreekt voor zich
Grondrechten zijn één van de vier beginselen van de democratische rechtsStaat. De rechtStaat is verder
gestoeld op een viertal pijlers, waarvan een de grondrechten:
1. Algemene regels Het ingrijpen van de overheid mag slechts
geschieden op grond van de algemene regels: deze
norm richt zich zowel tegen willekeur als tegen
standsrechten.
2. Scheiding der machten De scheiding der machten, of anders gezegd, een
verdeling van de overheidsmacht over verschillende
organen. Deze verdeling moet onder meer zorgen
dat de wetgevende en uitvoerende macht niet
samenvallen.
3. Onafhankelijke rechter Mogelijkheid van rechtsbescherming door de
onafhankelijke rechter: mocht de overheid inbreuk
maken op de rechtsnormen, dan kan de rechter
daarover oordelen.
4. Bestaan van grondrechten Het bestaan van grondrechten: hierin komt de idee
dat de vrijheid van de burger beschermd dient te
worden tegen de overheidsmacht uitdrukkelijk naar
voren.
Grondrechten beschermen minderheden tegen de tirannie van de meerderheid. Daarbij zorgen deze voor een
inhoudelijke beperking van de gedragsalternatieven van de overheid waarvan ook de wetgever is gebonden.
Onder verkapte toetsing wordt het volgende verstaan:
Op grond van artikel 120 Gw mag een wet in formele zin niet getoetst worden aan de Grondwet. Soms
herhalen lagere regelgeving (denk aan een AMvB of ministeriële regeling) een regel die in een wet in formele
zin staat. Strikt genomen geldt het toetsingsverbod voor de rechter dan niet want de regel staat in ander
document dan een wet in formele zin. Als de rechter dan die “herhaalde regel” in de lagere regelgeving toch
toetst, wordt gesproken van “verkapte toetsing” van een wet in formele zin aan de Grondwet. De rechter
toetst dan immers inhoudelijk wel de verenigbaarheid van de wet in formele zin met Grondwet. Die verkapte
toetsing is daarom ook verboden.
1.2 BRONNEN VAN GRONDRECHTEN
1. In de eerste plaats de internationale verdragen - Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en
waarin een reeks van grondrechten is vastgelegd Politieke Rechten (IVPR)
, - Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale
en Culturele Rechten (IVESCR)
- Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
(EVRM)
- Europees Sociaal Handvest (ESH)
2. In de tweede plaats de jurisprudentie van - Doet bindende uitspraken over de interpretatie van
internatinaalrechtelijke organen; met name het het EVRM
Euorpese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)
3. In de derde plaats de nationale grondwet
4. In de vierde plaats de uitwerking van bepaalde - De Algemene Wet Gelijke behandeling (AWGB)
grondrechten in de nationale wetgeving
5. In de vijfde plaats de jurisprudentie van de
nationale rechter
1.3 TOENEMEND BELANG
Internationaal en nationaal vastgelegde grondrechten nemen in het Nederlandse recht een steeds belangrijke
plaats in. De oorzaken:
1. Toename werkingssfeer De werkingssfeer van grondrechten neemt toe; het
aantal grondrechten blijft groeien en de
werkingssfeer van al langer bestaande grondrechten
wordt uitgebreid.
Voorbeeld: het recht op respect voor het privéleven;
maakt nog niet zo lang deel uit van het posititieve
recht, maar het aantal gevallen waarin het een rol
speelt blijft groeien.
2. Beperkingen hogere eisen Er beStaat een neiging om aan beperkingen steeds
hogere eisen te stellen; bijvoorbeeld de vergaande
democratisering in de afgelopen jaren geleid tot het
idee dat voor een beperking van het politieke debat
wel heel goede reden moet zijn. Daartegenover: de
belangen bij de bestrijding van het terrorisme
worden zodanig groot geacht.
3. Relatie burgers onderling Aan grondrechten worden steeds vaker een zekere
werking in de relatie tussen burgers onderling
toegekend; de mogelijke horizontale werking van
het grondrecht in contractuele en andere
civielrechtelijke verhoudingen.
4. Klassieke grondrechten Klassieke grondrechten worden niet meer enkel
gezien als onthoudingsplicht van de overheid; de
onthoudingen kunnen gekoppeld worden aan
positieve verplichtingen.
5. Internationaal stelsel Het internationale stelsel van
grondrechtenbescherming heeft meer invloed
binnen de nationale rechtsorde; veel
grondrechtenbepalingen uit klassieke
grondrechtverdragen zijn eenieder verbindend en
hebben daarom voorrang binnen de Nederlandse
rechtsorde.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller axtun. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.05. You're not tied to anything after your purchase.
