Deze notities bevat de inleiding paleografie, regels van de KGC, alle geziene teksten in de les met de transcripties en lesnotities van alle lessen van historische teksten Latijn (prof. Brigitte Meijns), Frans (prof. Michèle Goyens) en Nederlands (dr. Isabeau De Smet). Het bevat niet de te lezen t...
Eerste les
• Wat is paleografie?
o Essentiële basisvaardigheid voor historici
o Historische hulpwetenschap: studie van het schrift, de ontwikkeling van schrifttypes
& materialen en technieken
§ Helpt bij ontcijferen van oude versies van het alfabet
§ Helpen bij dateren van teksten
§ Verificatie van authenticiteit (hangt samen met vorige)
o We gaan ons bezig houden met transcriberen: tekst overzetten in modern schrift
o Niet makkelijk, maar te leren vaardigheid: oefenen, oefenen, oefenen + zelfstudie
o Struikelblokken:
§ Afwijkende morfologie: globale vorm en het uiterlijk van letters
§ Afwijkende ductus: richting, volgorde, penstreken waarmee letter is gevormd
è Verschilt doorheen periodes. Wel zekere logica in deze afwijkingen!
§ Factoren die de onleesbaarheid bevorderen
¨ Slordigheid
¨ Slechte bewaring
¨ Schrijfstof en inkt (papyrus, inkt die vervaagt)
§ Eigenaardigheden van taal
¨ Taal, spelling en stijl
¨ Afkortingen (subdiscipline die zich bezighoudt met evolutie van
afkortingen, we moeten een aantal kennen)
§ Cursiviteit van geschrift
¨ Cursief schrift: gemaakt om snel te schrijven (schuin, letters aan elkaar
plakken, voor dagelijks gebruikt
¨ Geposeerd schrift: alleen voor heel belangrijke documenten, tijdrovend…
o De paleografie biedt hulp net zoals context (kan enorm ver vooruithelpen)
o Is opnieuw leren lezen
• De geschiedenis van het schrift
o Manier waarop we schrijven is bepaald door culturele, politieke en economische
ontwikkelingen, kende geen radicale omwentelingen, schrifttypes vloeiden door
elkaar
o Schrift heeft een pictografische oorsprong, pictogrammen evolueerden naar letters
,o Latijns of Romeins schrift, vanaf 6e eeuw voor Christus (maar 23 letters want i = j + w
= vv en voor lange tijd was u = v)
§ Capitalis: rechtgeschreven, in officiële documenten, zeer recht
§ Cursief: dagdagelijks, moeilijker om te lezen
è Variaties maar vrij uniform schrift voor lange periode door politieke eenheid
§ Uncialis: vooral gebruikt door eerste christenen
§ Semi-unciaal: letter s werd geschreven als een soort van lijn geschreven
è Toch nog redelijk uniform, tot vallen Romeinse Rijk (dan per regio ander
schrijft met Latijns schrift als basis, hoe verder van het Romeinse Rijk, hoe
verder ervan af)
o Vroege middeleeuwen
§ Basis blijft Romeins; hoe verder van centrum RR, hoe meer afwijkingen
§ Grote regionale en lokale variatie
¨ Visigotisch
¨ Longobardisch (mooier)
, ¨ Insulair schrift (rondere vormen)
¨ Merovingisch (oud-Keltisch en romeinse schrift vermengd, zeer moeilijk te
lezen)
o Karolingisch Minuskel of Carolina
§ Na ca. 800
§ Nood aan universeel en goed leesbaar schrift
§ Renaissance Romeins schrift want heeft zich later kronen tot keizer, dus
makkelijker leesbaar
§ Langzaam geïntroduceerd, maar wel geïntroduceerd
§ Verstedelijking (steden worden centra v/h schrift, meer groepen schrijven dus
meer variatie)
§ Economische ontwikkelingen (landbouw meer gaat opbrengen, economie meer
internationaal, meer handelaren schrijven)
§ Invloed van de materie van de schriftdrager (papyrus, wastafel, perkament,
papier (goedkoper dus meer geschreven en meer diversiteit!))
, o Gotisch schrift: Latijn maar ook de volkstaal
§ Dankt naam aan de feit dat het lijkt op de Gotische kunststijl: langere letters
§ Moeilijk te lezen want heel anders van onze manier van schrijven
§ Zowel geposeerde als cursieve voorbeelden
§ Typisch: letters op veel verschillende manieren schrijven (s, b, u,…)
§ Kent veel variatie
o Humanistica
§ Leesbaarder want humanisten gaan zich baseren op Latijnse en Romeinse schrift
§ Cultureel gebruikt, vrij elitair, in hogergeschoolde milieus ó ‘gewone
bevolking’ = gotische schrift
§ Maar wordt naast Gotisch gebruikt, en twee gaan een beetje vermengd raken
§ Zal steeds populairder worden
§ Ons huidig geschrift is op dit humanistisch schrift gebaseerd, wat zich baseerd
op het latijnse schrift, dus schriften uit oudheid makkelijker te lezen voor ons
o 16e tot 18e eeuw
§ Heel veel schrifttypes
§ Mengvormen
o 19e eeuw tot vandaag
§ Chaos: oneindig aantal vormen
¨ Vergaande verschriftelijking
¨ Hogere scholingsgraad
¨ Verschillende types scholen
¨ Industrialisering
§ Nieuwe creaties maar telkens op basis van humanistica en gotiek
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Studen2002. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.12. You're not tied to anything after your purchase.
