Summary
samenvatting strafrecht, UGent, eerste bachelor 2023
- Course
- Institution
- Book
gedetailleerde samenvatting strafrecht, boek + slides + lesnotities
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
student1346
Content preview
SAMENVATTINGStrafrecht
Prof. dr. Tom Vander Beken
1e Bachelor Rechten
Academiejaar 2023–2024
,Algemene inleiding
DEFINTIE
Materieel strafrecht = geheel van rechtsregels waardoor bepaalde gedragingen strafbaar worden gesteld en
gesanctioneerd (verbodsbepalingen) → misdrijven, straffen, de regels over wat mag er niet en wat is de
sanctie die daarop van toepassing is. INHOUDELIJK (wie mag dat niet doen, wat bij samenloop, welke straf
staat daarop,…)
Formeel strafrecht (strafprocesrecht) = geheel van procedure spelregels volgens welke het materieel
strafrecht wordt toegepast → meestal nationale tak van rechtstakken, hangt samen met staat. (hoe wordt het
strafrecht toegepast, wie zal bewijzen verzamelen, hoe zal deze worden verzameld, wie mag een zaak voor de
rechtbank brengen, wie is bevoegdn hoe moet men beroep instellen,…)
HISTORIEK
Archaïsche stelsel
Archaïsch stelsel: strafrecht in de huidige zin bestaat niet
- Primitieve maatschappij: geen uitgewerkte staat
- Talio – recht (voorloper van het strafrecht): oog om oog, tand om tand
o Overheid heeft er niets mee te zien, personen regelen het zelf
o Is een manier om de maatschappij te organiseren. Men doet het zelf → de clan is de groep die
voor handhaving en voor recht gaat zorgen.
- Privé – aangelegenheid: wraakneming door (de familie van) het slachtoffer tegen (de familie van) de
dader
o E.g. duel, Kanun → na wraakneming het slachtoffer op de rug leggen en het wapen waarmee
de daad was verricht naast zijn hoofd achterlaten (albanese achtergrond)
- Alleen de sterkste families leven in veiligheid, monde vaak uit tot oorlogen
Middeleeuwen
HET OUDERGEMAANSE STRAFPROCES (→ accusatoir: gericht op participatie van partijen, rechter heeft passieve rol)
- ‘overheid’ (feodale vorsten) begint bemiddelend op te treden (13e eeuw)
o Vredegeld = de eerste soort boetes (erger dan schadevergoeding), lichaamstraffen,
verbanningen,…
o Hoe sterker die lokale overheid wordt, hoe meer die zich gaat bezighouden met het bestraffen
en hoe strenger de straffen worden.
- Rondtrekkende rechters (enquête du pays)
o Deze trokken rond en vroegen aan de bevolking de personen aan te wijzen die verdacht
werden van een misdrijf.
o Doel: onderzoeken van de reputatie van de beklaagde
▪ Infamia – procedure: naam van iemand kan volstaan om (on)schuld te beslissen
o Bewijs: bewijslast bij beklaagde (moet zelf bewijzen dat hij onschuldig is), irrationeel
bewijsstelsel
, o Straffen: gekenmerkt door ongelijkheid en wreedheid
▪ Gebeurde vaak openbaar (met publiek)
HET INQUISITOIR STRAFPROCES
→ overheid is sterker (top down), machtspositie koning (regels uit koning)
- Gekenmerkt door actieve rol van de rechter, die de functie van openbare aanklager en rechter
cumuleert.
o Doel: vinden van de waarheid
o Bewijs: bewijslast bij vervolgende partij (aanklagers moeten voor bewijs zorgen: onschuldig
tot schuld bewezen is/ er moet bewijs verzameld worden tegen u) + strikte
bewijsreglementering
o Straffen: bleven wreed (lijfstraffen) publiek uitgevoerd en ongelijk. (wetteksten → praktijk)
▪ Het bevestigd de positie (macht en gezag) van de overheid
o Hoe zwakker de machthebber, hoe softer de straffen
Verlichting (Monstesquieu, Locke, Rousseau)
- Reactie op excessen van het Ancien Régime
o Excessen: iets dat alle grenzen overschrijdt en daardoor onaanvaardbaar wordt
o Vooral reactie op de willekeur van de rechters, de wrede onderzoeksmethoden en op de
ongelijke straffen
- Misdrijf / ius punendi: schending van het ‘contrat social’
o Maatschappijordening die gebaseerd was op een sociaal contract
▪ Geen absolute heerser, burgers geven samen maatschappij vorm
▪ Strafrecht wordt een illustratie van verdeling van de macht. Wetboeken maken =
alleen wat hierin staat mag bestraft worden (beschermend).
- GEVOLG: bescherming van de burger obv Magna Carta strafrecht:
o Legaliteitsbeginsel
▪ Geen misdrijf zonder wet, geen straf zonder wet, enkel wat in het wetboek staat kan
bestraft worden
▪ Art. 2 SW
o Subsidiariteitsbeginsel
▪ Enkel strafrecht gebruiken als het nodig is, eerst andere vormen van sociale controle,
niet alles strafbaar stellen
o Proportionaliteitsbeginsel
▪ Er moet een verhouding zijn tussen de ernst van het misdrijf en de straf
- Geen systeem meer van verdrukking → logisch systeem (wetboeken)
Het revolutionair strafrecht
- Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (1789)
- Eerste codificatie van nieuwe staatsrechtelijke- en verlichtingsideeën in strafwetboeken → logisch
uitvloeisel van het legaliteitsbeginsel
o Bv. Invoering van de jury, milde en vaste straffen
De codificaties van Napoleon (achteruitgang bescherming burger)
- De Code d’instruction criminelle van 1808: herinvoering inquisitoir systeem
- De Code pénal van 1810: herinvoering van wrede en vernederende straffen (maar de rechter krijgt
een beoordelingsmarge)
, Vandaag
DE GRONDWET VAN 1830 (voornemen om alle wetboeken te herzien)
- Nieuw Strafwetboek (1867)
o Doodstraf was nog niet afgestraft
o Groot stuk gelijk aan Code Pénal
- Wetboek van Strafvordering
o Nog steeds het oude wetboek van Napoleoon (1808)
HET STRAFWETBOEK
- Oprichting Commissie herziening Code Pénal o.l.v. Gentse hoogleraar J.J. Haus
- Oprichting Commissie voor de herziening van het Strafwetboek (1976) leidt tot Voorontwerp van
Strafwetboek (in 1985)
- Oprichting Commissie tot hervorming van het strafrecht o.l.v. Joëlle Rozie en Damien Vandermeersch
(2017): afwijkende versie van voorstel voor nieuw Strafwetboek ingediend in de Kamer
HET WETBOEK VAN STRAFVORDERING
- Commissie strafprocesrecht (1991) leidt tot de Wet Franchimont
- Commissie tot hervorming van het strafprocesrecht (2015)
Een toekomstig wetboek van strafvordering?
THEORIEËN OVER STRAFRECHT
INLEIDING
Theorieën over strafrecht
- De klassieke leer → daadstrafrecht
- De positivistische leer / sociaal verweer → dadergericht strafrecht
- Nieuw sociaal verweer (verzoening klassieke en positivistische leer)
- Nieuw realisme (terugkeer naar bep. Elementen van klassieke leer)
Eigenlijk maar twee grote verschillen:
- Aan de ene kant kan je strafrecht zien als een reactie op een misdrijf/ op een daad die gesteld wordt.
En het strafrecht moet dienen om een systeem te ontwikkelen om de daad te bestraffen. Wie het
gepleegd heeft is eigenlijk niet zo belangrijk, het wordt hoe dan ook bestraft, de daad staat centraal.
- Aan de andere kant moeten we optreden tegen de persoon, tegen mensen die gevaarlijke dingen
doen → die moeten en kunnen we straffen. Het strafrecht zal er helemaal anders uitzien. DADER
STAAT CENTRAAL. De straf is verschillend, het is niet belangrijk dat iemand iets heeft gedaan, het is
van belang WIE die misdaad heeft begaan.
Vb. Moord/ doodslag:
- Moord = zwaarste straf, verschillende situaties zijn van toepassing. Er kunnen ook verschillende
redenen zijn (bv. Ernstige relationele problemen)
o De daad: waarom en wie maakt niet uit. De misdaad staat centraal
o De dader: andere personen krijgen een andere straf in functie van die gevaarlijkheid
▪ Meer mogelijkheid voor rechters om de juiste straf te kiezen
Ius punendi: de vraag waaruit de maatschappij het recht put misdrijven te bestraffen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller student1346. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $23.77. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now