Summary
volledige samenvatting filosofie
- Course
- Institution
bevat alle te kennen filosofen en redeneringen
[Show more]
Seller
Follow
sienschoofs
Reviews received
Content preview
Filosofie les 1: Oudheid1. THALES (∼640/ ∼545, Milete)
Idee van reductie is bij hem ontstaan
Reductie
= Herleiding van veelheid naar eenheid (omvangrijk naar minder omvangrijk)
- Op zoek naar de archè (oorsprong)
- Die archè blijft steeds aanwezig in de natuur:
➔ ‘wat altijd en onveranderlijk is alles onveranderlijk aanwezig is’
➔ Is onderliggend aan alles
➔ In een ‘oorsprong’
➔ Archè zelf kan je niet meer verdelen
- Thales: water is zijn archè
➔ Nijl in Egypte is verbonden met het leven
➔ Water moet onderliggend zijn voor leven
➔ Wij ontstaan uit water ‘water breekt’
➔ Water is fundamenteel voor het leven
- Demokritos (460-370): atomen
➔ ‘alles bestaat uit atomen’
➔ Onverdeelbare delen zoals archè
o Achteraf niet waar (protoen, neutronen etc)
- Ze zijn allemaal opzoek naar een natuurfilosofische verklaring voor de natuur
➔ Later natuurwetenschappelijke verklaringen
- Radicaal: fysicalisme
➔ Alles willen duiden vanuit natuurkunde wordt radicaal
- alles herleidbaar tot fysica (volgens filosofen)
- Gevaar: demystificatie
➔ Ontluistering van veel
Geen originele teksten meer. Verhalen die we kennen komen van Aristoteles
Anekdotes:
- Zonsverduistering voorspeld, olijfpers, put.
Eerste natuurfilosoof:
- op samenhangende wijze zonder te verwijzen naar goden of magische krachten
de natuur (physis) verklaren.
Stelling van Thales:
- herleiding van de wereld tot wiskunde
➔ Pythagoras gaat hiermee verder
,Filosofie les 1: Oudheid
Pythagoras (∼570 vbj / ∼500 vbj)
- Stelling: a2+b2=c2
- Relatie tussen intervallen van toonladders (gitaarsnaren) en wiskundige
verhoudingen.
- De wereld zou bestaan uit getalverhoudingen
- Indien de rechthoekzijden gelijk zijn, dan kan de schuine zijde niet worden
uitgedrukt als een verhouding van de rechthoekzijden.
- De natuur kan door het beoefenen van de wiskunde worden begrepen.
Toepassingen van reductie:
- Argumentatief. Suggereert een diepere waarheid.
- Onderzoekend. Zet aan tot verder verkennen door op te delen en dieper te
graven.
- Voor ontwerpers. Herleiding van een object tot elementen die je (op een bepaald
niveau) niet meer verder kan opdelen. (abstract) Je ontwerpt vervolgens door
combinatie van die elementen. Of je ontwerpt vanuit één basisvorm (vb. kubus).
Of je ontwerpt vanuit één principe. (vb. ecologie). Of je gebruikt één grondstof
(vb. hout).
2. ANAXIMANDER (∼610/∼545, Milete)
Principe van voldoende reden
Redenering:
- “De aarde is onbeweeglijk omdat een beweging in welke richting ook geen
verschil zou maken.”
- Anders gezegd: alle richtingen zijn gelijk. Er is geen reden om te bewegen in een
bepaalde richting (want alle richtingen zijn gelijk) dus beweegt de aarde niet.
- Er is geen voldoende reden om te bewegen.
Verder uitgewerkt:
- “niets is zonder reden waarom het veeleer bestaat dan waarom het niet bestaat”
➔ Christian Wolff (1679/1754)
- “alles is met een reden, alhoewel deze redenen ons meestal niet bekend zullen
zijn”
➔ Wilhelm von Leibniz (1646-1716)
De archè volgens Anaximander
- Apeiron (Grieks voor ‘het onbegrensde/ het onbepaalde’)
- Datgene wat onderliggend is aan alle dingen heeft zelf geen kenmerken: het is
alles en tegelijkertijd niets.
- Datgene wat onderliggend is aan alles maar wat je niet kan benoemen
- Er moet iets zijn dat alle dingen gemeen hebben, de ultieme oorzaak, maar
precies daarom is het zelf onbepaald en dus onvatbaar: apeiron.
,Filosofie les 1: Oudheid
- Dat komt weerom neer op het principe van voldoende reden: alles heeft een
(materiële) oorzaak, maar die (materiële) oorzaak is (uiteindelijk) onkenbaar.
Redenen zijn niet hetzelfde als oorzaken
- Het principe van voldoende reden betekent niet dat er noodzakelijk een oorzaak
is.
- Arthur Schopenhauer (1788/1860):
➔ voor alles wat je weet, het feit dat je bestaat, het feit dat je verandert en voor
alles wat je doet zal er een voldoende reden zijn, maar niet noodzakelijk een
oorzaak.
➔ Waarom een geschenkje? Waarom leef je? Dat heeft een reden, maar niet
noodzakelijk een oorzaak.
Kritiek van Hume
- David Hume (1711/1776)
- Hoe sterk het principe ook mag zijn, het valt niet te bewijzen (daarom is het ook
een principe dat je aanneemt of niet). (een wet is iets dat je aanneemt EN kan
bewijzen)
- Je kan niet aantonen dat er een verband is tussen een reden en een
oorzakelijkheid.
- Je kan niet bewijzen dat er een reden is voor de samenhang in de wereld.
Toepassing
- Argumentatief. Elk onderzoek is gelegitimeerd je leert niets bij door te stellen dat
er geen reden is voor iets te zijn zoals het is.
- Onderzoekend. Alles wat is, heeft een reden: dat is zelf de reden dat je je steeds
weer de vraag stelt waarom iets het geval is. Alles moet dus een verklaring
hebben. Het principe van voldoende reden stimuleert als geen ander de
zoektocht naar kennis.
- Voor ontwerpers.
➔ Stel steeds of verwacht je altijd aan de vraag: waarom? Het antwoord
‘daarom’ is geen antwoord.
➔ De reeks van vragen kan je beëindigen wanneer je bij een evidentie aankomt.
➔ Als zich herhaaldelijk een probleem voordoet moet je op zoek gaan naar de
reden dat het zich voordoet. Het kan toeval zijn wanneer zich iets voordoet,
maar hoogstwaarschijnlijk niet wanneer het zich onder dezelfde
omstandigheden weer voordoet (ceteris paribus, ‘de andere dingen zijn
hetzelfde gebleven’). Dan moet er een voldoende reden zijn voor die
gebeurtenis.
, Filosofie les 2: oudheid
1. ANAXIMENES (∼585/∼528, Milete)
Analogie
Lucht
- “Zoals onze ziel, die lucht is, ons in stand houdt, zo omringen adem en lucht de gehele
wereld.”
- “De sterren draaien om de aarde zoals een tulband ons hoofd omringt.”
- “Het universum draait als een molensteen.”
- “De sterren zitten vast aan de kristallijne sferen zoals met spijkers.”
- “De zon is zo plat als een blad.”
Zijn archè is dus lucht
Andere voorbeelden van analogie:
Empedokles (∼495/∼435)
“De wisselwerking tussen de dingen houdt nooit op, dan komen ze samen door Liefde, dan
worden ze uit elkaar gedreven door haat of Strijd.”
4 elementen: aarde, water, lucht, vuur. Hij gaat dus verder vanuit de tradities van zijn voorgangers
Verschil met voorgangers: hij heeft meerdere archè, hij beschrijft hoe deze elementen in
wisselwerking treden en elkaar hierbij voorthelpen
Xenophanes (∼580/ ∼485)
- “Als ossen en paarden en leeuwen handen hadden en kunstwerken konden scheppen, dan
zouden de paarden de goden afbeelden als paarden, de ossen als ossen en hun lichamen
overeenkomstig hun eigen aard.”
➔ Waarom zien Goden eruit als mensen? Omdat we geen andere manier hebben om ze
voor te stellen.
➔ Kritiek op de religie
- “Er is geen mens, en er zal er ook nooit één zijn, die de volledige waarheid kent over de
goden. En zelfs al zou iemand het geluk hebben de volledige waarheid te vinden, dan nog zou
hij het zelf niet weten. Het enige dat we kunnen doen is gissen.”
➔ Wij zullen nooit zekerheid hebben over Goden omdat ze buiten het zintuigelijke liggen
➔ Wanneer weet je dat je de waarheid hebt gevonden? Niet, je kan nooit weten of je er pal
op zit.
Element twijfel en het buiten zintuigelijke is fundamenteel geweest voor ons
Toepassing van analogie
- Argumentatief.
➔ om complexe dingen te plaatsen in een bestaand kader van kennis (vb. longen vergelijken
met bomen en bomen vergelijken met longen).
➔ het atoom beschouwen als het zonnestelsel.
- Onderzoekend.
➔ De analogie leidt tot inzicht omdat ze nieuwe waarnemingen duidt aan de hand van
bestaande kennis door vergelijking. Of ze leidt tot plausibele hypotheses.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sienschoofs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62491 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now