Samenvatting - Sociologie: niemand is een eiland een inleiding in de sociologie
76 views 3 purchases
Course
Sociologie
Institution
Hogeschool Gent (HoGent)
Book
Niemand is een eiland
In deze samenvatting zitten alle hoofdstukken verwerkt die te kennen zijn voor het examen (van H1 t.e.m. H14)
Alle afbeeldingen komen van de PPT van Karolien Delaere.
Geslaagd voor al mijn examens!
Voorwoord
Niemand is een eiland, iedereen is deel van een continent, een deel van het land.
Interactie tussen handelen en structureren wordt geïllustreerd door de ‘magische driehoek’ van
Berger en Luckmann 1966
De samenleving is een objectieve werkelijkheid
De samenleving is een De mens is een sociaal
menselijk product product
1. Op ontdekkingstocht door een bekend gebied? Over de eigen aard van de samenleving
Sociologie = samenlevingskunde (combo van socius en logos)
Het dagelijks leven door de bril van de socioloog
Sociologische verbeelding is het bewustzijn dat onze individuele ervarings- en belevingswereld
verband houdt met de bredere samenleving (Mills, 1959)
Volgens Milss Bestaat dit uit 3 componenten:
1. Geschiedenis: hoe de samenleving tot stand kwam en hoe ze verandert. Het verleden
begrijpen om te weten wat er vandaag gebeurt
2. Biografie: gebeurtenissen in ons pers. leven die ons hebben gemaakt tot wie we zijn als
sociaal wezen.
3. Sociale cultuur: instituties die ons leven bepalen. (kerk, politieke partijen, scholen,..)
Over eten en drinken
Omgaan met voedsel en drank is ingebed in de sociale en culturele context.
Kookboeken getuigen over de verandering in die sociale patronen.
Een statussymbool is een teken dat niet functioneel wordt gebruikt (zoals het uniform van een
politieagent), maar als verwijzing naar rijkdom, macht, prestige
Over sport
Onderzoek van Smits (2004)
- Geprivilegieerde gezinnen: zeilen, roeien, surfen, skiën (lichaamscontact vermijden)
- Andere kant sociale hiërarchie: fitness, zaalvoetbal, handbal, korfbal (lijf aan lijf gevecht)
= Sport is een drager van symbolische codes van smaken en leefstijlen
Blood sporten evolueerden à boksen kreeg handschoenen
Over lifestyle en lijfstijl
Lifestyle bladen informeren ons over wat nodig is voor het imago van de moderne mens. à niet wat
men is, maar wat men lijkt.
Cultuur van de look = niet voor iedereen weggelegd à wel
= conspicious consumption (Veblen 1899)
,Over liefde
Mensen huwen vaak binnen het sociale milieu: zelfde religie, afkomst, opleiding
Iemand uit dezelfde groep valt makkelijker mee te praten, basis van interesse en activitetien
= risico is minder groot op conflicten
Sociale druk: gearrangeerde huwelijken, afkeuring vrienden / roddels
Potentiële partner in eigen kring ontmoeten is groter omdat de groep groter wordt (vrouwen
mogen nu ook studeren)
Contingent maar niet arbitrair?
Alles is contingent, maar niet arbitrair
Iets is contingent als het anders had kunnen zijn dan het nu is.
De manier waarop wij een partner vinden, hoe wij ons klaarmaken, wat we eten en drinken
Mensen denken dat de toestand van vandaag ‘natuurlijk’ is, de gewone gang van zaken maar die
codes hadden zich ook anders kunnen ontwikkelen.
Toch is ons leven niet Arbitrair, toevallig of willekeurig. Het is niet omdat een bepaald gebruik anders
had kunnen zijn dat er geen goede reden bestaat waarom het nu zo is.
Een stap verder: sociologische blik doet beter begrijpen
Echtscheiding
Van de huwelijken uit 1980 in het Vlaamse gewest is nu %34 ontbonden door echtscheiding
Actor: persoonlijke reden – psychologisch gevolg
Factor: Maatschappelijke oorzaken en gevolgen: armoede, schoolachterstand bij kinderen,
huisvesting, complexere samenlevingsvormen
Echtscheidingsfenomenen
o Tweeoudergezinnen: economisch onafhankelijk, sociale contacten buiten gezin
o Verminderde sociale druk om samen te blijven vanwege kinderen
o Verminderde sociale druk op privéleven door kerk en familie
o Langere levensverwachtingen
o Inkorting echtscheidingsprocedure
o Homohuwelijk
Ziekte en dood
Onderzoek naar levensverwachtingen en gezonde levensjaren per opleidingsniveau toont grote
ongelijkheid
Verklaringen voor de maatschappelijke inbedding van die ongelijke levensverwachting:
Sociaaleconomische status: SES is een indicator die iemands plaats in de samenleving aanduidt en
die wordt gemeten a.d.h.v. het onderwijsniveau, het beroep en het inkomen
- Sociaaleconomische status: SES is een indicator die iemands plaats in de samenleving
aanduidt en die wordt gemeten a.d.h.v. het onderwijsniveau, het beroep en het inkomen
- SES als verklaring, invloed verloopt meestal niet rechtstreeks, maar via tal van tussenliggende
factoren, bv. Leef,-woon- en arbeidsomstandigheden, gedrag en levensstijl, kennis,
opvattingen, waarden i.v.m. gezondheid
- Verschillen in sterfte, ziekte, gezondheid via survey à via zelfrapportage à onderschatting
want mensen met lagere SES minder snel een aandoening als gezondheidsprobleem
registreren, i.v.m. hoger opgeleiden
,Een eerste definitie van sociologie
De wetenschap die de maatschappelijke patronen en structuren bestudeert, in hun ontstaan,
voortbestaan en veranderen, en tevens het sociaal handelen van mensen in wisselwerking met
deze patronen en structuren (De Jager Mok (1987)
Meerdere definities die in hun verscheidenheid meerdere dingen gemeen hebben
Maatschappelijke patronen en structuren
- Positionele dimensie: sociaal netwerk/sociale klasse bv. Tafelmanieren
- Symbolische structuren/cultuurpatronen: opvattingen
Patronen sturen hun sociaal handelen
Adjectief ‘sociaal is niet gelijk aan dagelijks taalgebruik
Sociaal handelen: handelen gebeurt in sociale omgeving en ondergaat kenmerken van sociale
omgeving à dit wordt onderzocht
2. De samenleving is een veld van tegengestelde krachten = complex
Ontwikkelingen daarvoor we op het eerste gezicht eenvoudige verklaringen hebben, worden
gestuurd door onvermoede maatschappelijke factoren. Samenleving geeft aanleiding tot:
- Perverse effecten
Zijn effecten die tegengesteld zijn aan de oorspronkelijke bedoelingen van een handeling die soms
zelfs vernietigen (Boudon, 1977)
- Tegenstellingen tussen individu en samenleving, tussen actor/factor , tussen nurture/nature
- Solidariteit en conflict
- Gelijkheid en ongelijkheid
Voorbeeld:
- De keynesiaanse spaarparadox
- Mattheüs-effect (Merton / Deleeck)
In een welvaartstaat halen de middenklassen meer voordeel uit sociale voordelen en
diensten (de overheidsuitgaven) zoals onderwijs, gezondheidszorg, cultuur,… dan de lagere
inkomensgroepen voor wie ze van levensbelang zijn (en voor wie ze vaak ook bedoeld zijn)
Individu en samenleving: strijd van goed tegen kwaad?
Verhouding tussen individu en samenleving: tegenstelling tussen individuele vrijheid en
maatschappelijke dwang
Niemand is een eiland: je bent individu én deel van de samenleving
We willen ‘erbij horen én ons onderscheiden van anderen’
Pas op voor ‘aliënatie’ of ‘vervreemding’
Zelfstandig handelen, eigen klemtonen leggen binnen contouren van sociale
Simplismen maken het leven eenvoudiger, maar ze helpen niet om de maatschappelijke
werkelijkheid te begrijpen.
Maatschappelijke structuren versus individuele en collectieve actoren: het actor-factordilemma
Focus op maatschappelijke structuren of op individuen = actor – factordillema
- Actor – mensen à individuele en collectieve actoren
- Factor – Maartschappelijke structuren / samenleving
Nature: DNA: wilskracht, zelfcontrole, sociale flexibiliteit (lichamelijk en intelligentie)
Nurture: maatschappelijke omgeving waar we opgroeien ( gezin): invloed op ontwikkeling onze pers.
, De samenleving: een vat vol mogelijkheden en beperkingen
Kansen/mogelijkheden Beperkingen
We leven in het hier én nu (vrijheid, Expliciete verboden en geboden (wetten en
technologische mogelijkheden, democratisering reglementen
onderwijs…) Institutionele en situationele drempels
- Dienst
- Potentiële gebruiker à dispositionele
drempels
Beperkingen zorgen voor vrijheid: ‘Eindige vrijheid’
Ervaring met routines
Solidariteit VS strijd
Strijd: Middelpuntvliedende sociale kracht
Solidariteit: aantrekkende en samenhoudende sociale kracht
Complexe samenspel
Beide krachten houden de samenleving ‘samen’ en ‘levend’
Solidariteit en cohesie
Wat maakt dat een groep een aparte sociale entiteit vormt?
Door vormen van solidariteit (zonder kan een samenlevingsverband niet bestaan, het mist
het bindmiddel, het cement voor de nodige sociale cohesie)
Solidariteit verwijst naar wat een groep, een organisatie, een samenleving samenhoudt, solide
maakt, een identiteit geeft.
- Warme, spontane solidariteit: acties en vrijwilligerswerk
- Koude, structurele solidariteit (ingrijpendere en langdurige impact om ons leven)
o Doorgedreven arbeidsdeling -> ‘veralgemeende afhankelijkheid’
o Sociale zekerheid -> RSZ
Matheuseffect verwijst naar het wijdverbreide en veelvuldig geobserveerde mechanisme dat in
een welvaartsstaat de middenklasse meer vruchten plukt van sociale voordelen en diensten, zoals
gezondheidszorg of onderwijs, dan de lagere inkomens voor wie ze van levensbelang zijn (en voor
wie ze vaak ook bedoeld zijn.)
Strijd en conflict
Strijd (tussen individuen of groepen, over geld, status en macht): onvermijdelijk en nodig
- Schenken een samenlevingsverband/ dynamiek om te veranderen en een nieuwe vorm te
reproduceren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mauravandewalle. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.12. You're not tied to anything after your purchase.
