HUISARTSGENEESKUNDE 1
INHOUDSOPGAVE
Chronische zorg........................................................................................................................................................ 2
Palliatieve zorg....................................................................................................................................................... 14
Functionele klachten in eerste lijn.......................................................................................................................... 23
Ouderenmishandeling............................................................................................................................................ 31
Receptuur.............................................................................................................................................................. 35
Van fouten kan je leren.......................................................................................................................................... 54
1
Huisartsgeneeskunde 2
, CHRONISCHE ZORG
INLEIDING EN EPIDEMIOLOGIE
Inleiding en epidemiologie
- Definities (Chronische ziekte/aandoening,
o ‘Complexiteit’ in zorg, Multimorbiditeit,
o Gezondheidsvaardigheid)
- Epidemiologie
o Prevalentie, Oorzaakspecifieke mortaliteit: de 4 grote ‘killers’,
Ziektebelasting (‘burden of disease’), Oorzaken van ‘pandemie’
Risicostratificatie‘Toolbox’ per risicogroep
- Lage complexiteit
o Gezondheidspromotie en preventie
o Patiënt empowerment
o Therapietrouw
- Middelmatige complexiteit
o Protocollaire zorg
o Zelfmanagement educatie
o Multidisciplinaire samenwerking
- Hoge complexiteit
o Zorgbehoeftegericht, ICF en interprofessionele samenwerking
o Zorgplan, Casemanager en Mantelzorg
Theoretische modellen, Organisatie gezondheidszorg
- Geïntegreerd zorgmodel
- Chronic care Model
- Innovative Care for Chronic Conditions framework
- Eerstelijnszones
Wie komt er in aanmerking
- Ouderen
- Mensen met een handicap
- Patiënten met chronische ziekte (onder chronische behandeling): tbc patiënten,
COPD, kanker (meer en meer een chronische aandoening).
Huisarts of spoedarts:
- Spoedarts: weinig tot geen chronische zorg zien. Enkel acute zorg
- Huisarts: longitudinale relatie met patiënt ontwikkelen.
-
DEFINITIES
Cursus (te kennen).
Epidemiologie : Omvang
2
Huisartsgeneeskunde 2
, - De prevalentie van chronische aandoeningen is groot en neemt in
verontrustende mate toe (‘tsunami’ of ‘pandemie’).
Epidemiologie: Oorzaken ‘pandemie’
1. Demografische oorzaken
2. Risicofactoren verbonden met levensstijl
a. Infectieziekten zoals AIDs of kanker, door verbeterde therapieën mensen
niet snel doodgaan, maar soms jaren overleven
3. Verstedelijking en marketing strategieën
4. Verbetering van de therapeutische mogelijkheden
Vergrijzing samen gaan met multimorbiditeit
Multimorbiditeit
- Globale prevalentie van multimorbiditeit is hoog (23%) en stijgt opvallend
met de leeftijd.
- Lage socio-economische status is een heel belangrijke risicofactor voor het
ontwikkelen van multimorbiditeit: gemiddeld komt multimorbiditeit 10 – 15 jaar
vroeger voor in het leven van mensen uit de laagste socio-economische klasse
in vergelijking met deze uit de hoogste.
- Geestelijke gezondheidsproblemen kwamen dubbel zo veel voor bij de
mensen uit de laagste socio-economische klasse (11% versus 5,5%) en komt
ook opvallend meer bij een stijgende graad van multimorbiditeit (>= 5 van de
chronische ziekten).
Epidemiologie : Mortaliteit
Van de 56 miljoen sterfgevallen wereldwijd in 2016, waren er 40 miljoen (71%) te
wijten aan NCDs. Meer dan 40% van deze sterfgevallen is ‘prematuur’, wat wil zeggen
voor de leeftijd van 70 jaar.
De 4 belangrijkste chronische aandoeningen wereldwijd en ook de grote ‘killers’ onder
NCD in 2016 waren
1. Hart- en vaatziekten (44%)
2. Kanker (22%)
3. Astma/COPD (9%) (door verslechterde luchtkwaliteit: alleen maar verwachten
dat dit erger wordt).
4. Diabetes mellitus (4%) (WGO 2016).
Epidemiologie: impact
- De epidemiologische parameter die goed weergeeft welke ‘belasting’ een ziekte
uitoefent op een populatie is de ziektelast of ‘burden of disease’.
- De ziektelast wordt uitgedrukt in DALY (Disability Adjusted Life Year). De DALY
score geeft de hoeveelheid gezondheidsverlies veroorzaakt door ziekte aan in
een populatie.
- Hij bevat twee componenten:
o Het aantal jaren verloren ten gevolge van premature sterfte (‘YLL years
of Life Lost’) , omrekeningsfactor (erge aandoening, hoge factor, weinig
impact op het leven eerder een kleine factor) en
o Het aantal jaren dat een persoon leeft als zieke, chronische patiënt
(‘YLD years lost due to Disability’).
DALY = YLL + YLD
3
Huisartsgeneeskunde 2
, Hoeveel gezonde levensjaren gaan er nu verloren.
Chronische en complexe aandoeningen
- = grote uitdaging voor
o Patiënt
o Arts en zorgteam
o Gezondheidszorg
o Samenleving
RISICOSTRATIFICATIE EN ‘TOOLBOX’ PER RISICOGROEP
Stratificatie piramide van KAISER PERMANENTE
- Veel centra, ziekenhuizen aan aangesloten (belangrijke zorgverzekeraar in
Amerika)
- Dit model gebruikt om chronische patiënten onder te verdelen
- Een bevolking die niets heeft: daarop richten met preventieve maatregelen
o Rookstop
o Bewegingen, sport
o Gezonde levensstijl promoten
- Chronische ziekte: onderkant, basis 70-80% behoren de chronische patienten
toe (self-care support, die kunnen zichzelf beredden)
o Mensen met hoge bloeddruk, met lage rugpijn, PDS, ….
o Chronische probleem maar niet geregeld naar de dokter gaan om erin
geholpen te worden.
- Midden stuk: hoog risico patienten (15%)
o Protocolaire zorg: tussenstadium, complexiteit toenemen
o Typisch vb diabetes: zelfzorg, aantal maatregelen uitvoeren, aan dieet
houden, bewegen, maar aan de andere kant kunnen zij dit niet alleen
doen
Ook naar de arts gaan en vanalles controleren (oogarts, vaatarts,
…)
- Top 5% van Kaiser permanente piramide: case-managment
o 5% van chronsiche zieke mensen met multimorbiditeit, grote complexiteit
o Niet volstaan om protocols, aanbevelingen te volgen
o Ook kijken naar wat de patient wil, plan opstellen om doelen op te stellen
SELF-CARE MANAGEMENT
Casus: Jason is een jongen van 20 die sinds een half jaar als schrijnwerker aan de slag
is. Blanco voorgeschiedenis behoudens een fimosisingreep op 8 jaar. Hij komt op de
raadpleging voor de derde maal in de afgelopen zes maanden met dezelfde klacht van
krampende buikpijn, losse stoelgang en opgeblazen gevoel en hij gelooft zelf vast dat
er een ernstige oorzaak onder ligt en wil graag een snelle en definitieve oplossing: zijn
werk en ook zijn relatie beginnen er onder te lijden…
- Na grondige diagnostische uitwerking wordt de diagnose ‘prikkelbare darm’
weerhouden!
o Na alles onderzocht te hebben
- Hoe is deze diagnose voor Jason anders dan hij gewoon is?
o Mind-switch: moeilijkheid bij een jong persoon om ermee te leven, niet
geneesbaar
o Maar wel veel mee doen om er zo goed mogelijk mee om te gaan
4
Huisartsgeneeskunde 2
INHOUDSOPGAVE
Chronische zorg........................................................................................................................................................ 2
Palliatieve zorg....................................................................................................................................................... 14
Functionele klachten in eerste lijn.......................................................................................................................... 23
Ouderenmishandeling............................................................................................................................................ 31
Receptuur.............................................................................................................................................................. 35
Van fouten kan je leren.......................................................................................................................................... 54
1
Huisartsgeneeskunde 2
, CHRONISCHE ZORG
INLEIDING EN EPIDEMIOLOGIE
Inleiding en epidemiologie
- Definities (Chronische ziekte/aandoening,
o ‘Complexiteit’ in zorg, Multimorbiditeit,
o Gezondheidsvaardigheid)
- Epidemiologie
o Prevalentie, Oorzaakspecifieke mortaliteit: de 4 grote ‘killers’,
Ziektebelasting (‘burden of disease’), Oorzaken van ‘pandemie’
Risicostratificatie‘Toolbox’ per risicogroep
- Lage complexiteit
o Gezondheidspromotie en preventie
o Patiënt empowerment
o Therapietrouw
- Middelmatige complexiteit
o Protocollaire zorg
o Zelfmanagement educatie
o Multidisciplinaire samenwerking
- Hoge complexiteit
o Zorgbehoeftegericht, ICF en interprofessionele samenwerking
o Zorgplan, Casemanager en Mantelzorg
Theoretische modellen, Organisatie gezondheidszorg
- Geïntegreerd zorgmodel
- Chronic care Model
- Innovative Care for Chronic Conditions framework
- Eerstelijnszones
Wie komt er in aanmerking
- Ouderen
- Mensen met een handicap
- Patiënten met chronische ziekte (onder chronische behandeling): tbc patiënten,
COPD, kanker (meer en meer een chronische aandoening).
Huisarts of spoedarts:
- Spoedarts: weinig tot geen chronische zorg zien. Enkel acute zorg
- Huisarts: longitudinale relatie met patiënt ontwikkelen.
-
DEFINITIES
Cursus (te kennen).
Epidemiologie : Omvang
2
Huisartsgeneeskunde 2
, - De prevalentie van chronische aandoeningen is groot en neemt in
verontrustende mate toe (‘tsunami’ of ‘pandemie’).
Epidemiologie: Oorzaken ‘pandemie’
1. Demografische oorzaken
2. Risicofactoren verbonden met levensstijl
a. Infectieziekten zoals AIDs of kanker, door verbeterde therapieën mensen
niet snel doodgaan, maar soms jaren overleven
3. Verstedelijking en marketing strategieën
4. Verbetering van de therapeutische mogelijkheden
Vergrijzing samen gaan met multimorbiditeit
Multimorbiditeit
- Globale prevalentie van multimorbiditeit is hoog (23%) en stijgt opvallend
met de leeftijd.
- Lage socio-economische status is een heel belangrijke risicofactor voor het
ontwikkelen van multimorbiditeit: gemiddeld komt multimorbiditeit 10 – 15 jaar
vroeger voor in het leven van mensen uit de laagste socio-economische klasse
in vergelijking met deze uit de hoogste.
- Geestelijke gezondheidsproblemen kwamen dubbel zo veel voor bij de
mensen uit de laagste socio-economische klasse (11% versus 5,5%) en komt
ook opvallend meer bij een stijgende graad van multimorbiditeit (>= 5 van de
chronische ziekten).
Epidemiologie : Mortaliteit
Van de 56 miljoen sterfgevallen wereldwijd in 2016, waren er 40 miljoen (71%) te
wijten aan NCDs. Meer dan 40% van deze sterfgevallen is ‘prematuur’, wat wil zeggen
voor de leeftijd van 70 jaar.
De 4 belangrijkste chronische aandoeningen wereldwijd en ook de grote ‘killers’ onder
NCD in 2016 waren
1. Hart- en vaatziekten (44%)
2. Kanker (22%)
3. Astma/COPD (9%) (door verslechterde luchtkwaliteit: alleen maar verwachten
dat dit erger wordt).
4. Diabetes mellitus (4%) (WGO 2016).
Epidemiologie: impact
- De epidemiologische parameter die goed weergeeft welke ‘belasting’ een ziekte
uitoefent op een populatie is de ziektelast of ‘burden of disease’.
- De ziektelast wordt uitgedrukt in DALY (Disability Adjusted Life Year). De DALY
score geeft de hoeveelheid gezondheidsverlies veroorzaakt door ziekte aan in
een populatie.
- Hij bevat twee componenten:
o Het aantal jaren verloren ten gevolge van premature sterfte (‘YLL years
of Life Lost’) , omrekeningsfactor (erge aandoening, hoge factor, weinig
impact op het leven eerder een kleine factor) en
o Het aantal jaren dat een persoon leeft als zieke, chronische patiënt
(‘YLD years lost due to Disability’).
DALY = YLL + YLD
3
Huisartsgeneeskunde 2
, Hoeveel gezonde levensjaren gaan er nu verloren.
Chronische en complexe aandoeningen
- = grote uitdaging voor
o Patiënt
o Arts en zorgteam
o Gezondheidszorg
o Samenleving
RISICOSTRATIFICATIE EN ‘TOOLBOX’ PER RISICOGROEP
Stratificatie piramide van KAISER PERMANENTE
- Veel centra, ziekenhuizen aan aangesloten (belangrijke zorgverzekeraar in
Amerika)
- Dit model gebruikt om chronische patiënten onder te verdelen
- Een bevolking die niets heeft: daarop richten met preventieve maatregelen
o Rookstop
o Bewegingen, sport
o Gezonde levensstijl promoten
- Chronische ziekte: onderkant, basis 70-80% behoren de chronische patienten
toe (self-care support, die kunnen zichzelf beredden)
o Mensen met hoge bloeddruk, met lage rugpijn, PDS, ….
o Chronische probleem maar niet geregeld naar de dokter gaan om erin
geholpen te worden.
- Midden stuk: hoog risico patienten (15%)
o Protocolaire zorg: tussenstadium, complexiteit toenemen
o Typisch vb diabetes: zelfzorg, aantal maatregelen uitvoeren, aan dieet
houden, bewegen, maar aan de andere kant kunnen zij dit niet alleen
doen
Ook naar de arts gaan en vanalles controleren (oogarts, vaatarts,
…)
- Top 5% van Kaiser permanente piramide: case-managment
o 5% van chronsiche zieke mensen met multimorbiditeit, grote complexiteit
o Niet volstaan om protocols, aanbevelingen te volgen
o Ook kijken naar wat de patient wil, plan opstellen om doelen op te stellen
SELF-CARE MANAGEMENT
Casus: Jason is een jongen van 20 die sinds een half jaar als schrijnwerker aan de slag
is. Blanco voorgeschiedenis behoudens een fimosisingreep op 8 jaar. Hij komt op de
raadpleging voor de derde maal in de afgelopen zes maanden met dezelfde klacht van
krampende buikpijn, losse stoelgang en opgeblazen gevoel en hij gelooft zelf vast dat
er een ernstige oorzaak onder ligt en wil graag een snelle en definitieve oplossing: zijn
werk en ook zijn relatie beginnen er onder te lijden…
- Na grondige diagnostische uitwerking wordt de diagnose ‘prikkelbare darm’
weerhouden!
o Na alles onderzocht te hebben
- Hoe is deze diagnose voor Jason anders dan hij gewoon is?
o Mind-switch: moeilijkheid bij een jong persoon om ermee te leven, niet
geneesbaar
o Maar wel veel mee doen om er zo goed mogelijk mee om te gaan
4
Huisartsgeneeskunde 2
