Samenvatting verbintenissenrecht 2023-24 (geslaagd in eerste zit!!)
75 views 0 purchase
Course
Verbintenissenrecht
Institution
Universiteit Antwerpen (UA)
Het document bevat een samenvatting van alle lesnotities van het vak verbintenissenrecht dat in tweede bachelor gedoceerd wordt door Prof. dr. Britt Weyts aan de Universiteit van Antwerpen.
College 1 (26/09)
Waarover gaat het?
• Verbintenissenrecht is de “Moeder van het recht”
- Veel andere rechtstakken bouwen voort op het verbintenissenrecht (verzekeringsrecht, arbeidsrecht,
bijzondere-overeenkomstrecht, economisch recht,…)
- Gemene recht = basis recht waarop alle andere privaatrechtstakken stoelen
• Omvat:
- Verbintenissen ontstaan uit eenzijdige en meerzijdige rechtshandelingen
Rechtshandeling = handeling waarmee men juridische/rechtsgevolgen beoogt
Eenzijdig = 1 partij vb. Het aanbod: ik zet mijn wagen te koop, ik bepaal welke zaak u kan kopen aan
welke prijs
Meerzijdig = 2 partijen = contract
- Hetzij Verbintenissen uit de wet (leer van de onrechtmatige daad: afzonderlijk vak BCA), meer bepaald
rechtsfeiten
Rechtsfeiten = feiten waaraan recht bepaalde juridische gevolgen koppelt zonder u deze beoogt
• Kern van het privaatrecht: regelt rechtsverhoudingen tussen individuen (>< publiek recht: regelt
rechtsverhoudingen tussen overheid en individuen)
• Individu: titularis van subjectief recht (NP of RP)
Verbintenis = juridische band die ontstaat tussen rechtssubjecten en die inhoudt dat een persoon zich t.ov. een
andere persoon engageert of zich ertoe verplicht (‘verbindt’) een bepaalde prestatie te leveren, nl. iets te geven, te
doen of niet te doen of iets te garanderen.
Bijzondere status verbintenissenrecht
Doelstellingen verbintenissenrecht: door doelstellingen heeft het een bijzondere status
• Bindende kracht overeenkomst met het oog op een efficiënt en rechtszeker verloop van het rechtsverkeer
• Contractsvrijheid, steunend op individuele vrijheid en autonomie
- Via autonomiebeginsel krijgt mens mogelijkheid zich te ontplooien
• Maatschappelijke rechtvaardigheid
- = is van aanvullend recht partijen kunnen hiervan afwijken, vaak bedingen partijen andere contractuele
regel dan wat in wetgeving staat. Wetgever gaat ervan uit: er moet een kader zijn waarop partijen kunnen
terugvallen voor zover er niets geregeld is in het contract. Ook bescherming bieden: regels dwingend recht
+ openbare orde = hier niet van afwijken
- Correctie op vorige doelstelling partijautonomie: personen zijn ongelijk op economisch, sociaal en cultureel
vlak. Onvoorwaardelijke toepassing van partijautonomie zou onrechtvaardigheid in de hand werken
In periode van economisch liberalisme werd in het BW van 1804 sterk nadruk gelegd op individuele
vrijheid
Nu: geleide economie waar partijautonomie meer en meer aan banden wordt gelegd ten voordele
van maatschappelijke rechtvaardigheid
Ingebakken in het dagelijks leven
Denk bv. aan
• Gebruik Linkedin, Instagram, Facebook, ..
• Sluiten reis- en annulatieverzekering
• Aankoop smartphone
• Aansluiting bij internetprovider
• Opstellen testament
• Aangaan huwelijk
• …
1
,Evolutie van oud naar nieuw recht
• Regels van oud BW van 1804 achterhaald? Code Napoleon 1804 heeft zeer lang verbintenissenrecht beheerst
- 3 argumenten uit rechtsleer om verbintenissenrecht te hervormen:
Hopeloze veroudering oud BW
Onvolledige en onoverzichtelijke ordening + ontoegankelijk
BW opnieuw centrale plaats geven
• Rechtspraak heeft gezorgd voor evolutie, waardoor verbintenissenrecht de “tand des tijds” relatief goed heeft
doorstaan.
- Deze regels hebben de tijd relatief goed doorstaan hoe? Rechtspraak (zeker dat van HvC) heeft voor
evolutie gezorgd binnen verbintenissenrecht = ervoor gezorgd dat het mee met tijd gegaan is
- Hoe heeft HvC dit gedaan (is uiteraard geen wetgever) op grond van bestaande regels bepaalde
interpretatie te geven + extra’s toe te voegen
• Hoge verwachtingen van nieuw verbintenissenrecht
Nieuwe boeken 1 en 5 BW
• Totstandkoming ging niet zonder slag of stoot
• Wetsvoorstellen van 24 februari 2021
• Ruime consultatie m.b.t. Boek 5
- Wetgever beslist om zeer ruime consultatie te organiseren = wetsvoorstellen worden openbaar gemaakt en
iedereen die dit wenst kan hier commentaar op geven (ook leek = burger, hier is enorm veel reactie op
gekomen: advocaten, universiteit,…)
• Amendementen
- Na (kritische) hoorzittingen met andere experten weren beige wetsvoorstellen eindelijk goedgekeurd
• Wetten van 28 april 2022, BS 1 juli 2022
• Inwerkingtreding nieuw verbintenissenrecht: 1 januari 2023
Boek 5 is van toepassing op alle rechtshandelingen en rechtsfeiten die plaatsvinden na 1 januari 2023. Tenzij partijen
anders bepalen, blijft het oude recht van toepassing op:
- De toekomstige gevolgen van rechtshandelingen en rechtsfeiten die hebben plaatsgevonden voor 1
januari 2023
- De rechtshandelingen en rechtsfeiten die hebben plaatsgevonden na 1 januari 2023 en die betrekking
hebben op een verbintenis ontstaan uit een rechtshandeling of rechtsfeit die hebben plaatsgevonden voor 1
januari 2023.
Gevolg: oud en nieuw verbintenissenrecht zullen lange tijd naast elkaar bestaan!
• Tijdens colleges uitsluitend focus nieuw verbintenissenrecht
• In praktijk nog zeker 30j zal oud en nieuw naast elkaar gelegd wordt: waarom? Regels inzake temporele werking
nieuw verbintenissenrecht: contracten worden vaak gesloten voor lange periode, contract gesloten op moment
dat oud verbintenissenrecht nog van toepassing was dan blijft dit = rechtszekerheid
• Vetgedrukte zin in kader: als u te maken heeft met overeenkomst gesloten voor 1 jan 2023 oude
verbintenissenrecht ook al komen partijen pas in 2035 voor de rechter wegens conflict tussen partijen
- Tenzij partijen anders bepalen: ze hebben de keuze
• Hierdoor zullen magistraten, advocaten, bedrijfsjuristen nog lang te maken zullen hebben met het oude
verbintenissenrecht
Boek 1: “Algemene bepalingen”
Principes:
• Transversale werking maar groot belang voor het verbintenissenrecht
- Transversale werking: werkt door de andere boeken heen (voor verbintenissenrecht maar ook voor andere
rechtstakken)
- Wetgever wil zorgen dat er een algemeen begrippenkader komt: als men bepaald begrip gebruikt in priv r.
dat dit zelfde betekenis krijgt zowel bv binnen bewijsrecht maar ook in verbintenissenrecht = partijen
hebben hier belang bij
2
,• Geeft definities van bronnen, toepassing van wet in de tijd, rechtshandeling, wilsuiting, kennisgeving,
tijdsbepaling en voorwaarde, berekening termijnen, vertegenwoordiging, subjectieve goede trouw,
rechtsmisbruik, oogmerk om te schade, afstand van recht
• Gelaagde structuur (van algemeen naar bijzonder)
- Wetgever heeft dit afgekeken van Nederlandse wetgever
- Eerst algemeen boek dan bijzondere
• Keuze voor algemeen begrippenkader verdient goedkeuring
Kritiek op Boek 1:
• Vragen bij totstandkoming
• Waarom worden bepaalde begrippen wel en andere niet gedefinieerd in Boek 1?
Boek 5: “Verbintenissen”
• Evolutie geen revolutie
• Gaat hervorming ver genoeg? Voldoende aandacht voor recente tendensen (bv. duurzaamheid)?
• Voldoende verantwoording voor gemaakte keuzes?
Doelstellingen Boek 5
Modernisering:
• Terminologische vereenvoudiging:
- Vb. voorzichtige en redelijke persoon (vroeger: goede huisvader), ongerechtvaardigde verrijking (vroeger
verrijking zonder oorzaak), …
- Oud BW moest steeds vaker worden aangevuld met rechtspraak en rechtsleer
• Meer moderne en logische structuur
• Inhoudelijke modernisering
- Nieuw evenwicht tussen wilsautonomie en rol rechter
- Sancties op maat = vroeger iets in totaliteit nietig, maar niet wenselijk, nu nieuw: partiële nietigheid
- Overdracht van verbintenissen, schuldvorderingen en contracten
• Toegankelijkheid voor burger: maar blijft technische regeling
Coherentie en rechtszekerheid bevorderen:
• Codificatie van bestaande cassatierechtspraak
- Vbn. Buitengerechtelijke ontbinding op partijverklaring, contracts- en onderhandelingsvrijheid, misbruik van
omstandigheden, enz.
- Niet rechtszeker als men rechtspraak van HvC moet afwachten voor regels = heeft dit Hof niet te veel macht
gekregen binnen verbintenissenrecht?
- Wetgever: belangrijk cassatierechtspraak in wet verankeren
- Is dit goed? Ja qua rechtszekerheid wel maar tegelijkertijd vraag stellen had wetgever niet meer inventiever
kunnen zijn
• Vereenvoudiging van aantal regels
• Meer coherente structuur
- O.a. chronologische regeling van sluiten tot einde van ovk
Competitiviteit van het Belgische recht verhogen
• België is 1 van de laatste landen in EU waar verbintenissenrecht is hervormd: hierdoor internationaal nooit
Belgische recht gekozen bij grensoverschrijdende contracten
• Nu dit hervormd is zal BE recht (hopelijk: valt nog te zien) belangrijkere rol gaan spelen in raam internationale
contracten
Aard van de wetsbepalingen
• Algemene catch all bepaling in Boek 5 BW
Art. 5.3, tweede lid BW: De bepalingen van dit boek zijn van aanvullend recht tenzij uit de tekst of de
draagwijdte ervan blijkt dat ze geheel of gedeeltelijk een karakter van dwingend recht of van openbare orde
hebben.
- Aard van de wetsbepalingen
3
, Catch all bepaling art. 5.3 = bepalingen van aanvullend recht tenzij…
daarmee zegt wetgever nog steeds niet heel veel: basisregel aanvullend recht maar kan zijn dat uit tekst
maar ook uit draagwijdte (moeilijk te zeggen!) blijkt dat bepaling dwingend recht of OO is. Hiermee heeft
wetgever kleur bekent maar ook niet.
- Wie aanvoert dat regels van dwingend recht of openbare orde zijn zal dit moeten bewijzen.
• Boek 1 BW: geen regeling
- Vergetelheid van de wetgever
- Zelfde regeling als bij Boek 5 BW?
Deel I. Het begrip verbintenis en de soorten verbintenissen
Hoofdstuk 1. Het begrip verbintenis
Definitie verbintenis
• Oud BW:
- Geen definitie in oud BW, wel in RL:
A. rechtsband tussen personen
B. ontstaan uit een RH of een andere menselijke gedraging waaraan de wet of rechtspraak rechtsgevolgen
vastknoopt
C. met als voorwerp het doen ontstaan van in geld waardeerbare aanspraken
D. kan in rechte worden afgedwongen
• Boek 5: bevestiging definitie RL
- Artikel 5.1. Verbintenis
Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien nodig in
rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen.
- MvT*: klemtoon op juridische afdwingbaarheid
- Bevestiging definitie rechtsleer want:
1) Verbintenis vereist rechtsband
2) Ze moet voortvloeien uit een rechtshandeling of rechtsfeit waaraan rechtsgevolgen worden
vastgeknoopt
3) Verbintenis kan steeds in rechte worden afgedwongen
*Memorie van toelichting = geen kracht van wet maar extra uitleg wetgever over interpretatie door wetgever
geschreven
A. Rechtsband tussen personen
• Individu = houder van subjectief recht
- Kan natuurlijke persoon zijn
- Of rechtspersoon (privaatrechtelijk of publiekrechtelijk)
• Tussen minstens 2 personen
• Waarbij de ene een vorderingsrecht heeft op de andere (aanspraak jegens een persoon op een bepaalde
gedraging)
• Verschil met zakelijk recht
- Zakelijk recht = geeft zeggenschap op een zaak vb. eigendom, vruchtgebruik. Kenmerkend hiervoor is de
werking erga omnes zie hieronder geldingskracht
- Verbintenis = geeft schuldeiser aanspraak op een bepaalde gedraging nl. om iets te doen, te geven of te
garanderen, dit vereist dus een band tussen 2 personen
• Verschil in geldingskracht
- Belangrijk: verschil in geldingskracht
- Verbintenis werkt per def: inter partes = tussen partijen, huurder en verhuurder, verbintenissen gelden
tussen huurder en verhuurder niet tov derden
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lauraschepers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
