Basis van psychodiagnostiek
Deel 1: inzoomen
H1: wat is psychodiagnostiek
Definitie van de psychodiagnostiek
Psychodiagnostiek: de wetenschap die erop gericht is om
- Op een gefundeerde manier
- Informatie over een persoon en zijn omgeving te verzamelen
- Met het oog op het nemen van een verantwoorde beslissingen
Het verzamelen van informatie over een persoon en zijn omgeving
Info verzamelen van een persoon (bv. Intelligentie) en zijn omgeving (bv. Draagkracht van een gezin)
- Hoe de persoon op andere momenten zich gedraagt
Betreft vaak psychologische eigenschappen (staat tegenover empirische eigenschappen)
- Trekken = stabiele eigenschappen
o In het algemeen
▪ Bijvoorbeeld: intelligentie, persoonlijkheid
- Toestanden = veranderlijke eigenschappen
o Soms gedraagt iemand zich
▪ Motivatie, verdriet, weerstand
Psychologische eigenschappen zijn constructen
- Betekenisvol gehelen van innerlijke en uiterlijke kenmerken waarvan we veronderstellen dat ze
bij een persoon aanwezig zijn
o Helpen om de verschillen tussen mensen te duiden
▪ We leiden dit af uit het gedrag
Zijn niet rechtstreeks empirisch waarneembaar, maar zijn slechts hypothetisch (veronderstellen)
Belangrijk!
- Omwille van dat hypothetisch karakter moeten ze tentatief = voorzichtig geformuleerd
Worden
o Bijvoorbeeld: als we een antwoord willen geven op de vraag waarom Lotte sneller aan
haar huiswerk begint dan Ans, dan KAN motivatie aan de basis daarvan liggen
- Ze moeten omgezet worden naar iets meetbaar = operationaliseren
Gericht op het kunnen nemen van verantwoorde beslissingen
Doel: uitspraken doen om verschillende soorten beslissingen te kunnen nemen
,Het nemen van beslissingen kan op 4 niveaus gesitueerd worden:
Beschrijven
- In kaart brengen van eigenschappen of kenmerken
o Bijvoorbeeld: er is geen open communicatie binnen dit gezin
o Bijvoorbeeld: zodra Henri zich in een open ruimte begeeft, wordt hij overmand door
paniek
- Je moet er goed over na denken om tot zo een uitspraak te komen
Ordenen
- Ordenen = classificeren
o Reduceren van veelheid aan eigenschappen tot enkele hanteerbare patronen op basis
van waargenomen overeenkomsten
▪ Bijvoorbeeld: wat zijn de ondersteunende krachten in de omgeving van Tom
- Kan aan de hand van classificatiesystemen
o DSM 5: diagnostic and statistical manual of mental disorders
o ICF: international classification of functioning, disability and health
o KOP: klachten, omstandigheden, persoon
Verklaren
- Zoeken naar mogelijke oorzaken van wat er binnen de persoon of zijn omgeving omgaat
o Bijvoorbeeld: waaraan kan het liggen dat Hans onderpresteert op het werk
Voorspellen
- Voorspellen van toekomstig gedrag, hoe gaat deze persoon zich gedragen in een bepaalde
situatie
o Bijvoorbeeld: Wat is de kans dat Bart opnieuw tot criminele feiten overgaat
Op een gefundeerde manier
Niet op basis van intuïtie of buikgevoel, wel aan de hand van psychodiagnostische methoden die
wetenschappelijk onderbouwd zijn
Psychodiagnostische methoden
Het gaat om onderzoeken die kunnen geordend worden volgens 2 dimensies
- Meer of minder, kwantitatief versus kwalitatief
- Meer of minder gestructureerd
Het afnemen is geen doel op zich, maar slechts één stap binnen een hele psychodiagnostische cyclus
- Bijvoorbeeld: wanneer kan het vergeten als problematisch worden gezien
Technisch kwalitatief:
- Psychometrische kwaliteiten (betrouwbaarheid en validiteit)
,H2: professioneel observeren
Observeren: minder eenvoudig dan het lijkt
Vanaf de geboorte, gebeurt heel spontaan
- Gebaseerd op empirische gegevens = zintuigelijke indrukken
- MAAR!
o Beperkte capaciteit van het brein
o Selectie en vertekeningen
Mogelijke foutbronnen
Aandachts- en geheugenprocessen
Primacy effect: in een reeks van waarnemingen onthouden we vooral het eerste
Recency effect: in een reeks van waarnemingen onthouden we vooral het laatste
Beschikbaarheidsheuristiek: we schenken vooral aandacht aan informatie waar we al kennis over
hebben
- Bijvoorbeeld: vanuit je eigen trauma overal getraumatiseerde mensen zien
o Ook bijvoorbeeld: tunnelvisie, confirmatiebias
Denk en interpretatiefouten
Logicafout: oorzakelijk verband tussen losstaande gegevens zien
Halo-effect: bepaalde eigenschappen gaan doortrekken over hoe heel de persoon zou zijn
Horns effect: we laten ons soms door details ons helemaal verleiden
Emotionele lading: kan zowel aandacht focus als interpretatie infecteren
Sociaal- psychologische effecten
Fundamentele attributiefout: gedrag van anderen wordt vooral intern verklaard
- Bijvoorbeeld: als Youp te laat komt, Is hij slordig
o Actor- observator effect: eigen gedrag wordt vooral extern geattribueerd
▪ Bijvoorbeeld: als ik te laat ben, komt dat door omstandigheden
Aanleuning effect: hoe je iemand observeert, hangt af van de mate waarmee je je ermee verwant voelt
- Hoe meer verwantschap je veronderstelt, hoe positiever je iemand inschat
o Contrast effect: hoe minder verwantschap je veronderstelt, hoe negatieve je die inschat
Self- fulfilling prophecy: de verwachtingen die je van iemand hebt
Conclusie: wat kan helpen tegen vertekeningen
Collegiale toetsing:
, - Intervisie: formeel overleg met collega’s van eenzelfde hiërarchisch niveau (horizontaal)
- Supervisie: formeel overleg met collega’s van een hoger hiërarchisch niveau (verticaal)
Professioneel observeren: hoe doe je dat?
Professioneel observeren: Bewust, Doelgericht, Systematisch
Waarom observeren (doelgericht)
Beschrijven: zicht krijgen op hoe een situatie zich voordoet
- Wat wordt bedoeld met het agressieve gedrag van Jason
- Fysiek en/ of verbaal
Verklaren: zoeken naar mogelijke verklaringen van wat zich voordoet
- Wat zou de achterliggende verklaring zijn van het gedrag van Jason
Bij wie en wanneer ga je observeren (doelgericht)
Wie: individu of interactie tussen mensen in een groep
Welk gedrag:
- Gedrag waarvan men zich niet bewust is
- Gedrag dat moeilijk onder woorden te brengen is
- Gedrag dat moeilijk toegankelijk is
Hoe ga je observeren (doelgericht)
In te delen volgens 2 dimensies
- Minder tot meer participerend: zelf actief aan het gebeuren deelnemen of niet
- Van vrij tot gestructureerd: gebruik maken van vooraf bepaalde observatiecategorieën of niet
Participerende observatie:
- Typevoorbeeld: undercoverjournalist Gunter Wallraff
o Bijvoorbeeld: als begeleider een kin tijdens de schoolreis observeren
Voordeel Nadeel
Insidersperspectief: je krijgt van Subjectiviteit van de observaties
binnenuit toegang tot het
gebeuren Biased- viewpoint effect: selectiviteit van de observaties
Controle effect: je aanwezigheid kan het natuurlijke verloop
verstoren
Niet participerende observatie
- Filmopname observeren
o Achteraan in de klas observeren wat er vooraan gebeurt
Voordeel Nadeel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pilarvanhauter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.61. You're not tied to anything after your purchase.