Summary
Samenvatting Colleges - Ethiek van de digitale media (SOW-CWB30)
- Course
- Institution
Dit document bevat een samenvatting van alle colleges om zo de rode draad te kunnen volgen!
[Show more]
Seller
Follow
ilsevanosenbruggen
Reviews received
Content preview
SamenvattingEthiek van de Digitale Media
Deel 1: Wat is ethiek en waar is ze goed voor?
Waar komt ethiek vandaan?
- Socrates (5e eeuw voor Christus): goede vragen stellen voorafgaand aan redeneren
o Vragen over: betekenis begrippen, achterliggende principes van goed handelen
& wat bedoelen mensen met goede resultaten?
Normen en waarden
- Normen: standaarden/ regels die duidelijk zijn en vast staan
- Waarden: kwaliteiten waarop we gericht zijn, die zijn op zichzelf goed/ waardevol
- Waarden & normen hebben elkaar nodig: normen zijn nodig om waarden te
concretiseren en waarden zijn nodig om normen te begrijpen en toe te lichten.
- Andere norm is mogelijk omdat de waarde anders geïnterpreteerd wordt
Ethiek en moraal
- Moraal: een set opvattingen binnen een groep (vanzelfsprekend)
- Ethiek: (wetenschappelijk) reflectie (zekere algemeenheid)
- Ieder mens heeft moraal en is tot ethiek in staat
Ethiek nu belangrijker dan vroeger
- Vroeger had de samenleving vaste patronen; afgebakende groepen met eigen normen
& waarden. Nu is het individu in staat om uit deze patronen te breken →
individualisering
- Digitalisering & globalisering ( informatiestromen gaan anders lopen; massamedia)
- Samenleving is pluriform geworden
Omgaan met ethische problemen
- Beroep op gevoel → maar is geen goed begin voor discussie
- Socratisch zoeken naar achtergronden & overtuigingen (ethische theorieën)
- Zoeken naar gemeenschappelijk kader (ethische theorieën)
Onderscheid ethiek & sociale wetenschappen
- Beide kijken naar de mens en zijn handelen, maar op verschillende manier:
- Sociale wetenschap verklaart menselijk gedrag: begrijpen, kijken naar verleden &
neutraal
- Ethiek beoordeelt menselijk gedrag: beoordelen, kijken naar handeling, normatief/
waarde geladen.
Interactie tussen ethiek & sociale wetenschappen
- Kennis van achtergronden verzacht het oordeel
- Een risico: psychologisering van het morele
- Steeds meer kennis vanuit de sociale wetenschappen beïnvloedt ons oordeel: als
mensen zich vastzetten op de psychologische eigenschappen die ze hebben, dan
ontwikkelen ze zich niet door
- Toepassing van sociaalwetenschappelijke kennis roept nieuwe ethische vragen op →
Nudgen; subtiele duwtjes ( zachte vorm van dwang)
- Sociaalwetenschappelijke kennis leidt tot categorisering en is daarmee stigmatiserend;
er ontstaan arrangementen waardoor mensen minder worden aangesproken op eigen
verantwoordelijkheid en dat maakt ze moreel zwakker.
Universalisme versus relativisme
- Universalisme: over de hele wereld zijn er basisregels
, - Extreem universalisme: sommige waarden en normen zijn universeel tot in het
dierenrijk: dieren hebben een gevoel van rechtvaardigheid ( dat je je kan bedenken dat
je niet hetzelfde krijgt ook al doe je hetzelfde) en zijn morele wezens (Frans de Waal).
Dieren lijken best wel op mensen en hebben ook ethiek.
- Relativisme: waarden en normen zijn relatief en verschillen per cultuur
- Extreem relativisme: normen en waarden zijn verschillende per gebied
Technologische veranderingen en ethiek
- De mens heeft altijd achterstand op techniek ( brein is gevormd in techniek loze
wereld) → volgens de determinist, maar ook vaak mis gehad, niet te ambitieus
voorspellen/ filosoferen hoe de toekomst er uit gaat zien.
- Wel de vraag: Hoe verandert techniek de samenleving? Hoe kunnen we ons als
samenleving hierop aanpassen?
- Erkenning dat techniek niet neutraal is; techniek is de manier waarop je iets verandert,
waardoor er ook iets in je omgeving verandert en je bewustzijn: dus je normen &
waarden veranderen door techniek.
- Techniek schept meer mogelijkheden
- Pessimisten zeggen dat digitalisering een negatieve invloed heeft
o Ons denkvermogen gaat omlaag, we denken zelf niet meer na
o Algoritmen vergroten de ongelijkheid tussen mensen; minder weerbare mensen
worden verleid door algoritmen
o The Black Box Society ( Frank Pasquale): We worden aangestuurd door
volstrekt onzichtbare en ondoorgrondelijke algortimen
o Het ondiepe ( The Shallow; Nicholar Carr): Internet is verslavend en maakt
ons lui; digitale dementie.
o Het digitale proletariaat ( Hans Schnitzler): afgeleid van Marx, door
commerciële motieven aangestuurd onderwerpt de Silicon Valley ons en zuigt
ons leeg; totale mobilisatie van menselijke energie, tijd en aandacht.
Deel 2: Hoe kan de mens goed omgaan met de techniek
- Determinisme: technische ontwikkelingen bepalen geheel hoe de mens leeft. De mens
is machteloos, dus techniek is de baas.
- Instrumentalisme: De mens is de baas over de techniek
- Mogelijke tentamenvraag: noem een kritiekpunt over determinisme &
instrumentalisme
o Een kritiekpunt op determinisme zou kunnen zijn dat het de rol van toeval en
onzekerheid in de wereld minimaliseert of zelfs negeert. Determinisme stelt
dat alle gebeurtenissen en verschijnselen worden bepaald door voorafgaande
oorzaken, waardoor er weinig ruimte lijkt te zijn voor willekeurige
gebeurtenissen of onvoorspelbaarheid. Sommige critici beweren dat dit
perspectief de complexiteit van de werkelijkheid onderschat en geen rekening
houdt met de intrinsieke onzekerheden die inherent zijn aan bepaalde
systemen.
o Wat betreft instrumentalisme kan een kritiekpunt zijn dat het de
wetenschappelijke theorieën beschouwt als louter instrumenten om
observaties en voorspellingen te doen, zonder zich zorgen te maken over
de waarheid of werkelijkheid achter deze theorieën. Critici kunnen beweren
dat instrumentalisme het belang van waarheidsvinding en een dieper begrip
, van de werkelijkheid verwaarloost. Ze zouden kunnen stellen dat het belangrijk
is om niet alleen effectieve voorspellingen te doen, maar ook om te begrijpen
waarom bepaalde theorieën waar of onwaar zijn.
Interactie wisselwerking mens-techniek
- Niet techniek of mens is de baas, maar kijken naar samenwerking ervan → naar
concrete situaties kijken.
- Fenomenologie & hermeneutiek: denken na over de manier waarop de
samenwerking mens-techniek goed bestudeert kan worden.
o Vanuit de geschiedenis: er zijn grote maatschappelijke systemen (bureaucratie,
economie & politiek) die niet bij de menselijke leefwereld passen ( beleving is
anders).
o Deze stromingen denken na over de vraag: ‘’Hoe brengen we de leefwereld ter
sprake?’’
o Ontstaan in Duitsland eind 19e eeuw/ begin 20e eeuw: probleem van structuren
die objectief-rationeel goed functioneren, maar die losraken van de leefwereld
van mensen.
Fenomenologie Hermeneutiek
Intentionaliteit Kunst van interpreteren
Waarneming concrete zaken Zaken betekenis geven
Betekenis concrete zaken ( groot kader) Inzoomen op leefwereld van mensen
Mens is interpreterend wezen Hangt samen met fenomenologie!
Wetenschappelijk Hermeneutiek & Fenomenologie
Subject- objectscheiding Geen subject-objectscheiding (als in de
empirische wetenschappen)
Feiten Geen harde feiten vaststellen, wel
interpretaties vergelijken
Wetten Geen algemene wetten vaststellen, maar
naar concrete situaties kijken
Het liefst kwantitatieve taal Belang van taal
Op wat voor manier bepaalt digitalisering wat wij waarnemen in onze wereld?
- Techniek bemiddelt onze ervaring van de wereld
- Wij mensen kunnen ons er niet aan onttrekken, maar kunnen ons er wel toe verhouden
door de nieuwe betekenis van dingen te analyseren.
Taal
- Klassieke opvatting: Taal is weergave van de werkelijkheid, er zijn om ons heen
allemaal dingen en met onze woorden verwijzen wij hiernaar. Woorden zijn dan
weerspiegelingen van de werkelijkheid. Betekenis van een woord is: verwijzing naar
een ding.
- Wittgenstein: Benoemen van voorwerpen ( een ding een etiket opplakken), taal is iets
in de werkelijkheid reconstrueren.
o Kritiek op klassieke opvatting: inhoud van woorden is heel onbepaald (bijv.
boom→ welke boom?).
o Taaltheorie: Vergelijking met gereedschap. Zo uiteenlopend als de functies
van deze voorwerpen zijn, zo uiteenlopend zijn ook de functies van woorden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ilsevanosenbruggen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now