Summary
Samenvatting plichtenleer
- Course
- Institution
Samenvatting van elke les + gastcollege's. Geslaagd eerste zit.
[Show more]
Seller
Follow
swagrid
Reviews received
Content preview
PLICHTENLEER EN ETHISCH HANDELENHOOFDSTUK 1: ETHIEK EN MORAAL
INLEIDING
“De belangrijkste verantwoordelijkheid die ieder van ons heeft, is zijn eigen gedrag” – Michel de
Montaigne
Een gebrek aan integriteit leidt tot graaicultuur of het aannemen van steekpenningen, fraude is niet
enkel illegaal, het toont minstens een afwijkende en onprofessionele moraal.
Menselijk gedrag = de verzameling van gemaakte keuzes en gestelde handelingen van een persoon
onder impuls van zijn individuele natuurlijke en culturele gesteldheid en zijn samenleven met
andere mensen.
Ethisch handelen gaat over het (niet) maken van keuzes en het (niet) stellen van handelingen.
BEGRIPPENKADER
FILOSOFIE
Ethiek en moraal horen bij het domein van de filosofie.
BETEKENIS EN ONTSTAAN
Filosofie:
- Filo (Grieks: philos) = vriend.
- Sofi (Grieks: sophìa) = wijsheid.
è ‘houden van wijsheid’ of ‘wijs-begeerte’.
Filosofie wordt beoefend om je eigen voorstelling van de zaken te onderzoeken en je eigen oordelen
van naderbij te bekijken.
Bertrand Russell à filosofie houdt het midden tussen de exacte wetenschappen en de theologie.
- Wetenschap: ze beroept zich op de menselijke rede, veeleer dan op autoriteit.
- Theologie: de neiging tot speculeren over dingen waarover tot dusver geen definitieve kennis
is verkregen.
Dogma = officieel aanvaarde voorstellingen van zaken waaraan niet meer wordt getwijfeld.
Filosofie begon pas in de 17e en 18e eeuw de studie van de mens te bevatten. Na de renaissance kwam
de mens als individu steeds centraler te staan.
1e natuurfilosofen stellen de vraag rondom de natuur, de wereld rondom en de kosmos.
à De westerse filosofie heeft Griekse roots en is ontstaan in het Middellandse Zeegebied tussen 800
en 400 voor onze tijdrekening. De burgers werden betrokken bij de politiek, rechtspraak en het
zakenleven, dit zorgde voor een vrije en democratische samenleving. Onder de leiding van Pericles
ontstond deze eerste vorm van democratie.
1
,Filosofie kan ingedeeld worden in 3 deeldomeinen:
1. Logica
2. Fysica
3. Ethica
RATIONALISME VERSUS EMPERISME
Rationalisme vs. Empirisme
- Parmenides (à de wereld is zoals ze is) en Herakleitos
- Zijn en worden verchilt!
- Empirisme = waarneming en ervaring (inductief).
- Rationalisme = mogelijkheden van menselijke rede als basis (deductief).
ETHIEK
Ethos = gewoontes, gebruiken of zeden.
“Welke menselijke beslissingen/handelingen zijn goed of toelaatbaar en welk slecht of niet
toelaatbaar?”
Ethisch legitiem à het is te rechtvaardigen.
Socrates à leermeester van Plato.
- “Je moet iets van je leven maken” à wijsheid kan pas ontwikkeld worden wanneer je je leven
onderzoekt.
- Sprak mensen aan op straat om hun tot een inzicht te laten komen.
- Socratische gespreksmethode à zet mensen bij elkaar met een leider die neutrale vragen
stelt.
- “Zelf leren nadenken”
MORAAL
Moraal heeft evolutionair biologische wortels, is het geheel van waarden en normen van een
gemeenschap, individu, bedrijf, organisatie, enz.
Evolutionair biologisch = doorheen de eeuwen hebben we een moraal verworven.
Laakbaar = controversieel, betwistbaar.
Ethisch dilemma/waardenconflict = een tegenstelling tussen waarden.
- Ethisch dilemma kan onderworpen worden aan een moreel oordeel.
- Stelt een keuze tussen 2 of meerdere alternatieven.
- Handeling is moreel juist als er voldoende rekening wordt gehouden met de rechten,
belangen en wensen van betrokkenen.
MOREEL OORDEEL
Moreel oordeel = het in de praktijk brengen van de ethiek.
“Een moreel oordeel is het antwoord op de vraag of een handeling of beslissing moreel juist is.”
à Een moreel oordeel is een perspectief dat evenwaardig naast een financieel-economische,
praktische of juridische benadering van een situatie/beslissing kan staan.
2
,ETHISCH HANDELEN
Ethisch handelen is dat handelen dat in overeenstemming is met de waarden en de normen waaraan
we onszelf en anderen in redelijkheid gehouden achten.
Ethisch handelen is gebaseerd op zelfonderzoek.
- Hoe sta ik hier als persoon tegenover?
- Hoe interageer ik professioneel met anderen?
Wie behoren allemaal tot de ‘betrokkene’?
- “Iedere partij wiens gerechtvaardigde belangen kunnen worden beïnvloed door de activiteiten
van de onderneming, of die zelf invloed op de gerechtvaardigde belangen van de
onderneming kan uitoefenen.”
INTEGRITEIT
Integriteit betekent dat je handelt vanuit de verantwoordelijkheden die bij je taak horen.
Waardoor wordt integriteit bepaald?
- Wetgeving en ethische codes.
- Beperken van verleidingen.
- Vaardigheid van moreel oordelen.
- Houding vanuit intentie en openstaan voor.
Verschillende soorten integriteit:
- Individuele integriteit à doen wat je zegt, zeggen wat je doet, eerlijkheid en oprechtheid,
betrokkenheid, geen emotionele veinzerij of agenda.
- Sociale integriteit à verleidingen weerstaan uit je omgeving, machtspositie niet misbruiken of
bederven.
Integriteit = geheel van gedragsvormen, kennis en attitudes om vertrouwen te creëren en te
behouden.
WAARDEN EN NORMEN
WAARDEN
Waardestelsels:
- Politiek
- Organisaties en bedrijven
- Kunst- en cultuur
- Subculturen
- Religie en levensbeschouwing.
Waarden = beginselen die richtinggevend zijn voor mensen die deze waarden ondershcrijven voor het
oordeel dat ze hebben over zichzelf en de anderen.
NORMEN
Normen zijn uitdrukkingen van waarden, hoe zetten we ze om in praktijk?
Normen zijn:
- Concrete gedragsregels over wat verwacht wordt in een bepaalde situatie.
- Bepaald door en voor een bepaalde groep mensen.
3
, - Tijdsgebonden
JURIDISCHE EN MORELE RECHTEN
Legaliteit (= in overeenstemming met de wet handelen) is niet hetzelfde als ethische legitimiteit!
à Iets kan in overeenstemming zijn met de wet, maar niet ethisch legitiem.
Wetgeving ontstaat soms uit rechtspraak over situaties die ethisch laakbaar zijn.
- Juridische rechten vanuit een goed functionerende rechtsorde zijn noodzakelijk!
ONDERZOEKSDOMEINEN VAN ETHIEK
BESCHRIJVENDE ETHIEK
Beschrijvende ethiek ® morele houdingen en gewoontes beschrijven in een onderzoek bij
bijvoorbeeld een beroepsgroep.
Þ Vanuit ervaring.
NORMATIEVE ETHIEK
• Prescriptief of voorschrijvend
• Vanuit een bepaald normenstelsel
• Wat mogen we doen? wat niet?
• Vele beroepscodes.
TOEGEPASTE ETHIEK
Toegepaste ethiek = praktische ethiek met vaak een maatschappelijke draagwijdte.
Bijvoorbeeld:
• Bio-ethiek
• Bedrijfs- en beroepsethiek
• Medische ethiek
• Sportethiek
• Media-ethiek.
• Ethiek in de vastgoedsector.
META-ETHIEK
Meta = wat het onderwerp zelf betreft.
• Wat is ethiek?
• Waarmee moet ethiek zich bezighouden?
• Wat betekenen termen als goed en kwaad?
• Hoe waar is een moreel oordeel?
OORSPRONG VAN DE MORAAL
DARWIN ALS BAKEN
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller swagrid. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.63. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now