Summary
Samenvatting Algemene Rechtsleer
- Course
- Institution
Samenvatting algemene rechtsleer: te vaag, te moeilijk? deze samenvatting helpt je vooruit!
[Show more]
Seller
Follow
TijsVG
Content preview
ALGEMENERECHTSLEER
SAMENVATTING 2022-2023
Tijs Van Gommeren
, lOMoARcPSD|11664950
DEEL 1 – WAT IS RECHT?
INLEIDING
✓ Olivier Wendell Holmes Jr. : recht is de voorspelling van wat rechters in de praktijk doen.
✓ Hans Kelsen : “dwang “ onderscheidingscriterium bij uitstek.
✓ Definitie Gerd Verschelden :“ een geheel van gedragsregelen en er mee samenhangende
institutionele voorschriften , uitgevaardigd en gehandhaafd door of krachtens het
maatschappelijk gezag, met het oog op een doeltreffende, rechtszekere en rechtvaardige ordening
van de maatschappij”
(recht wordt niet overal als een geheel van gedragsregels gezien)
Rechters hebben als taak om het “recht” toe te passen, te interpreteren en verder te
ontwikkelen. Zonder begripsomschrijving is het onduidelijk wat zij moeten doen.
Definities kunnen 1 bepaald familielid voor ogen hebben :
1. Statelijk recht
2. Gewoonterecht
3. Religieus recht
4. Natuurrecht of internationaal recht
Brian Tamanaha “ recht alles is wat mensen door hun sociale praktijken identificeren en behandelen als
recht” het is geen definitie wel een criterium om aan te geven hoe recht kan worden geïdentificeerd.
Vergelijk het met een definitie van een spel. Net zoals de omschrijvingen van recht hebben we de
neiging om te veronderstellen dat alle spelen (bordspelen , kaartspelen,…) een harde kern met elkaar
delen die dan zou definiëren wat een spel is.
✓ Zo’n harde kern is voor spelen niet te vinden
Er zijn spelen die met een dobbelsteen worden gespeeld maar dat geld niet voor alle spelen sommige
worden gespeeld met pionnen.
Competitie is ook geen eigenschap die alle spelen met elkaar delen. Sporten op competitie niveau maar
andere spelen zoals kubben met je familie is puur om je te ontspannen.
Een belangrijke reden waarom juristen geen definitie kunnen geven aan “recht” is om dat recht
maatschappij afhankelijk is.
2 denkbeeldige maatschappijen
▪ In de ene maatschappij spreken ze van recht als: het overeenstemt met de algemene
gedeelde morele overtuigingen, die men kan achterhalen door gezaghebbende leiders te
contacteren.
▪ De andere maatschappij hecht geen belang aan overeenstemming met moraliteit en geldt als
recht enkel datgene wat in overeenstemming met de grondwet is uitgevaardigd.
Wat maatschappijafhankelijkheid betreft verschilt “recht “ fundamenteel van “chemie”. Samenstelling
van water is overal hetzelfde.
Recht is een sociale constructie die haar bestaan te danken heeft aan betekenisvolle handelingen
van mensen en groepen die bijgevolg een geschiedenis heeft, waardoor ze niet te definiëren is.
, lOMoARcPSD|11664950
Friederich Nietzsche “definierbar ist nur das,was keine geschichte hat”
, lOMoARcPSD|11664950
1 – FUNDAMENTELE TRANSFORMATIES VAN
DE MENSENMAATSCHAPPIJ
Proloog : mensen zijn sociale wezens
Mensen zijn energievretende wezens die leven en voortplanten binnen een gemeenschap. We streven
naar bevrediging van onze basale behoeften (voedsel , drank, voortplanting,..) Verlangens en neigingen
(neiging tot samenwerking ,affectie, status ,macht,…).
Wanneer we interageren met anderen, komen 2 facetten van ons bestaan naar boven:
1. Materiële facetten: zoals economische ,technologische grondstoffen
2. Ideële facetten: kennis ,overtuigingen ,waarden, concepten en gewoonten die ons
gedrag vormen en structureren.
Het samenspel van ideële en materiële facetten met sociale instituten en praktijken maakt sociale
ontwikkeling binnen een gemeenschap mogelijk.
Volgens Raoul Naroll: groepen van meer dan 500 leiders , en is vanaf 1000 mensen één of andere
gespecialiseerde organisatie van functionarissen nodig om de orde te handhaven.
Elke gemeenschap neemt basisbehoeften voor haar rekening
✓ Watervoorziening
✓ Huisvesting
In complexe gemeenschappen worden dat soort taken niet aan individuen toebedeeld maar aan instituten
die die basisbehoeften regelen.
Een hiërarchie= is een netwerk of organisatie met diverse lagen van gezag die uiteindelijk verantwoording
moeten afleggen aan één gezagsdrager.
Een heterarchie = een netwerk of organisatie die niet hiërarchisch gestructureerd is en waarbinnen
meerdere nevengeschikte gezagsdragers naast elkaar staan.
Maatschappelijke organisatie wordt gekenmerkt door 2 vormen van specialisatie:
1. Horizontale specialisatie: macht en bevoegdheden verdeeld worden onder functionele
eenheden die elk op het zelfde niveau staan.
2. Verticale specialisatie= hiërarchisch verschillende niveaus die de planning , inrichting en uitvoering
van activiteiten waarnemen.
Recht is aanwezig en elke samenleving :” ubi societas, ibi jus “ Maar niet
in elke samenleving dezelfde
Het is niet zo dat rijken en moderne staten evolutionair “verder” staan dan andere
samenlevingsvormen.
Rijken en moderne staten zijn complexer qua organisatie dan andere samenlevingsvormen.
, lOMoARcPSD|11664950
1) Jager-voedselverzamelaars
Vanaf het ontstaan van de mensheid, leven groepen van mensen samen in clans.
Deze periode werd ook wel het paleolithicum genoemd , overgang naar
landbouwsamenleving neolithicum.
Kenmerken :
▪ Leven in groepen van ong 25 mensen die op familiebanden zijn gebaseerd
▪ Clans maken deel uit van groter netwerk van naburige clans maar die samen
voedsel verzamelen maar zich afzonderlijk doorheen het jaar verplaatsen.
▪ Hiërarchische verhoudingen zijn afwezig , leiderschap steekt enkel de kop op
wanneer de clan een bepaalde richting uit moet , erna verdwijnt het
leiderschap.
▪ Leiderschap wordt bepaald a.d.h.v. persoonlijke kwaliteiten (status ,krijger,..)
▪ Goederenverdeling en wederkerigheid is erg gebruikelijk ; voedsel wordt gedeeld wie meer
heeft draagt ook meer bij aan de clan.
Onder antropologen bestaat er een eensgezindheid dat jager-voedselverzamelaars regels kennen in verband
met bezit en gebruik van goederen .
Deze kunnen worden onderverdeeld in 5 categorieën :
1. Land en waterbronnen
2. Roerende goederen
3. Geschoten wild, geoogst voedsel en dergelijke
4. Mensen (hun arbeid en hun seksuele en reproductieve activiteiten )
5. Heilige kennis
Toegang tot heilige plekken worden ontzegd aan vrouwen en kinderen en mannen die niet de geijkte rites
hebben doorgemaakt.
Als andere clans toegang vragen tot het land dan kan de toegang worden verleend op voorwaarde dat:
✓ Verzoekende stam de geldende regels respecteert
✓ En wederkerig toegang verleent tot haar eigen
land Schending van die tribale regels: doodstraf
Belgisch recht kende ook dergelijke collectieve aanspraken
“recht van klauwengang en stoppelweide” = dat recht hield in dat inwoners van eenzelfde gemeente,
na de oogst maar voor de bezaaiing , hun dieren konden laten grazen op alle niet- omheinde velden.
Roerende goederen zoals : gereedschap, wapens, kookgerei,.. behoren toe aan individuen.
In samenleving van jager-voedselverzamelaars neemt die maatschappelijke structuur van wederkerigheid
de vorm aan van kosteloze hulpverlening , in ander samenleving is dit dan het contractenrecht.
, lOMoARcPSD|11664950
Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen onmiddellijk wederkerige clans en
Uitgesteld wederkerige clans:
▪ Onmiddellijk wederkerige clans: verbruiken het vergaarde voedsel ogenblikkelijk ,zij gebruiken
relatief eenvoudige ,draagbare ,snel verworven , gemaakte of vervangbare gereedschappen en
wapens die met grote vaardigheid zijn gemaakt maar weinig arbeid hebben vereist.
▪ Deze samenlevingen zijn zeer flexibel
▪ Familie eenheden zijn minder afhankelijk van langdurige engagementen met andere
,waardoor kleine groepjes zich makkelijk kunnen losscheuren en hun eigen weg gaan.
Uitgestelde wederkerigheid :
1. Arbeidsintensieve artefacten : voor de voedselvoorziening gebruiken zij allerhande technische
en waardevolle instrumenten en hulpmiddelen zoals : boten, netten
,vallen , die arbeidsintensief zijn om te vervaardigen en die niet ogenblikkelijk , maar slechts in de
loop van maanden of zelfs jaren voedsel opbrengen.
2. Ze bewerken en bewaren voedsel
3. Onderhoud: ze onderhouden plekken waar voedsel in het wild voorkomt
4. Uithuwelijken : mannen beschikken over de bevoegdheid om hun
vrouwelijke nakomelingen uit te huwelijken
In uitgestelde wederkerige samenlevingen zijn : duurzame dragende relaties nodig opdat mensen bereid
zijn tijd, energie en middelen te investeren in opbrengsten die nog lang op zich zullen laten wachten
en om niet ogenblikkelijk de vruchten van hun arbeid te plukken en gebruiken.
Ze kennen niet alleen regels m.b.t tot bezit en gebruik van goederen.
De antropoloog Max Gluckham heeft opgemerkt dat primitieve samenlevingen vertrouwd zijn met
gedragsregels en voorschriften, die betrekking hebben op persoonlijk letsel en huwelijksbeperkingen.
In zijn boek “ the law of primitive man “ heeft Edward Adamason Hoebel bijvoorbeeld regels verzameld die
grenzen stellen aan diefstal, overspel, incest en fysiek geweld. Specifiek m.b.t reactie op doodslag en
moord heeft hij onderscheidingen gemaakt tussen toevallige doodslag , doodslag die het gevolg is van
woede en recidive moorden.
2) Chiefdoms
500 V.Chr ontstaan van een sedentaire samenlevingsvorm, die de nomadische samenleving van de jager-
voedselverzamelaars vervangt.
✓ Groepen variëren van honderden tot tienduizenden mensen
✓ Gekenmerkt door erfelijke sociale stratificatie en ongelijkheid
Aan het hoofd van een Chiefdom staat een duidelijke erfelijke leider (chef),
De chef wordt beschouwd als goddelijk of heilig persoon, de chef heeft bijzondere krachten. Chefs hebben
een positieve invloed op vruchtbaarheid van vrouwen ,vee en land.
De chef staat niet op zichzelf hij maakt deel uit van een eliteklasse die heerst over krijgers
,ambachtslieden en een groot aantal gewone mensen.
Het grote onderscheid tussen elite en de rest is de landbouw , daar mengt de elite zich niet in .
Klassenverschil toont zich onder meer in het feit dat de elite meer goederen verbruikt dan anderen, die de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller TijsVG. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.22. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now