Strafrecht en strafprocesrecht voor bachelors (vijftiende editie)
Dit is een samenvatting van het vak Strafrecht en Strafprocesrecht gegeven door prof. B. Spriet en prof. R. Verstraeten. Deze samenvatting is gebaseerd op het handboek, de slides van prof. Verstraeten, lesnotities en voorbeelden die in de les zijn gegeven.
Deel 1 – Algemene oriënta1e
1.1 Wat is strafrecht?
1.1.1 Het verschijnsel “strafrecht”
- Fenomeen straffen
o Straffen en bestra/ worden hebben vermijdbaarheid
o TOCH kan niemand confronta=e ermee helemaal ontlopen
o Wie volstrekt niet met eigen bestraffingsbehoe/en kan omgaan riskeert ontsporing
- SR = begrenzing, verhinderen dat straffen zou uitmonden in geweldsescala=e
- Als beleidsinstrument
o Func=es van SR
§ Kanaliseren van vergeldingsbehoe/es
§ Intomen van ongebreidelde OHmacht
o 2 dimensies:
§ Instrumentele dimensie: SR maatschappelijke ordening en sociale controle
§ Rechtsbescherming: rechtsnormen leggen instrumentele dimensie aan
banden
1.1.2 Het begrip “strafrecht”
- Defini=eprobleem:
o Begrip = meerduidig
o Naargelang invalshoek kan verschillende betekenissen dekken, andere vragen
oproepen en naar andere feitelijke toestanden verwijzen
o Begrip omschrijving = grenzen trekken
§ Vroeger: SR = geheel van rechtsnormen m.b.t. misdrijven en straffen
§ Nu: he sanc=earsenaal omvat meer dan enkel straffen
- SR in ruime zin = geheel van rechtsregels die bepalen:
o Onder welke voorwaarden OH voor specifieke gedragingen (misdrijven) specifieke
sanc=es (strafrechtelijke) kan opleggen en uitvoeren
o Omschrijven waaruit deze gedragingen en sanc=es bestaan
o Voorschrijven op welke wijze de bevoegde (publiekrechtelijke) instan=es hun recht
(soms plicht) om voor deze gedragingen sanc=es op te leggen en uit te voeren
moeten uitoefenen
- Materieel SR =
o Geheel van rechtsregels die bepalen onder
§ Welke voorwaarden handelingen/ onthoudingen als misdrijven kunnen
worden beschouwd
§ Welke strafrechtelijke sanc=es daarop gereageerd kan worden en die
=jdelijke, ruimtelijke en personele toepassingssfeer van betrokkene normen
vastleggen
o = strafwetboek
- Formeel SR
o = rechtsregels m.b.t. vaststelling van misdrijven, opsporing, vervolging, berech=ng…
o = wetboek van strafvordering
- Materieel + formeel recht hebben duidelijke band
o Sanc=onering van SR moet noodzakelijk gebeuren in formeel weZelijk
strafprocesrechtelijk kader
o Dus beschermende func=e
§ Bestraffen van onschuldige vermijden
§ Waarborgen dat OHoptreden beantwoordt aan basisnormen voor
behoorlijke strafrechtsbedeling
1
, o Vormen ook toela=ng: legi=ma=e van OHoptreden zolang OHoptreden zelf regels
respecteert
1.2 Codifica4e
1.2.1 Het Belgisch strafwetboek
- Ontstaan:
o 1830: Napoleonis=sche strafwetboeken
§ Franse code Pénal
§ Franse Code d’instruc=on
o 1867: strafwetboek herschreven door Haus en Nypels
- Evolu=e: sindsdien verschillende weZen het Sw. gewijzigd
o Meerdere herzieningspogingen
o Herzieningen van 2016-17
§ In afwach=ng van fundamentele hervormingen keurde wetgever Potpourri
weZen goed
§ Potpourri II = !
• Procedures
• Correc=onalisering
• Internering van geesteszieken
1.2.2 Het Belgisch wetboek van strafvordering
- Nodige waarborgen voor strafvordering en bestraffing
- Procedures:
o Accusatoire procedure:
§ Slachtoffer (SO) en dader van misdrijf staan op dezelfde voet
§ Rechter = scheidsrechter en komt NIET tussen
§ !ste kenmerken: openbaarheid, tegenspraak en mondelinge karakter
o Inquisatoire procedure:
§ Maatschappij gaat via vertegenwoordiger (OM) vervolging en berech=ng
behar=gen
§ Vervolgde is in ondergeschikte posi=e
§ Rechter werkt ac=ef mee
§ !ste kenmerken: schri/elijk, geheim en niet tegensprekelijk
- SR = gemengd systeem: onderzoek eerder inquisatoir & procedure eerder accusatoir
- SV. = nog steeds Napoleon=sch
o Hee/ proberen te hervormen MAAR niet gelukt
o Wel !e wet = wet Franchimond
§ Kleine = de wijzigingen die door zijn gekomen
§ Grote = plannen die in commissie zijn gebleven om SV. te hervormen
o 2 wetswijzigingen 2011
§ Om kreeg meer slagkracht bij buitengerechtelijke aiandeling van
strafprocedures door uitbreiding van toepassingsgebied van minnelijke
schikking
§ Recht op bijstand van advocaat =jdens verhoor
1.3 Situering van het strafrecht tussen andere rechtsdisciplines
1.3.1 De autonomie van het strafrecht
- SR ≠ volledig autonoom
- MAAR ook meer dan louter hulpmiddel
- Gaat om rela=eve autonomie op func=oneel en op conceptueel vlak
2
,1.3.1.1 De func+onele autonomie van het strafrecht
- SR draagt mee aan rechtsvorming
o Trekt lijn tussen R en OR In bepaalde materies die NIET worden geregeld door andere
rechtstakken
o Worden eigen, exclusieve, strafrechtelijke gedragsnormen gemaakt die zonder SR
NIET kunnen bestaan
o Vb. Meineed, schuldige nala=gheid
- Autonome rechtshandhaving
o = handhaving van door R. geschapen/ geprogrammeerde maatschappelijke orde
o Straf- naast burgerlijke procedure
1.3.1.2 De conceptuele autonomie van het strafrecht
- = strafrechters bij interpreta=e van strafweZen en toepassing strakepaling worden aan
begrippen uit andere rechtstakken niet dezelfde betekenis/ draagwijdte gegeven
o Gebeurd ook op burgerlijk vlak (Cass. 27 mart 2995)
o Vb. roerende eigd. In burgerlijk R. t.o.v. SR (vb. diefstal, art. 559, 1° Sw.)
- Anders zou SR inboeten aan efficiën=e
o Als rechter gebonden is aan theorieën en begrippen uit andere rechtstakken
o MAAR: art. 16 SV. (bewijs misdrijf i.v.m. ovk.) + 489quater Sw. beperkt autonomie van
strafrechter gedeeltelijk
1.3.1.3 Autonomie van het strafprocesrecht ten aanzien van het gerechtelijk recht
- Art. 2 Ger.W.: proceswetboek van toepassing op rechtsplegingen
- TENZIJ geregeld door niet uitdrukkelijk opgeheven wetsbepalingen
1.3.2 Publiekrechtelijk karakter van het strafrecht
- Duidelijkst in strafproces:
o OM treedt op namens SO (burgerlijke par=j) en maatschappij
o Ook tenuitvoerlegging van straf is in naam van of door OM
- SR = van openbare orde =>
o Art. 2 OBW (mag door ovk. geen akreuk worden gedaan)
o Art. 1131 OBW: toepassing mag niet worden uitgesloten
1.4 Indelingen van het strafrecht
1.4.1 Algemeen strafrecht en bijzonder strafrecht
1.4.1.1 Algemeen strafrecht
- = algemeen gedeelte van Sw (boek 1)
o M.i.v. weZen die het sindsdien hebben gewijzigd/ aangevuld
o M.i.v. (algemene) complementaire strafweZen
§ = strafweZen die zonder in Sw. te zijn ingevoegd, logisch en integraal worden
geacht deel uit te maken
§ Vb. Proba=ewet
- Boek 1 Sw. (art. 1 t.e.m. 100ter Sw.):
o Algemene regels die van toepassing zijn op alle misdrijven
o TENZIJ anders bepaald in wet
1.4.1.2 Bijzondere strafrecht
- = geheel van strafweZen waarin specifieke gedragingen strakaar worden gesteld, met
vermelding van de daarop toepasselijke straffen
o Boek 2 Sw. (art. 101-566 Sw.)
o Bijz. strafweZen die niet in Sw. zijn gevoegd
3
, - Heel grote diversiteit in het bijzondere strafweZen
o Richten zich tot bepaalde categorieën van burgers of beperkte territoriale
geldingssfeer
o Zijn er ook die bijz. materies regelen
o Al duizenden extra strafweZen
o Vb. fiscaal, economie, milieu, via decreten of ordonnan=es…
- SR hee/ grote evolu=e doorgemaakt
o Vastgesteld dat OH bijz. SR inzeZen als instrument van bestuur en
gedragsbeïnvloeding in steeds meer levensdomeinen
o Evolu=e hee/ te maken met overgang van liberale rechtstaat naar sociale
verzorgingsstaat
- Bijz. karakter zal ook bijz. afwijkende proceduregels meebrengen
1.4.1.3 De toepasselijkheid van de beginselen van het algemeen strafrecht op het
bijzonder strafrecht
A. Algemene regel
- Boek 2 Sw.: boek 1 = helemaal toepasselijk op boek 2 Sw.
- Bijz. strafweZen:
o Art. 100 Sw.: boek 1 = van toepassing op misdrijven in bijz. weZen/ verordeningen
o Zie ook art. 11 BWHI
B. Uitzonderingen
- Art. 100 Sw.
- 3 UITZ.
o Bijz. wet kan afwijken van bepalingen in boek 1 Sw.
§ WANT: lex specialis derogat legi generali
o Hoofdstuk VII Sw.: strakare deelneming
§ Art. 66 – 69 Dw.: slechts van toepassing als bijz. weZen en verordeningen
uitdrukkelijk bepalen
§ Gebeurd meestal
§ MAAR vb. wegverkeerswet hee/ geen medeplich=gheid => oplossing: apart
misdrijf in voeren
§ Hoofdstuk VII is van rechtswege van toepassing bij decreten via art. 11 BWHI
o Art. 85 Sw.: verzachtende omstandigheden
§ Slechts van toepassing als bijz. wet/ verordening dit uitdrukkelijk bepaalt
§ Via art. 11 BWHI ook op decreten
§ Vb. diploma vervalsen ó jaarrekening vervalsen met adviseur
1.4.2 Buitenlands en internaEonaal strafrecht
1.4.2.1 Buitenlans strafrecht
- ! belang van rechtsvergelijking (kunnen er iets van leren + toepassen op ons R.)
- + belang van strafrechter: normaal blij/ SR in BE toepasselijk MAAR soms UITZ.
o Regel: art. 3 Sw. + art. 14 SV.
o UITZ. Kan buitenlandse regel mee betrekken in zijn besluitvorming
§ Vb. bij dubbele incrimina=e
1.4.2.2 Interna+onaal strafrecht
A. Het probleem van de defini;e
- Geen omlijnd begrip
- Omschrijven als: rechtstak die zich inlaat met juridische regeling van strafrechtelijke
problemen op int. vlak
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller judithverdonck. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.99. You're not tied to anything after your purchase.
