PRESOCRATEN Oudheid
van mythos naar logos
Natuurfilosofen natuurfilosofen (heraclitus en
● Filosofie ontstaat als Parmenides)
natuurfilosofie ethiek (sofisten & socrates)
● De redelijkheid van logos systeembouwing (Plato en Aristoteles)
bestaat ook in de natuur late oudheid (stoa, epicurisme,
o Er is een verklaring neoplatonisme)
voor ontstaan natuur
● Er is een oer-stof waaruit
dingen verklaard worden
● Kosmologie = leer van de orde
= filosofisch realisme = “ik geloof dat er een werkelijkheid is, ik kan deze
bloodleggen”
HERACLITUS (ca. 543 v.C.) – ‘alles vloeit’
“veranderingen”en “onderscheidingen”
● moeilijk te doorgronden
o enkel kernachtige, beperkte bepalingen (125 bepalingen)
▪ “De Duistere”
▪ “kosmos met 1 basisbeginsel waaruit alles voortvloeit”
▪ “luister naar de logos”
● filosofie van het worden
o “alles vloeit, niets blijft”
o permanente flux = alles in verandering
o “oorlog is de vader van alle dingen
o conflict = constitutief
o eenheid ter tegengestelde
o ordening = ‘kosmos’
▪ tegengestelden maken de ordening
▪ bv. nacht en dag
o er valt een parallel te trekken tussen ‘kosmos en alles wat bestaat’ en een
‘boog’
bv. zeewater tegenstelling: vis leeft, mens sterft bij het drinken ervan
,ordening = ‘kosmos’
bv. “je kunt niet 2 keer van dezelfde rivier afdalen”
⬄ Heraclitus
● vraag die hij zich stelt: “ is het of is het niet” hangt hij alles aan op
● 3 wegen: 2 die de moeite zijn, 1 van de gewone mens
weg van de gewone mens
o ns: weg die de gewone mens beloopd
o weg 3: weg van de dubbelhoofdigen, is afgesloten
2 opties:
1) het is een onmoglijk dat het niet is
2) het is niet en het is noodzakelijk dat het niet is
o “het” kan vervangen worden door alles waarover we kunnen spreken en
denken (zowel materiëel als immateriëel)
o optie 1: is de enige goede weg
▪ als de dingen niet zouden zijn, zouden we er niet over kunnen spreken
▪ bv. je kan niet nadeken over het niet-zijnde want dan denk je wel
o optie 2: kan niet = iets kan niet ‘niet’ zijn
als we de logica volgen komen we zelf tot wat is en wat niet is
als je aan iets denkt of over iets spreekt bestaat het
, Oudheid
• van mythos naar logos
• natuurfilosofen (heraclitus en Parmenides)
• ethiek (sofisten & socrates)
• systeembouwing (Plato en Aristoteles)
• late oudheid (stoa, epicurisme, neoplatonisme)
SOFISTEN
• rondtrekkende leraren
o beantwoorden aan behoefte leerlingen om zich te wapenen voor het
maatschappelijk debat
• ‘democratisch’ athene
• logos –> mono-loog (‘rede-voering’)
• opportunisme (protagoras) VS gefundeerde relativisme (= filosofisch standpunt)
o “de mens is de maat van alle dingen, van de dingen die zijn, dat ze zijn, van de
dingen die niet zijn, dat ze niet zijn”
• geen maatstaf om dingen te beoordelen, enkel de individuele mens zelf
à sofistische afwijzing absolute maatstaf à voeren hun vaardigheden terug tot puur
retorische technieken
à ontstaat kloof tussen kennis en wijsheid
, Oudheid
• van mythos naar logos
• natuurfilosofen (heraclitus en Parmenides)
• ethiek (sofisten & socrates)
• systeembouwing (Plato en Aristoteles)
• late oudheid (stoa, epicurisme, neoplatonisme)
SOCRATES (ca. 470-399 v.C.)
à zelf niks op geschreven, bij andere filosofen te vinden
à nieuwe fase in de filosofie
ó sofisten (S. VS sofisten)
• Horzel
• “als u weet wat het hoede is, zal u deugdelijk handelen”
à slecht gehandeld ? weet niet wat het goede is
`à rechtvaardig handelen
• tot kennis komen om rechtvaardig te zijn -à tot
definitie komen
• gaat in dialoog: gaat vragen stellen om tot definitie te komen
• kennis van defintie leidt tot rechtvaardigheid
• ironie
o socrates vertrok van ironie om tot defintie te komen
o iets zeggen wat je niet zo bedoeld
• inzicht à deugd
FOTO PWP schilderij: Jasques Louis David – La morte
de Socrate
• gifbeker drinken door veroordeling
• socrates kon ontstnappen, maar widle niet
• laatste woorden: “we moeten nog een haan
aan… gaan geven”
• wijst naar boven à ‘hemel’
• terugkeer naar de oorsprong
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bobraekmans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.86. You're not tied to anything after your purchase.