CASUÏSTIEK ...................................................................................................................................... 81
GEZIN VAN MIEKE ............................................................................................................................. 81
HUISBEZOEK CLB............................................................................................................................... 82
CONSULT OCJ ................................................................................................................................... 82
CONTEXTBEGELEIDING ........................................................................................................................ 82
CRISIS ............................................................................................................................................. 83
CRISISJEUGDHULP + VERVOLG............................................................................................................... 83
TWEE JAAR LATER .............................................................................................................................. 83
ONDERZOEK OCJ............................................................................................................................... 84
VERBLIJF IN LEEFGROEP ....................................................................................................................... 84
EEN GOEDE HULPVERLENER .................................................................................................................. 84
VOORBEELD EXAMENVRAGEN............................................................................................................... 84
HOOFDSTUK 9: ASS .................................................................................................................................. 86
INLEIDING ........................................................................................................................................ 86
CRITERIA AUTISMESPECTRUMSTOORNIS DSM-5....................................................................................... 86
VOORBEELD OPEN EXAMENVRAAG ........................................................................................................ 87
PREVALENTIE .................................................................................................................................... 87
A. GEDRAGSKENMERKEN VAN AUTISME ......................................................................................... 88
SOCIALE INTERACTIES ......................................................................................................................... 88
COMMUNICATIE ................................................................................................................................ 88
VERBEELDING ................................................................................................................................... 89
B. COGNITIEVE ASPECTEN VAN AUTISME (VERKLARINGEN) .................................................................. 89
EEN TEKORT AAN THEORY OF MIND ....................................................................................................... 89
EEN TEKORT OP VLAK VAN EXECUTIEVE FUNCTIES ...................................................................................... 90
EEN GEBREK AAN CENTRALE COHERENTIE ................................................................................................ 90
BESLUIT ETIOLOGIE............................................................................................................................. 91
C. NEUROBIOLOGISCHE ASPECTEN VAN AUTISME.............................................................................. 91
D. GENETISCHE ASPECTEN VAN AUTISME ........................................................................................ 91
BESLUIT VAN ETIOLOGIE ...................................................................................................................... 91
VOORBEELD EXAMENVRAAG MC .......................................................................................................... 91
DIAGNOSTIEK ................................................................................................................................... 92
A) SCREENING .......................................................................................................................... 92
B) DIAGNOSTISCH PROTOCOL (FORMELE DIAGNOSTIEK) ..................................................................... 92
DIAGNOSTISCHE INSTRUMENTEN à WORDT NIET GEVRAAGD OP EXAMEN ..................................................... 93
DIAGNOSE ASS ................................................................................................................................. 93
C) ASSESSMENT ........................................................................................................................ 93
D) DIFFERENTIAAL DIAGNOSTIEK EN COMORBIDITEIT: AUTISME EN/OF?................................................. 94
DIAGNOSTIEK: BESLUIT ....................................................................................................................... 94
ONDERSTEUNING EN BEGELEIDING......................................................................................................... 94
WERKZAME FACTOREN EN ELEMENTEN ................................................................................................... 95
1. PSYCHO-EDUCATIE................................................................................................................. 95
ASS UITLEGGEN ................................................................................................................................ 96
VOORBEELD EXAMENVRAAG ................................................................................................................ 96
, 5
2. INTEGRALE AANPAK EN BETREK HET GEZIN................................................................................... 96
3. OP MAAT VAN HET INDIVIDUELE KIND EN ZIJN GEZIN ..................................................................... 96
4. STRUCTUREER DE OMGEVING VAN HET KIND EN MAAK DEZE BEGRIJPELIJK .......................................... 97
BESTE ONDERZOCHTE AANPAKKEN......................................................................................................... 97
A. INTENSIEVE GEDRAGSTHERAPIE................................................................................................. 97
B. SOCIAAL-COMMUNICATIEVE INTERVENTIES ................................................................................. 97
ILLUSTRATIE: PECS – PICTURE EXCHANGE COMMUNICATION SYSTEM ............................................................ 98
ILLUSTRATIE: SOCIALE VAARDIGHEIDSTRAINING ........................................................................................ 98
C. EDUCATIEVE PROGRAMMA’S.................................................................................................... 98
ONDERSTEUNING OP SCHOOL ............................................................................................................... 98
HOOFDSTUK 10: DEPRESSIE, SUICIDE EN SUICIDEPREVENTIE ................................................................ 100
WAAR OF NIET WAAR ....................................................................................................................... 100
INLEIDING ...................................................................................................................................... 100
CRITERIA DEPRESSIE DSM-5 .............................................................................................................. 100
LEEFTIJDSSPECIFIEKE SYMPTOMEN OF KENMERKEN .................................................................................. 101
VOORBEELD MC EXAMENVRAAG ........................................................................................................ 103
PROGNOSE (BELOOP) ....................................................................................................................... 103
COMORBIDITEIT EN DIFFERENTIAALDIAGNOSE ........................................................................................ 103
PREVALENTIE .................................................................................................................................. 103
CULTURELE EN MAATSCHAPELIJKE INVLOEDEN ........................................................................................ 104
ETIOLOGIE...................................................................................................................................... 104
VAN SCREENING TOT DIAGNOSTIEK ...................................................................................................... 105
PREVENTIE VAN DEPRESSIE ................................................................................................................ 107
VERSCHILLENDE ASPECTEN VAN BEHANDELING: ...................................................................................... 107
OPDRACHT: LUISTER ACTIEF NAAR GEVOELENS VAN HET KIND .................................................................... 108
OEFENING 1: .................................................................................................................................. 108
OEFENING 2: .................................................................................................................................. 108
OEFENING 3: .................................................................................................................................. 109
SUÏCIDE BIJ KINDEREN/JONGEREN EN SUÏCIDEPREVENTIE .......................................................................... 111
DEFINITIES ..................................................................................................................................... 111
SUÏCIDAAL PROCES ........................................................................................................................... 111
HOOFDSTUK 11: COGNITIEF STERK FUNCTIONERENDE LEERLINGEN ..................................................... 115
A. THEORETISCHE ACHTERGROND ............................................................................................... 115
COGNITIEF BEGAAFDE LEERLINGEN....................................................................................................... 115
COGNITIEF STERKE VAARDIGHEDEN ...................................................................................................... 115
COGNITIEF STERK FUNCTIONERENDE LEERLINGEN (PRODIAPROTOCOL) ......................................................... 115
MODEL VAN COGNITIEVE BEGAAFDHEID EN TALENONTWIKKELING .............................................................. 116
ONDERPRESTEREN ........................................................................................................................... 116
B. KRACHT IN JEZELF ................................................................................................................ 116
PERSOONLIJKHEID............................................................................................................................ 116
MOTIVATIE .................................................................................................................................... 117
COMPETENTIEBELEVING .................................................................................................................... 117
MINDSET ..................................................................................................................................... 117
, 6
REGULATIE VAN LEER- OF STUDEERGEDRAG ........................................................................................... 118
GEZONDHEID .................................................................................................................................. 118
KRACHT IN JEZELF IS VERANDERLIJK ...................................................................................................... 118
C. KRACHT IN JE OMGEVING ...................................................................................................... 119
ONDERWIJSLEEROMGEVING ............................................................................................................... 119
ZONE VAN NAASTE ONTWIKKELING (ZNO) ............................................................................................ 119
DE LEERKUIL ................................................................................................................................... 120
ONDERWIJSAANPASSSINGEN .............................................................................................................. 120
A. COMPACTEN ...................................................................................................................... 120
B. VERRIJKEN ......................................................................................................................... 121
C. VERDIEPEN ........................................................................................................................ 121
D. VERBREDEN ....................................................................................................................... 121
E. VERSTERKEN ...................................................................................................................... 122
F. VERSNELLEN ....................................................................................................................... 122
G. KANGOEROEKLAS/PLUSKLAS .................................................................................................. 122
ONDERWIJSAANPASSINGEN ............................................................................................................... 122
OPVOEDING EN GEZINSFUNCTIONEREN ................................................................................................. 122
PEERGROEP .................................................................................................................................... 123
MAATSCHAPPELIJKE INVLOEDEN ......................................................................................................... 123
INGRIJPENDE GEBEURTENISSEN EN TOEVAL ............................................................................................ 123
HOOFDSTUK 12: STUDIEMOTIVATIE ...................................................................................................... 124
WAT IS MOTIVATIE? ......................................................................................................................... 124
ZDT (ZELF-DETERMINATIE THEORIE) .................................................................................................... 125
MYTHES OF WAARHEID? ................................................................................................................... 125
EEN OEFENING ................................................................................................................................ 125
VOORBEELD EXAMENVRAAG .............................................................................................................. 127
STUDIEMOTIVATIE: DOET HET ERTOE? .................................................................................................. 127
AMOTIVATIE................................................................................................................................... 128
MOTIVATIEPROFIELEN ...................................................................................................................... 128
CONCLUSIE ..................................................................................................................................... 128
DIAGNOSTIEK ................................................................................................................................. 129
AANMELDING/INTAKE ...................................................................................................................... 129
MOGELIJKE REDENEN VAN AANMELDING .............................................................................................. 129
AANVULLEND ONDERZOEK ................................................................................................................. 129
ANDERE ONDERZOEKSMIDDELEN ......................................................................................................... 130
INHOUD VAN DE ADVIESFASE .............................................................................................................. 130
PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTES: VITAMINES VOOR GROEI – ABC TAAL ................................................... 130
PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN ..................................................................................................... 131
BEVREDIGEN VAN NODEN .................................................................................................................. 131
AUTONOMIE BEVORDEREN ................................................................................................................ 132
VOORBEELD: OBESE KINDEREN............................................................................................................ 132
COMPETENTIE ................................................................................................................................. 132
VOORBEELD: AUTONOMIE, COMPTENTIE EN STRUCTUUR GAAN HAND IN HAND ............................................. 132
, 7
VERBONDENHEID............................................................................................................................. 132
HOOFDSTUK 13: FAALANGST ................................................................................................................. 133
FAALANGST .................................................................................................................................... 133
TWEE SOORTEN ANGST ..................................................................................................................... 134
TWEE SOORTEN FAALANGST ............................................................................................................... 134
SIGNAALHERKENNING: FAALANGSTMODEL ............................................................................................ 135
UITING VAN ANGST (G-MODEL) .......................................................................................................... 136
PREVALENTIE .................................................................................................................................. 137
ONTSTAAN VAN FAALANGST .............................................................................................................. 137
DIAGNOSTIEK ................................................................................................................................. 137
PREVENTIEVE MAATREGELEN .............................................................................................................. 137
OP KLASNIVEAU .............................................................................................................................. 137
HOUDING VAN DE LEERKRACHT ........................................................................................................... 138
ORGANISEREN VAN TOETSEN .............................................................................................................. 138
EN DE LEERLING? ............................................................................................................................. 138
BEHANDELING ................................................................................................................................ 139
GEDRAG: STUDEERVAARDIGHEDEN/STUDIEPLANNING ............................................................................. 139
GEDRAG: PRESENTEERVAARDIGHEDEN ................................................................................................. 139
COGNITIEF: OMGAAN MET NEGATIEVE GEDACHTEN ................................................................................. 140
A. AFSTAND NEMEN TEN OPZICHTE VAN GEDACHTEN ...................................................................... 140
B. REALISTISCHE EN HELPENDE GEDACHTEN FORMULEREN ................................................................ 140
COGNITIEF: OMGAAN MET PIEKEREN .................................................................................................... 141
EMOTIONEEL/LICHAMELIJK: ONTSPANNINGSTECHNIEKEN ......................................................................... 141
FAALANGSTTRAINING (IN GROEP) ........................................................................................................ 141
FAALANGSTTRAINING (IN GROEP): EFFECTEN.......................................................................................... 142
HOOFDSTUK 14: DCD EN TAALSTOORNISSEN ........................................................................................ 143
KLINISCH BEELD ............................................................................................................................... 143
CRITERIA DSM-5 ............................................................................................................................ 144
PREVALENTIE .................................................................................................................................. 144
PROGNOSE..................................................................................................................................... 144
DIAGNOSTIEK ................................................................................................................................. 144
BEGELEIDING: ENKELE TIPS ................................................................................................................. 144
INLEIDING ...................................................................................................................................... 145
PROBLEMEN IN DE TAALONTWIKKELING ................................................................................................ 145
CRITERIA VAN PRIMAIRE SPRAAK- EN TAALONTWIKKELINGSPROBLEMEN....................................................... 146
VOORBEELD OPEN EXAMENVRAAG ...................................................................................................... 147
PREVALENTIE .................................................................................................................................. 147
PROGNOSE..................................................................................................................................... 147
DIAGNOSTIEK ................................................................................................................................. 147
BEHANDELING ................................................................................................................................ 147
VOORBEELD MC EXAMENVRAAG ........................................................................................................ 148
HOOFDSTUK 15: SOCIALE RELATIES TUSSEN KINDEREN EN PESTEN....................................................... 149
WAAR OF NIET WAAR? ..................................................................................................................... 149
, 8
THEORETISCHE EN EMPIRISCHE ACHTERGROND ....................................................................................... 149
A) SOCIAAL FUNCTIONEREN ....................................................................................................... 149
SOCIOMETRIE ................................................................................................................................. 149
VOORBEELD MC EXAMENVRAAG ........................................................................................................ 150
PESTEN ......................................................................................................................................... 150
PESTROLLEN ................................................................................................................................... 151
SOCIALE COMPETENTIE OF SOCIALE VAARDIGHEDEN ................................................................................ 151
B) SOCIAAL-COGNITIEVE PROCESSEN ........................................................................................... 151
SOCIALE INFORMATIEVERWERKING ...................................................................................................... 151
PERSPECTIEF NEMEN ........................................................................................................................ 152
MORELE ONTWIKKELING ................................................................................................................... 152
C) GROEPSPROCESSEN ............................................................................................................. 152
SELECTIE EN INVLOED........................................................................................................................ 152
RESOURCE CONTROL THEORY ............................................................................................................. 152
DEVIANCY TRAINING ........................................................................................................................ 153
BESLUIT ......................................................................................................................................... 153
PREVALENTIE IN VLAANDEREN ............................................................................................................ 153
DIAGNOSTIEK ................................................................................................................................. 153
AANPAK ........................................................................................................................................ 154
WERKZAME ELEMENTEN ................................................................................................................... 154
VOORBEELD OPEN EXAMENVRAAG ...................................................................................................... 154
UNIVERSELE INTERVENTIES ................................................................................................................ 155
SELECTIEVE INTERVENTIES .................................................................................................................. 155
ONLINE PESTEN ............................................................................................................................... 156
OVERIGE INTERVENTIES ..................................................................................................................... 156
AANPAKKEN MET ONVOLDOENDE EVIDENTIE.......................................................................................... 157
TIPS VOOR GESPREKKEN MET KINDEREN OVER PESTEN .............................................................................. 158
GEEL: belangrijk
BLAUW: examen!
GROEN: voorbeeld/casus
, 9
H O O F D S T U K 1: INLEIDING OP GEDRAGS- EN EMOTIONELE PROBLEMEN
Inleiding
à Belangrijk om te bepalen of het een probleem is -> de impact die het gedrag op de persoon en/of
directe omgeving van de persoon heeft.
Wat zijn gedrags- en emotionele problemen?
Terminologie
à Veel termen!
= alle kinderen die zich zichtbaar ongewoon of abnormaal gedragen of die zichtbaar ongewone of abnormale
reacties vertonen, en dat afgezien van de ernst, de oorzaak of de context van het gedrag of de emotie
1. Lichte, tijdelijke problemen
2. Leeftijds- of fase gebonden gedragingen
3. Ernstige problemen (in deze cursus)
- Langdurig en blijvend
- In combinatie met andere problemen en/of ernstig lijden bij kind of directe omgeving
Aandachtspunten bij het definiëren van gedrags- en emotionele problemen
- Rekening houden met het ontwikkelingsperspectief
= is het gedrag normaal voor de leeftijd van het kind?
- Het gedrag wordt op een continuüm geplaatst
= maar waar is de grens; wanneer wordt er bv. over autisme gesproken?
à Kinderen met ernstige problemen vertonen dit gedrag frequenter, intenser, langduriger en in
verschillende situaties
- Context speelt een enorm belangrijke rol!
- Wie beoordeelt het gedrag van het kind?
Classificatie van gedrags- en emotionele problemen
à Classificatie om een gemeenschappelijke taal te creëren en de onderlinge communicatie te bevorderen
Twee soorten classificatiesystemen:
1. Klinisch-psychiatrische classificatiesystemen
DSM-5: diagnostic and statistical manual of Mental Disorders of the American Psychiatric Association
à Geclassificeerd obv criteria
, 10
NADELEN:
- Wat met andere culturen? – steunt op westerse concepten van ziek-zijn
- Vrij gestructureerd – > 4/5 criteria van ADHD? Geen ADHD
- Soms te veel los gezien van de omgeving en de context van het kind
OPGELET VOOR LABELS EN STIGMATISERING!
2. Empirisch-statische classificatiesystemen (niet te kennen)
Epidemiologisch onderzoek naar gedrags- en emotionele problemen bij kinderen en
jongeren
Er wordt ook gekeken naar:
- Prevalentie (= voorkomen van bepaald probleem)
- Verspreiding in bepaalde bevolkingsgroepen
Onderzoek:
- Prevalentie bij kinderen ligt hoog
- Jongens > meisjes (gedrags- en emotionele problemen)
- Qua leeftijd: vertonen andere problemen
- > zwakke sociale milieus
à Gedragsproblemen van kinderen zijn vrij stabiel
Etiologie van gedrags- en emotionele problemen
Hoe zien verklaringsmodellen eruit?
à Waarom is het belangrijk om gedrags- en emotionele problemen bij kinderen grondig te onderzoeken?
Problemen zijn divers: frequentie, ernst, duur en uitgebreidheid
Als je kinderen met deze problemen goed wil begeleiden, moet je eerst begrijpen waarom sommige kinderen
deze problemen ontwikkelen en anderen niet
à Twee kinderen maken een bankoverval mee: de ene herpakt zich na een week, de andere ontwikkelt
angststoornis; hoe komt dit? Er spelen nog andere zaken mee. Goed sociaal netwerk rond zich bv.
Ontwikkelingspsychologie: de wetenschappelijke studie van groei, verandering en stabiliteit doorheen
de verschillende levensfasen.
Ontwikkelingspsychopathologie: de wetenschappelijke studie naar het ontstaan en het beloop (de groei)
van psychische stoornissen. Problemen waarvoor men hulp komt zoeken zijn het product van
een lange voorgeschiedenis, waarvan verschillende factoren elkaar hebben beïnvloed.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller minamort. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.74. You're not tied to anything after your purchase.