Deze samenvatting omvat alle te kennen lessen van Medische ethiek, zowel het deel van prof. Dierickx als het deel van prof. Gastmans. Zowel informatie uit de slides als extra informatie uit de les zijn hierin verwerkt. Het boek van beide proffen is er niet in verwerkt. Door deze samenvatting te ler...
1. Waardigheidsbevorderende zorg
1.1 ethiek van principes
Conflict van principes
Ethisch kader: principles of biomedic ethics
=> medische ethiek mee gevormd
=> want medische ethiek best recent (jaren ‘90)
DUS: ook sprong in geneeskunde meegemaakt -> “mag ik alles doen wat ik kan doen”
Def: systematische & kritische re ectie op het medisch handelen in het licht van menswaardigheid
- Systematisch: niet enkel obv buikgevoel
- Kritisch: alles in vraag stellen
Con ict van principes
- respect voor autonomie
- Als patiënt wilsbekwaam, dan beslissingen respecteren
- Kan door adequate info geven over behandeling & risico’s
- Principe van geïnformeerde toestemming
- Als bv. Operatie, dan behandeling + risico’s uitleggen —> handtekening patiënt
!! Patiënt heeft uiteindelijk eindbeslissing
= in normale omstandigheden is hoofdprincipe
<-> als abnormale omstandigheden (bv. Corona), dan principe rechtvaardigheid
belangrijker
- Nonmale cence
- Patiënt niet slechter maken dan dat hij/zij was voor operatie
- Bene cence
- Nonmale cence = minimum bene cence
- Niet enkel geen kwaad doen, moet beter maken
- Rechtvaardigheid
- Gelijke toegang tot gezondheidszorg
!! Ethisch dilemma doet zich voor als 2/4 principes elkaar tegenspreken
Voorbeeld 1
- patiënt met laat stadium kanker
- Niet zeker dat chemo zal werken
- Als patiënt niet goed informeren & toch chemo doen -> chemisch onverantwoord
Voorbeeld 2
- Bloedtransfusie bij jehova getuige er vanuit gaande dat hij geen toestemming zou geven
- Geen bloedtransfusie geven = schade berokkenen, maar wel autonomie gerespecteerd
Voorbeeld 3
- Euthanasie
- Respect voor autonomie, maar schaadt patiënt
- P18 handboek, Carolien
- In welke mate zeker dat doodswens uit eigen wil is & niet symptoom van depressie?
- Als dit kan bevestigd worden door psychiater, dan moet wens honoreren
- MAAR: doden van Carolien is wel schade berokkenen?
Kenmerken theorie
1. Theoretisch & oplossingsgericht
- 4 principes bekijken
- kijken of deze in con ict zijn
1
flfi fi fl flfi
, Prof. Gastmans
2. Nadruk op respect voor autonomie: neutraal?
- Als zeggen dat dit belangrijkste waarde is, zal dan altijd bovenhand nemen?
3. Nadruk op ‘wat moet ik doen’
- Reductie van het probleem
- Hoe gaat psychiater doorheen heel handelingsproces met Carolien om
- Genoeg met haar gepraat
- Genoeg inspanningen voor haar gedaan, voor de partner/zoon
- Wordt in principebenadering weinig/geen aandacht aan gespendeerd
Vergeten randfenomenen
- Morele houdingen
- Bv. Twee verpleegsters kunnen persoon wassen
- Maar gaan allebei op heel andere manier om met persoon (bedekken, er tegen praten, …)
- Het hele zorgproces
- Fasen in zorgproces
- Genoeg tijd genomen
- Particuliere context -> ethische problemen stellen zich in bepaalde context
- Relationele context
- Rekening houden met familie
- Institutionele context
- Persoon euthanasie vragen in groot UZ of in rusthuis op land of …
- In UZ: team dat Carolien behandeld kan bespreken met ethische commissie
- In WZC: hebben deze infrastructuur niet
- Maatschappelijke context
- In België hebben euthanasiewet <-> Duitsland, Frankrijk, …
- Invloed op manier waarmee met deze situaties omgaan
Theorie is heel simpel, maar reductie complexiteit
!! Moet deze complexiteit respecteren & niet proberen veranderen
1.2 nood aan ander geluid?
Inleiding
!! Model van prof dat tegen principebenadering ingaat
Veel mensen zijn wilsonbekwaam => hoe dan respect voor autonomie
+ in psychiatrische contexten & bij kinderen is wilsbekwaamheid complex begrip
DUS: veel problemen, waar respect voor autonomie niet hoofdprincipe is
Niet veel belang hechten aan principes
MAAR: wel aan bestaanssituatie mensen & concrete zorgpraktijken als basis nemen
- concreet beleefde ervaring
- Ervaring arts, patiënt, familie
- Kan inzicht geven in hoe omgaan met ethische problemen
- Inductief vanuit concrete casussen
- Dialogale interpretatie
- Met ethische probleem geconfronteerd, dan één tool om hier uit te geraken
- Oplossing vinden met mensen rond de tafel die betrokken zijn
- Praten over probleem + luisteren naar andere meningen
- Ethische standaard
- Ethiek meer dan ‘praten & verstaan’
- Hebben bepaalde criteria die moet respecteren
- Bv. Menswaardigheid
2
, Prof. Gastmans
Schematische voorstelling:
Beleefde ervaring -> kwetsbaarheid
& manier om hier mee om te gaan is door interpretatieve dialoog opstellen
& dan ethische standaard bepalen door waardigheid
Bovenaan: 3 pilaren
Onderaan: 3 concepten
Drie pijlers
1. Concreet beleefde ervaringen
Ethische problemen in concrete ervaringen & belevingen mensen
=> “zorg gebeurt tussen mensen”
=> Bv. Jehova getuige heeft bepaalde opvatting & zal deze vertellen
<-> komt niet overeen met opvatting arts
=> Waarom zegt Jehova getuige dit?
-> Staat onder dwang?
-> Is echte overtuiging?
Vaak hebben mensen duidelijke opvattingen, tot je hen er over vraagt
Bv. Mensen euthanasie vragen
MAAR: als vragen waarom, dan blijkt vaak dat met andere problemen zitten
& denken dat bv pijn/problemen enkel kunnen verdwijnen met euthanasie
Team ethische commissie -> samenkomen & proberen binnen uur tot besluit te komen
MAAR: hoe kan als ethicus weten hoe mensen rondom dit probleem denken?
=> interviews, focusgroepen, … & zo inzicht krijgen hoe mensen denken over deze problemen
= kwalitatief onderzoek
<-> kwantitatief onderzoek minder interessant voor ethiek
WANT: minder diepte-inzicht
Kwalitatief onderzoek = emancipatorische kracht
- Hoorbaar maken wat vaak lange tijd niet hoorbaar is geweest
- Nieuwe inzichten krijgen
Kernbeleving van ethische problemen = kwetsbaarheid
- Artsen, patiënten, familie,
3
, Prof. Gastmans
2. Interpretatieve dialoog
Als kwetsbaarheid geïdenti ceerd, dan moet mee omgaan
= essentie van zorg
Omgaan door met elkaar te praten
& zien hoe alle betrokkenen probleem beleven
(Technische info, juridische info, …)
Opvattingen nooit volledig helder
- Vaak niet voor personen zelf
- Ook niet voor anderen
!! Eigen aan ethische gesprekken -> moeilijk te interpreteren
Voorafgaande wilsverklaring: document dat kan invullen waarin je zegt wat je wilt & niet wilt als je
wilsonbekwaam bent geworden
2. Neg voorafgaande wilsverklaring: schrijven welke behandelingen je niet meer wilt
=> Arts moet dit respecteren
=> Niet juridisch afdwingbaar, want weet niet welke situatie het later gaat zijn
=> MAAR: kan wel behandelingen weigeren
Bv. Als in onomkeerbare coma, kan euthanasie vragen
MAAR: kan niet afdwingen, want behandelende arts kan altijd gewetensbezwaar indienen tegen
euthanasie & kan dit weigeren (wettelijk bepaald)
!! Moeilijk op voorhand te zien in welke situaties terecht komen
=> kan zijn dat uw papier niet nuttig is in die situatie
3. Normatieve standaard/ethische standaard
Criterium dat moet gebruiken om verschil te maken tussen wat goed is & wat niet
Twee normatieve vragen
- Fundamentele normatieve vragen
- Bv. Waarom moeten verdergaan met zorgen voor mensen met dementie
- Kost veel geld & heeft geen nut -> kan geld beter gebruiken voor jeugdpsychiatrie
- Waarom niet?
- Mensen zijn gelijk & levens zijn evenveel waard
- Belangrijk voor nabestaanden dat zij familie niet zomaar moeten achterlaten
- Geen rationeel argument, maar wel ethische argumenten
- Toegepaste normatieve vragen
- Als beslissen om dementiezorg verder te zetten, wat betekent dat concreet?
- Bv. Mogen armbandjes aandoen om dwaalgedrag aan te doen? Of wat betekent dat voor
hun seksuele expressie? Wat als mensen niet meer kunnen eten, moeten dan vocht
toedienen of? …
4
fi
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Laura993. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.48. You're not tied to anything after your purchase.
