Summary
Samenvatting - inleiding tot de rechtswetenschap
- Course
- Institution
Samenvatting van cursus Inleiding tot de Rechtswetenschap. Gedoceerd door prof. Tilleman. 13/20 eerste zit.
[Show more]
Seller
Follow
linlommatzsch
Content preview
Inleiding tot de rechtswetenschapAFDELING I
1. Objectief en subjectief recht
- Objectief recht= geheel van door de overheid afdwingbare gedragsregels met als
doel belangen van de mensen in hun onderling verkeer te ordenen en te
beschermen.
- Subjectief recht= rechtssubject aanwezig, individuele aanspraken die we afleiden v/d
objectieve gedragsregels
Objectief onrechtmatig: overtreding van een rechtsnorm die een resultaatsverbintenis of
middelenverbintenis oplegt.
Bij onrechtmatige daad:
Schadeloosstelling/schadevergoeding: fout, schade, oorzakelijk verband van deze 2 (via
equivalentieleer) vb. Pantoffeleierschilarrest
Art. 1382 BW → buitencontractuele aansprakelijkheid
↳bewijs van schending v/d belangen v/d eiser volstaat
Contractuele aansprakelijkheid, we kunnen art 1382 niet gebruiken.
- Objectief contentieux: administratieve rechtscolleges oordelen over wettigheid v/d
bestuurshandelingen
- Subjectief contentieux: oordelen over schadevergoeding → in principe een voorrecht
2. Klassieke definitie van het objectieve recht
1. Imperatieve karakter: rechtsregels verbieden of gebieden
A) Principe
Deductieve methode: vertrekken van het algemene om tot bijzondere te komen.
Inductieve methode: vanuit observatie naar algemene regels (natuurwetenschappen).
Rechtsregels verbieden en gebieden. (zowel positieve als negatieve wetten).
B) Ook permissieve regels houden indirect een verbod in
Rechtsregels die toelating inhouden.
Rechtsregels worden geformuleerd in de ind.
C) Regels die helpen andere rechtsregels te formuleren
Constitutieve regels= regels die de instelling v/d staat organiseren. Daaraan worden
vervolgens bevoegdheden toegekend via attributieve regels (= gedragsregels voor de
overheid).
D) Verschillende graden in het verbindend karakter v/d rechtsregel
- Resultaatsverbintenis = verbintenis tot resultaat tenzij overmacht
↳ actieve rol schuldeiser
1
, - Garantieverbintenis= verbintenis tot resultaat zelfs bij overmacht
- Middelenverbintenis= verbintenis tot bepaalde zorgvuldigheid tenzij overmacht
→ rechterlijke zorgvuldigheidsnorm: bonus pater familias (culpa levis abstracto)
MAAR uitzonderlijk lichtere zorgvuldigheidsnorm (culpa levis in concreto):
zorgvuldigheid aan je eigen zaak
↳ passieve rol schuldeiser: moet aantonen dat niet alle middelen zijn aangewend
Discretionaire bevoegdheid: toegewezen bevoegdheid waarbij administratieve overheid
beoordelingsvrijheid heeft. → humanitaire visie/ marginale toetsing + verplicht redelijkheid en
algemeen belang in acht nemen.
↕️
Gebonden bevoegdheid: geen (beoordelings)vrijheid (inhoud+vorm), wet bepaalt inhoud v/d
beslissing.
3. Algemeen en onpersoonlijk karakter v/d rechtsregel
Onpersoonlijk → rechtsregel moet niet noodzakelijk door iedereen worden nageleefd
Algemene karakter is relatief: rechtsregel geldt voor welomschreven type situatie/ categorie
⇒ om willekeur v/d overheid tegen te gaan
5. Afdwingbaarheid v/h recht
A) Principe: overheid dwingt naleving van juridische regels af
Sanctionering door de overheid
B) Juridische afdwingingsvormen
1. RECHTSHERSTEL VS. SCHADEHERSTEL
Elke verbintenis impliceert een rechtsplicht, niet noodzakelijk andersom. Er is slecht sprake
van een verbintenis wanneer uit de rechtsregel verplichtingen voortvloeien waaraan een
andere persoon een subjectief recht ontleent dat hij kan afdwingen.
● Rechtsherstel: stopzetting v/d onrechtmatige toestand + uitvoering in natura (=
nakoming v/d verbintenis zoals contractueel verschuldigd.) Art 1134-1135 Oud BW
Uitvoering in natura is zowel voor de schuldeiser als schuldenaar een recht/plicht. Als
de schuldeiser een schadevergoeding vraagt kan schuldenaar zich daartegen verzetten en uitvoering in
natura aanbieden. Dit kan de schuldeiser niet weigeren.
● Schadeherstel: fout, schade, oorzakelijk verband kunnen bewijzen. Art 1382 Oud BW
→ schadevergoeding of schadeherstel in natura
Schadevergoeding of schadeherstel in natura? Schuldeiser mag in principe kiezen.
Aansprakelijkheidsrecht is uitsluitend van toepassing op de toestand v/h slachtoffer v/d fout.
Lucratieve fouten = onrechtmatige daad/ contractuele wanprestatie waaraan de
inbreukmaker een vermogensvoordeel overhoudt (na aftrek v/d eventuele
schadeloosstelling) → winstafdracht: zorgt ervoor dat bij een contractuele fout de
inbreukmaker economisch tot een nuloperatie wordt herleid. Zodat rechtssubjecten niet
bewust hun rechtsplichten/verbintenissen zouden schenden. → geen wetsartikel
AFDWINGING VORMEN
Verbintenis tot betaling van een geldsom
Bij weigering door de schuldenaar om het te verschuldigde bedrag te betalen, moet de
schuldeiser een rechter vatten. Er is een tussenkomst van de rechtbank nodig.
2
,Bij uitzondering kan de invordering ook buitengerechtelijk gebeuren: voor onbetwiste
contractuele geldschulden van professionelen (dit vereist inschrijving van schuldeiser en
schuldenaar in de Kruispuntbank v/d Ondernemingen). In deze situatie wordt een
gerechtsdeurwaarder gecontacteerd door de advocaat van de schuldeiser. Interesten en
schadebedingen mogen niet meer dan 10% v/d hoofdsom bedragen.
Invordering:
● Aanmaning: schuldenaar krijgt v/d gerechtsdeurwaarder een aanmaning tot betaling.
Schuldenaar heeft een maand de tijd om te reageren. Deze aanmaning doet een
lopende verjaring teniet.
● Stopzetting procedure: buitengerechtelijke procedure stopt als de schulden worden
betaald en als de schulden gemotiveerd betwist worden (want dan geen onbetwiste
schulden meer). Dan moet de schuldeiser via gerechtelijke weg verder.
● Pv van niet-betwisting: min 8 dagen na verstrijken betaaltermijn stelt
gerechtsdeurwaarder pv van niet-betwisting op. Er wordt vastgesteld dat schuldenaar
niet (volledig) betaald heeft, hij geen redenen heeft gegeven waarom hij schuld
betwist of geen betalingsfaciliteiten heeft gevraagd/gekregen.
● Uitvoerbaarverklaring: pv wordt op vraag v/d gerechtsdeurwaarder uitvoerbaar
verklaard. Het pv krijgt een formulier van tenuitvoerlegging (door magistraat, hij mag
vormvereisten enkel marginaal toetsen). Schuldenaar kan opkomen tegen uitvoering
van pv van niet-betwisting door een rechtsvordering in te stellen.
● Uitvoering: Een volledig uitgevoerde schuldvordering geldt als een dading voor de
volledige schuld. Inclusief alle wettelijke verhogingen,interesten en strafbedingen.
→ facultatief karakter: de schuldeiser behoudt de mogelijkheid om de geldschulden
in te vorderen via een gewone gerechtelijke procedure.
Dwangmiddel: in beslag name bij niet nakomen van verbintenis die bestaat uit betaling van
een geldsom.
● Moratoire interesten= interesten bij het te laat betalen. Deze zijn bepaald door de
wet: 1,75%. De rechter kan de schuldenaar veroordelen tot een mindere moratoire
interest dan wettelijk vastgelegd. Bij herziening kan hij dit niet meer doen.
→ forfaitaire schadevergoeding: schuldeiser kan/mag werkelijk geleden schade niet
bewijzen, kan dus ook niet bewijzen dat in werkelijkheid een hogere schade is
geleden dan de forfaitaire schadevergoeding.
↳ vereist ingebrekestelling= formele aanmaning waardoor de schuldeiser duidelijk en
ondubbelzinnig aanspraak maakt op de naleving van de tov. aangegane verbintenis.
Dit zorgt er ook voor dat een lopende verjaringstermijn opnieuw van nul begint te
lopen.
↳ Anatocismeregeling = interest op interest (na gerechtelijke aanmaning, zolang er
verschuldigde interesten zijn van tenminste 1 jaar). Art 1154 Oud BW
● Compensatoire interesten= vergoedende interest: bijkomende vorm van
schadeloosstelling bij waardeschulden (= niet volgens berekeningsgrondslagen
bepaalbaar) vb. Contractuele wanprestatie of Sanda Dia die al 1,5 jaar geleden
gestorven is maar nog steeds geen schadevergoeding.
● Verschillen: Bij compensatoire interesten moet geleden schade bewezen worden. Er
is schade door wanprestatie of wegens vertraging in de betaling van
3
, schadevergoeding. Meestal geen ingebrekestelling. De rentevoet wordt vrij door de
rechter bepaald.
Verbintenis om te doen of om niet te doen
Als een verbintenis bestaat uit een prestatie, uitvoering van een werk, een onthouding kan
je beroep doen op de openbare macht om nakoming van een verbintenis af te dwingen. Dit
mag niet leiden tot fysieke dwang op de schuldenaar. Je kan dan een rechter vragen om
bevel uit te vaardigen dat de schuldenaar zijn verbintenis naleeft. De gerechtsdeurwaarder
kan dit niet doen.
Drukkingsmiddel: dwangsom (want zet enkel druk op zijn vermogen) → door rechter en
moet niet in verband staan met de schade die schuldeiser ondergaat, niet mogelijk bij
betaling geldsom of arbeidsovereenkomst.
↳ voorwaardelijk karakter: een dwangsom kan maar worden verbeurd (=afgestaan, geïnd) op
voorwaarde dat de veroordeelde de hem opgelegde verbintenis niet nakomt.
↳ bijzaak v/d hoofdvordering: als hoofdvordering wordt vernietigd, de dwangsom ook.
↳ schadevergoeding voor niet nakomen van verbintenis en vragen voor verbeurte van een
dwangsom kunnen samengaan.
Als schuldenaar zijn verbintenis niet nakomt, dan kan de schuldeiser (op grond van een
algemeen rechtsbeginsel) de schuldenaar vervangen door een derde om de verbintenis in
zijn plaats na te komen. De kosten van die vervangingsoperatie kan de schuldeiser opeisen
bij de schuldenaar. Het gaat om uitvoering of herstel in natura.
↳ afdwingingstechniek met eigen finaliteit: onafhankelijk of schuldenaar solvabel/vermogend
is + alternatief als schuldeiser liever prestatie wil bekomen dan verbintenis te ontbinden.
↳ Gerechtelijk of buitengerechtelijk:
● Gerechtelijk karakter: schuldeiser kan pas vervangingsoperatie doorvoeren met
voorafgaande toestemming van de rechter.
● Buitengerechtelijk karakter: eenzijdig en buitengerechtelijk toepassing dus zonder
voorafgaande toestemming v/d rechter. De voorwaarden hiervoor zijn: (i)
wanprestatie, (ii) vruchteloos afgelopen genadetermijn na ingebrekestelling, (iii)
waarschuwing voor vervanging, (iv) redelijke organisatie van tegenspraak, (v)keuze
voor een redelijke derde, (vi) een redelijke prijs binnen (vii) een redelijke tijd na
vruchteloze afloop van de toegekende genadetermijn en (viii) kennisgeving v/d
vervanging a/d schuldenaar.
(Enkel) De rechter kan een persoonlijke wilsverklaring v/d schuldenaar vervangen. De
rechter is dan een bijzondere derde. = plaatsvervangende uitspraak → herstel in natura
↳ kan worden toegepast bij een verbintenis tot wilsverklaring gericht op een rechtshandeling
of de schriftelijke weergave van een rechtshandeling.
Verbintenis om iets te geven
● Eigendomsoverdracht tussen partijen van specifieke zaken (= niet-vervangbare,
unieke zaak) → overdracht bij wilsovereenstemming, levering van zaak = verbintenis
om iets te doen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller linlommatzsch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.86. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now