Samenvatting De Hullu en jurisprudentie week 7 strafrechtelijke
aansprakelijkheid aug-dec 2023
1. Plaatsbepaling
Uitvoeringshandelingen staan centraal bij leerstuk poging en voorbereiding. De voorbereiding en
verschillende bijzondere delicten, zoals deelneming aan crimi of terror org 140/140a., klassieke
samenspanning 96/80, voorbereiding en bevordering drugsdelicten 10a/11a Opw en hulp bij
voorbereiding terror misdrijf 134a, bestrijken eerder gedeelte in voorfase. NL Sr doorgaans getypeerd
als daadstrafrecht, waarin voor aansprakelijkstelling wordt aangeknoopt bij waarneembare, strafwaardig
te achten gedragingen. Gedachten zijn (Sr gezien) vrij. Ook in voorfase delict kunnen strafwaardige
gedragingen plaatsvinden. Op die grondslag, en misschien ook wel op zekere relativering van
uitgangspunt daadstrafrecht, zijn voorbereiding en poging gebouwd. Daarbij spelen Sv aspecten en
belang van rechtshandhaving belangrijke rol. Door strafbaarstelling voorbereiding en poging in eerder
stadium aan justitie eerder processuele bevoegdheden gegeven ( vooral in sfeer dwangmiddelen).
Doordat gaat om algemene leerstukken, kan omvangrijke uitbreiding van Sr aansprakelijkheid voor
gevallen waarin (nog) niet gehele delictsomschrijving is vervuld. Daarbij geldt dat er een inkleuring door
bijz. delicten plaatsvindt. Het gaat om voorbereiding van en poging tot een bepaald misdrijf;
onvolkomen delictsvormen. Strafmaxima: op voorbereiding helft vd hoofdstraf en poging 2/3.
2. Strafbare poging
Het vereiste van uitvoeringshandelingen
Art. 45 lid 1 Sr: ‘poging tot een misdrijf is strafbaar, wanneer het voornemen van de dader zich door een
begin van uitvoering heeft geopenbaard.’ In rechtspraak over poging staat vanouds vraag centraal of er
al sprake is van een begin van uitvoering, of dat nog slechts van voorbereidingshandelingen kan worden
gesproken. Wetgever zag dit als moeilijk grensgebied en wilde aan rechtspraak overlaten. Voltooiing s.f.
kan mislukken bijv. doordat dader na inspanning het resultaat toch niet verwezenlijkt ziet: iemand schiet
(gedeeltelijk) mis, brand zet niet door, beoogde slachtoffer van oplichting ruikt onraad= ‘voltooide
poging’ (dader heeft het zijne verricht). Bij ‘onvoltooide poging’ wordt gedraging afgebroken, bijv. bij
ingrijpen politie of tegenvallers bij uitvoering. Consequenties wordt aan onderscheid niet verbonden,
ookal heeft wel zekere relevantie vrijwillige terugtred.
Begin van uitvoering impliceert dat poger iets doet, dat bepaalde gedraging waarneembaar is en dat dus
gaat om meer dan intentie. Antwoord op vraag wanneer begin van uitvoering is, is mede afhankelijk van
grondslag die voor strafbaarstelling van poging wordt gekozen. bij subjectieve thoerie is fundament voor
strafbaarstelling de gevaarlijke wil die uit de poging blijkt. Bij objectieve theorie staat gevaarlijkheid vd
daad op voorgrond, waardoor de vereisten voor uitvoeringshandeling vermoedelijk strenger uitvallen
doordat dader dichter bij voltooiing van delict zal moeten zijn gekomen. Meestal gemengde theorie met
zeker zwaartepunt voor objectieve zijde. Voornemen (subjectieve zijde) en uitvoering (objectieve zijde)
zijn met elkaar verbonden. Nadruk op wat zichtbaar gebeurt, past bij een daadstrafrecht. Enkele
klassiekers in rechtspraak:
Strikte Eindhovense brandstichting arrest
HR overwoog dat voor poging tot brandstichting is vereist ‘dat met de brandstichting een begin is
gemaakt, dat een daad is verricht, welke niet alleen noodzakelijk is voor de uitvoering van de voorgenomen
brandstichting, op niets anders gericht kon zijn en in rechtstreeks verband staat tot het beoogde misdrijf
(welke hoedanigheden immers ook aan menige voorbereidingshandelingen eigen kunnen zijn) maar welke naar
de regelen der ervaring inderdaad (tenzij zich een onvoorziene gebeurtenis voordoet) zonder eenig nader
ingrijpen van den dader zelf tot brandstichting leidt’. Biedt enkele aanknopingspunten: er moet een begin
met het delict zelf zijn gemaakt en het uitgangspunt van ‘automatische’ voltooiing. In de strenge
opvatting bestond niet zoveel ruimte tussen (destijds niet-strafbare) voorbereiding en voltooide
brandstichting bekritiseerd arrest.
Hamer arrest (poging gasmoord)
Twee geliefden afgesproken echtgenoot vrouw uit de weg te ruimen. Minnaar zou echtgenoot snachts met
hamer bewusteloos slaan, daarna naar keuken slepen en met hoofd in de over vergassen, waardoor geheel op
zelfmoord zou lijken. De slag met hamer schramte echter, ontstond vechtpartij, en na enkele tevergeefse
, hamerslagen vluchtte verdachte. Veroordeling voor poging tot moord door vergassing bleef in cassatie in
stand, waarbij HR nadrukkelijk verwees naar delict in kwestie en naar concrete plan ter uitvoering
delict. Door handelingen had verdachte ‘immers tot verwezenlijken van de voorgenomen levensberoving,
bestaande in het in twee phasen aantasten van slachtoffer, een aanvang gemaakt met de eerste phase, zijnde
een zodanige gewelddadige rechtstreeks ingrijpen in den normalen toestand van dien persoon, dat hij daarna
dezen, willoos en weerloos als dezen daardoor zou zijn, door het enkel openen van een gaskraan tot een
stellige prooi der gasvergiftiging zou maken.’ Van belang was dus voorgnomen uitvoering: die kon in
verschillende stappen worden ontleed en de voltooide eerste stap die geweld inhield (daarvoor was
verdachte al binnengedrongen) kon als begin van uitvoering aan voorgenomen misdrijf worden
aangemerkt.
Door sterke nadruk casus waren consequenties Hamer-arrest niet erg duidelijk. Röling bepleitte een
normativerende common-sense benadering: men breekt nu eenmaal niet ergens in om een boek te
gaan lezen. ‘voor strafbaarheid poging is van groot belang hoe de rechtsgenoten de daad opvatten. Als
daad duidelijk wijst op komende vergelijking van misdrijf, is grond van strafwaardigheid aanwezig. Begin
van uitvoering is aanwezig indien de daad naar haar uiterlijke verschijningsvorm gericht is op de
voltooiing van het misdrijf.’
Geldende rechtspraak
De door Röling voorgestelde formule is door HR 30 jaar later geïntroduceerd in cito arrest over mislukte
overval op uitzendbureau. Centrale overweging: ‘dat wanneer iemand het voornemen heeft opgevat om in
een kantoor het misdrijf voorzien bij art. 312 lid 1 Sr te plegen en teneinde tot uitvoering daarvan te geraken
aan dat kantoor aanbelt met gedeeltelijk afgedekt gelaat, een schietklaar vuurwapen en lege weekendtas,
deze gedragingen naar hun uiterlijke verschijningsvorm moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de
voltooiing van het misdrijf.’ algemeen criterium.
Criterium op scherp gezet in arrest Grenswisselkantoor: ‘wanneer iemand het voornemen heeft opgevat in
een bank het misdrijf voorzien bij art. 317 Sr (afpersing) te plegen, kan niet worden gezegd dat hij aan dat
misdrijf een begin van uitvoering heeft gegeven indien hij zicht met een auto naar die bank heeft begeven,
doch (om welke reden dan ook) die auto niet heeft verlaten, noch (in of vanuit die auto) een gedraging heeft
verricht welke naar haar uiterlijke verschijningsvorm moet worden beschouwd als te zijn gericht op de
voltooiing van dat voorgenomen misdrijf.’ Daaraan kon kennelijk niet afdoen dat gestolen auto met valse
kentekens betrof, de twe verdachten wapens en pruiken bij zich hadden en de auto met draaiende
motor stond te wachten bij de bank.
Toetsing stond op scherp omdat ‘een van de moeilijkste problemen, van strategishe aard, is om te
bepalen op welk moment politie dient in te grijpen bij misdrijven als voorgenomen overval’ ~t Hart.
Zeker tot wetswijziging speelden strafprocessuele consequenties van interpretatie begrip begin van
uitvoering grote rol; interpretatie bepaalt immers wanneer sprake is van redelijke verdenking als
basisvoorwaarde voor toepassing dwangmiddelen. Het was toen namelijk uitvoeringshandelingen of
straffeloze voorbereidingshandeling, maar nu niet meer.
Reikwijdte en waardering van criterium uiterlijke verschijningsvorm
Voor vraag of sprake is van een uitvoeringshandeling is vooral van belang wat de verdachte precies
hebben gedaan. Zo kan dezelfde gedraging voor het ene delict een uitvoeringshandeling zijn en voor
andere delict een voorbereidingshandeling. Dit delictsgebonden karakter geïllustreerd a.d.h.v. 2 arresten
(p.380). voor begin van uitvoering kan soms complex van diverse, met elkaar samenhangende
gedragingen van belang zijn, ook van betrokken deelnemers. Onder omstandigheden (bij erg
zelfstandige, mogelijk op verschillende gronddelicten gerichte uitvoeringshandelingen van voldoende
gewicht) kan aan meervoudige poging worden gedacht. Precies betekenis centrale maatstaf scherp in
licht in arrest over poging tot oplichting, waarin was bewezen verklaard dat verdachte het slachtoffer
‘op straat heeft aangesproken en hem heeft gevraagd of hij geïnteresseerd was in handel en hem vier
videorecorders ten verkoop had aangeboden en tegen hem had gezegd: 4 voor 400, zulks terwijl hij,
verdachte, en zijn mededader slechts beschikten over met zand gevulde dozen met afbeelding van
videorecorder.’ De dozen zand zaten in afgesloten kofferbak en waren nog niet getoond aan slachtoffer.
het deed aan de bewezenverklaring niet af dat dozen ten tijde gesprek nog in kofferbak lagen. Hullu:
uiteindelijk meen ik dat voor uiterlijke verschijningsvorm objectieve gegevens waarschijnlijk toch
belangrijker zijn dan zichtbare gegevens, vloeit soms ook uit aard van delicten voort. Rozemond: het is
mogelijk dat uiterlijke verschijningsvorm pas achteraf aan het licht komt.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller beterdanathenastudies. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.