Algemene psychologie
Basisles 1 – wat is psychologie? Wat zijn de belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Wat is psychologie en wat is het niet?
• Afkorting: Griekse letter psi
• Etymologisch
o psychè (gr.) = levensadem, ziel, geest
o logos = woord, verklaring, rede, leer, gebied van studie
• Psychologie = een breed veld, met vele specialismen, in wezen de wetenschap van gedrag en geestelijke
processen
• Het belangrijkste is dat het een wetenschap is, bestuderen van gedrag van de mens en de geestelijke processen
o Gedrag valt direct waar te nemen (extern)
o Geestelijke processen zijn niet zomaar waar te nemen (intern)
3 soorten psychologen
• Experimenteel psychologen
o Kleinste van de 3 groepen
o Voeren onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert (Frincke & Pate, 2004)
• Docent psychologie
o Werken binnen grote diversiteit aan opleidingen
o Voeren ook onderzoek uit, soms behandelen ze daarbij ook nog mensen
• Toegepast psychologen
o Gebruiken kennis die door experimenteel psychologen is vergaard om problemen van mensen op te
lossen
o Werken in uiteenlopende plekken: scholen, bedrijven, ziekenhuis,…
Specialisaties in de toegepaste psychologie
• Arbeids- en organisatiepsychologen
o Productiviteit en de arbeidsmoraal van werknemers moeten maximaliseren
o Onderzoeken actuele onderwerpen als attitudes over zwangerschap op de werkvloer of hebben zich
gespecialiseerd in marktonderzoek
• Sportpsychologen
o Atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren
o Sommigen gericht op pros en sommige juist op amateurs
• Schoolpsychologen
o Deskundig op gebied van lesgeven en leren
o Bezig met leren, het gezin of persoonlijke omstandigheden die schoolprestaties kunnen beïnvloeden
o Diagnosticeren lee- en gedragsproblemen en adviseren leraren, ouders en leerlingen
• Klinisch psychologen en counselors
o Helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties,
hun carrière of opleiding te maken
• Forensisch psychologen
o Leveren hun expertise aan het wets- en rechtssysteem
o Een van de nieuwste specialisaties
o Kunnen gevangenen in penitentiaire of tbs-inrichtingen testen
• Omgevingspsychologen
o Proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te verbeteren
• Gerontopsychologen
o Specifiek om ouderen te helpen met hun gezondheid en welzijn te behouden
o Om men te leren omgaan met leeftijd gerelateerde problemen
,Basisgebieden
• Ontwikkelingspsychologie: studie van het gedrag in de verschillende levensfasen van de mens
• Persoonlijkheidspsychologie: bestudeert de mens als individu, in datgene waarin zij verschillen van anderen
o andere term: differentiële psychologie
• Cognitieve psychologie: studie van de afzonderlijke psychische functies en processen
o andere namen: algemene of experimentele psychologie, functieleer
• Sociale psychologie: studie van het gedrag van mensen in relatie tot anderen en hun omgeving
• Biologische psychologie: studie van het gedrag van mensen uitgaande van principes uit de biologie
o andere namen: biopsychologie of psychobiologie
• Methodenleer: studie van de onderzoeksmethoden van het empirisch onderzoek (van het menselijk gedrag)
o andere naam: methodologie
6 belangrijkste perspectieven psychologie
• moderne psychologie
• (Griekse) filosofische wortels: Socrates, Plato,
Aristoteles speculeerden over bewustzijn en gekte,
emoties kunnen denken verstoren en onze
waarnemingen zijn slechts interpretaties
• Azië: yoga en boeddhisme volgers verkenden het
bewustzijn en probeerden dat via meditatie te
beheersen
• Afrika: andere verklaringen voor persoonlijkheid en psychische stoornissen (sjamanen ontwikkelden
‘behandelingen’)
• middeleeuws Europa: rooms-katholieke kerk, menselijke geest = mysterie
• pas na enkele eeuwen radicaal nieuwe ideeën over geest en gedrag -> 6 belangrijke perspectieven
,Scheiding van lichaam en geest en het biologische perspectief
• René Descartes (17de E)
• Scheiding tssn spirituele geest en fysieke lichaam
• “ik denk dus ik ben” -> denken bewijst dat hij een denkend wezen is
• Je kan niet altijd vertrouwen op je zintuigen, ze kunnen je misleiden
o Je hersenen kunnen je misleiden
o Je kan nooit absolute zekerheid hebben
o Gedrag bestuderen aan de hand van het zenuwstelsel en andere lichamelijke dingen
• Rationalisme: denken is enige middel om aan wetenschap en filosofie te doen
• Empirisme: waarnemingen, ervaringen en experimenten= enige ware bronnen van kennis
• Francis Bacon: “denken vertroebelt de waarneming”
• John Locke: mens is bij geboorte een tabula rasa (=onbeschreven blad)
• Moderne biologische perspectief
• Lichaam en geest opnieuw samengevoegd, we zien het niet meer als 2 verschillende onderdelen
• Geest = product van hersenen
• Fysieke pijn heeft invloed op emotionele pijn en omgekeerd
• Oorzaken van gedrag worden in zenuwstelsel, endocriene stelsel (= hormonale stelsel) en de genen gezocht
• Twee variaties:
o Neurowetenschap
o Evolutionaire psychologie (Charles Darwin natuurlijke selectie)
Begin van wetenschappelijke psychologie en moderne cognitieve
perspectief
• Wilhelm Wundt (1832-1920)
o Op zoek naar bouwstenen van het denken: structuralisme ->
periodiek systeem uit chemie
o Het periodiek systeem bracht structuur in de chaotische
discipline van de chemie
o Wundt dacht dat het mogelijk was om de menselijke geest op
een zelfde manier te simplificeren als het periodiek systeem had
gedaan voor de chemie
o 1879: 1e psychologische labo, aan de universiteit van Leipzig
▪ Deed hier experimenten op zijn studenten, op basis van de reactietijd tussen de lichtprikkel en
de reactie van de student die op een knop moest drukken
▪ Ook deed hij experimenten waarbij getrainde vrijwilligers hun sensorische en emotionele
reacties op verschillende prikkels beschreven, een techniek die introspectie wordt genoemd
o Kritiek: introspectie is subjectief, variabel tssn observatoren, vaak retrospectie
• Gestaltpsychologie: ‘het geheel, niet te delen’
o Men geloofde dat het bewustzijn veel meer omvatte dan simpele zintuigelijke ervaringen
o Concentreren op het geheel van onze bewustzijnservaringen als een som van verschillende
delen
o Proberen te begrijpen hoe we ‘perceptuele gehelen’ vormen
o W. James: functionalisme, psychische processen kunnen het beste begrepen worden in het licht van hun
adaptieve nut en functie
o ontwikkeling van computer -> moderne cognitieve psychologie
o nadruk op mentale processen zoals leren, geheugen, perceptie en denken als vormen van
informatieverwerking (brain-imaging)
, behavioristisch perspectief: nadruk op waarneembaar gedrag
• J.B. Watson (1878-1958)
• formele start van behaviorisme met boek: “Psychology from the standpoint of a behaviorist” (1919)
o maakt geen onderscheid tussen mens en dier bij de bestudering van gedrag
o menselijk gedrag wordt volledig gestuurd door externe stimuli
o omstreden uitspraken en experimenten
• kijkt niet zozeer naar alle processen van de mens, gewoon het gedrag
• vb: baby Albert experiment -> door klassieke conditionering hebben ze hem aangeleerd om bang te zijn van witte
ratten door middel van een luid geluid
• B.F. Skinner (1904-1990)
• operante conditionering: proeven met duiven en ratten
• vele nieuwe begrippen en technieken: Skinner-box, reinforcement,
schedules, shaping, …
• vb: Skinner box
• I. Pavlov (1849-1936)
• fysioloog die de spijsvertering bestudeerde
• ‘per toeval’ de klassieke conditionering ontdekt
• Vb: hond van Pavlov
o Voedsel: ongeconditioneerde stimulus (US)
o Speeksel: ongeconditioneerde respons (UR)
o Geluid: geconditioneerde stimulus (CS)
o Speeksel na conditionering: geconditioneerde
respons (CR)
• US=UR -> US+CS=UR -> CS=CR
• Extinctie (afleren, niet vergeten!): herhaaldelijk presenteren van CS zonder US waardoor de
CR zwakker wordt
Perspectieven vanuit de gehele persoon
• S. Freud (1856-1939)
• Ontwikkeling van een psychodynamische theorie van persoonlijkheid
• De onbewuste geest (psyche) is een reservoir van energie (dynamica) voor de persoonlijkheid
• Techniek van vrije associatie
• Kritiek: niet toetsbaar aan de feitelijke werkelijkheid (niet falsificeerbaar)
• A. Maslow (1908-1970)
• Als reactie op behaviorisme & psychoanalyse
• Menselijke natuur overstijgt de omgeving
• Bewuste processen (en niet onbewuste) vormen het studieobject van de
psychologie
• Humanistische psychologie: nadruk op mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de mens
• oude Grieken: psychologie van karaktertrekken en temperament
• Hippocrates (oudheid: 460-377 v.Chr.)
• lichaam en geest = 1 eenheid hoeveelheid sappen -> persoonlijkheid
ontwikkelingsperspectief: veranderingen door nature en nurture
• J. Piaget (1896-1980)
• Bestudeerde de ontwikkeling van kennis in kinderen
• Fasen in de ontwikkeling
• Gedrag = nature + nurture
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller innetratsaert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.49. You're not tied to anything after your purchase.