Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university
, lOMoARcPSD|8312112
POLITIËLE EN GERECHTELIJKE ORGANISATIE
DEEL 1: OPSPORING
KORTE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCHE POLITIEWEZEN (1794-1987)
HOOFDSTUK 1: DE FRANSE EN HOLLANDSE ERFENIS (1794-1830)
Waarom stilstaan bij de geschiedenis?
- Inzicht in het verleden draagt bij aan inzicht in de complexiteit van het heden -> het
verleden werkt sterk door in de vormgeving van de toekomst
- Opdrachten van politie en de organisatie van -en toezicht op- het politiebestel, steeds
gesitueerd in een ruimere socio-politieke en economische context. Taak politie hangt af
van omgeving bv. welvarend land
3 voorafgaande bemerkingen
1) De geschiedenis van het politiewezen is een rijke en complexe geschiedenis
2) De geschiedenis van het politiewezen is niet enkel een geschiedenis van de
misdaadbestrijding
3) De geschiedenis van het politiewezen kan niet losgekoppeld worden van de Belgische
politieke en sociale geschiedenis
Rode draden doorheen de politiegeschiedenis
1. Een politiebestel is gekenmerkt door een grote verscheidenheid(versch. diensten)
enerzijds en een onevenwichtige ontwikkeling(ene dienst groter bv. rijkswacht meer en
meer macht dan gemeentepolitie) anderzijds
2. Spanning tussen centrale aansturing(minister) enerzijds en lokale
autonomie(burgemeester) anderzijds
- Actualiteit: schaalgrootte, wat is de ideale schaal voor een
politiezone(antwerpen grootste), kleine zones weinig personeel kunnen niet de
juiste taken sucesvol volbrengen. Eventuele oplossing: fusie, discussie wat is de
ideale schaalgrootte?
3.Spanning tussen streven naar efficiëntie en effectiviteit in politieoptreden enerzijds en
legitimiteit en democratische controle anderzijds. Als iets efficient en effectief is wil niet
zeggen dat het democratisch of legitiem is.
4.Diverse politie-instanties met eigen ontwikkelingsdynamiek die samen de politiezorg
moeten verzorgen – maar hoe, wat is de manier van samenwerking?
, lOMoARcPSD|8312112
1. DE FRANSE TIJD (1794-1814)
- Vanaf 30 september 1795 werd het Franse politiesysteem ingevoerd op het Belgische
grondgebied. Dit tijdvak valt uiteen in twee periodes: die van de burgerlijke republiek (van 1794 tot
1799); en die van het militair, Napoleonistisch regime (van 1799 tot 1814).
- Het Belgisch politiebestel draagt onuitwisbare sporen van de Franse bezetting Frans model:
1) Burgerlijke republiek (1794-1814)
-De politie hoort herkomst te vinden in de burgerij, staat onder controle brgerij,
in de praktijk is het de directoire(instelling bestaande uit 7 minister die onder
controle staan tweekamerstelsel)
2) Militair Napoleontisch regime (1799-1814)
-Politiestaat = politie staat in functie van degene aan de macht, politie volledige
macht en is gecentraliseerd dus staat zelfstndig/boven justitie, veel arrestaties
-Gericht op openbare orde en politieke informatie (=inlichtingendiensten), want
kennis is macht
-Kenmerken : militarisering, centralisering en verscheidenheid
1) Militarisering: scherpe discipline en meer hiërarchie (troeven van de gendarmerie) -> weinig
ruimte zelf te beslissen, er was een duidelijke bevelsllijn
2) Centralisering: uitbouw van de gendarmerie en de andere politiemachten worden centraal
ingericht, machthebber vat op politieapparaat
- Uitvoerende macht(minister politie) oefent controle uit (niet de
rechterlijke(minister justitie)
, lOMoARcPSD|8312112
- Onderscheid tussen administratieve en gerechtelijke politie
Opsporen van misdrijven, vaststellen, bewijzen
Openbare orde handhaving
verzamelen
Voorkomen van misdrijven
Misdadigers voor het gerecht dagen (repressief)
(preventief toezicht)
Obv politiereglementen Wie? Politiecommissarissen, veld- en
boswachters, vrederechters, luitenanten en
kapiteins gendarmerie
-Belgisch politiebestel zal tot aan de hervorming de kenmerken van het Franse model hebben
- Joseph Fouche : minister van Algemene Politie(1799)
- Idee Haute police => verzameling van politieke informatie, politie wordt geheim,
machtig wapen in handen van de regering
Gevolg : oprichting Police Secrète (Openbare Veiligheid)
Taak: inwinnen, analyseren en gebruiken van inlichtingen dmv informaten en
infiltranten (vandaag : inlichtingendiensten)
Reden : nood aan verzameling politieke informatie
- Politie wordt een instrument in handen van machthebbers en wordt verwacht de
samenleving in het oog te houden= haute police(politieke inlichtingen)(police basse
focust op criminele inlichtingne)
3)Een verscheiden politieapparaat dat voortdurend bewaking kan verzekeren, over wat zich op
straat voordoet als over wat zich in de hoofden van de hele bevolking afspeelt, het is dominant
gericht op openbare ordehandhaving. met als belangrijkste korpsen:
- Corps de la Gendarmerie Nationale (1789-1809), daarna Gendarmerie Impériale(elitekorps:
ze moeten vol plichtbesef de wettelijk orde en veiligheid van de burger verzekeren.
Efffectieven stijgen tijdens deze periode van de gendarmerie.
- Police municipale (1789) : voorkomen van misdrijven en de zorg voor de dagelijkse orde in
de gemeenten en steden, veilig verkeer.
Administratieve en gerechtelijk taak
Commissarissen, veldwachters
Belangrijk rol voor lokale overheid: burgemeester!
Van korpsvorming is er bij gemeentelijke politie geen sprake tenzij in grotere steden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SilkeL. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.