Samenvatting van het volledige boek Organisatiestructuren van Henry Mintzberg, de tweede editie. Gemaakt voor het vak Functioneren van Organisaties in jaar 2 van de opleiding HRM aan de Hanzehogeschool. Alle stof uit het boek meegenomen in de samenvatting. Duidelijk aangegeven hoofdstukken en parag...
Week 1: Hoofdstuk 1 en 2
Hoofdstuk 1: Het ontwerp van de organisatie: de basisprincipes
Bij de organisatessrrcsrrr gaas hes om de verschillende manieren waarop hes werk in afzonderlijke
saken is verdeeld en de wijze waarop deze saken vervolgens worden gecoördineerd. Bij iedere
georganiseerde bedrijfsactviseis van mensen moes aan swee frndamensele en segengesselde
risgangsprnsen voldaan worden: de arbeidsverdeling, de verdeling van hes werk in verschillende ris
se voeren saken, en de coördinate van deze saken.
Bij een sop-down gezagsverhording (hiërarchie) is hes omspanningsvermogen (span of consrol) nies
groser dan zes medewerkers, aan wie direcs leiding words gegeven. Een organisateonswerper moes
segenwoordig echser proberen zaken als langesermijnplanning, saakverrriming en masrixssrrcsrrr op
adeqrase wijze mes elkaar in balans se brengen. De focrs in dis boek ligs nies op de sop-down
benadering.
In de benadering die gevolgd words moesen de elemensen van een ssrrcsrrr zo geselecseerd worden
das inserne consissente of harmonie onsssaas en sevens een basisconsissente mes de sisrate van de
organisate de omvang en leefijd van de organisate, de omgeving waarin zij frnctoneers, de
gebrrikse sechnische syssemen enzovoors. Zowel de onswerpparamesers als de sisratonele facsoren
moesen gegroepeerd worden sos was we confgrrates noemen.
Een organisate is efectee als de door haar geeormuleerde kwalitateee en kwanttateee doelen
worden gerealiseerd.
1.1 De vijf coördinatiemechanismen
De vijf coördinatemechanismen verklaren de frndamensele wijzen waarop organisates hrn
werkzaamheden coördineren: onderlinge aanpassing, direcs soezichs, ssandaardisate van
werkprocessen, ssandaardisate van orsprs en ssandaardisate van vaardigheden van de werknemers.
We krnnen deze mechanismen zien als de meess basale elemensen van een organisatessrrcsrrr, als
de lijm die organisates bijeenhords.
- Onderlinge aanpassing
Bij onderlinge aanpassing words hes werk gecoördineerd via hes simpele proces van informele
commrnicate. De consrole van hes werk is in handen van de mensen die hes werk risvoeren.
Onderlinge aanpassing words voornamelijk in de allereenvordigsse organisates gebrriks. Echser
words hes ook soms gebrriks in brisengewoon complexe organisates. Bij onderlinge aanpassing
spelen hiërarchische verschillen geen rol en worden onderlinge afspraken narwelijks schrifelijk
vassgelegd.
- Direcs soezichs
Wanneer een organisate hes beginssadirm (onderlinge aanpassing) onsgroeid is ( sos 10
werknemers), words vaak overgegaan op een andere vorm van informele commrnicate. Bij direcs
soezichs koms de coördinate sos ssand doordas één persoon de veranswoordelijkheid voor hes werk
van de anderen op zich neems, hrn inssrrctes geef en de risvoering van de werkzaamheden
bewaaks.
Ook zonder onderlinge aanpassing of direcs soezichs kan werk gecoördineerd worden. Hes kan
gessandaardiseerd worden. De coördinate is dan al dridelijk voordas hes werk risgevoerd words.
- Ssandaardisate van werkprocessen
Werkprocessen zijn gessandaardiseerd als de inhord van hes werk gespecifceerd of
geprogrammeerd is. Bijvoorbeeld een onderhordsberrs aan de hand van een checkliss en hes
monseren van een IKEA merbel.
- Ssandaardisate van de orsprs
Coördinate van he werk words verkregen door vooraf se specifceren was hes resrlsaas en de
riskomss moes zijn. Bijvoorbeeld hes aansal se prodrceren prodrcsen, de se behalen omzes of de
innerlijke/riserlijke kenmerken van hes eindprodrcs.
- Ssandaardisate van kennis en vaardigheden
,Vaardigheden en kennis zijn gessandaardiseerd als hes soors sraining was vereiss is voor de risvoering
van hes werk gespecifceerd is. Coördinate van hes werk vinds plaass middels de vooraf opgedane
kennis en vaardigheden.
1.2 De vijf onderdelen van de organisatie
Organisates worden gessrrcsrreerd om de verschillende werkssromen vass se leggen en se ssrren,
en om de relates srssen deze ssromen en de organisateonderdelen se bepalen.
Er is een diagram onswikkeld door se kijken naar de verschillende onderdelen waarris een organisate
bessaas en naar de mensen in elk onderdeel. Aan de basis van de organisate bevinden zich de
operators, de mensen die hes risvoerende werk verrichsen. Dis is de risvoerende kern. Deze
operasors werken in de allereenvordigsse organisates zelfssandig en coördineren saken mes behrlp
van onderlinge afssemming. In dis soors gevallen heef de organisate genoeg aan alleen een
risvoerende kern.
Mochs de organisate groeien en de verdeling van hes werk complexer worden, dan neems de
behoefe aan direcs soezichs soe. Hes words noodzakelijk een frlltme manager aan se ssellen in was
we de ssrasegische sop zrllen noemen.
Als de organisate nog verder groeis, moesen er nog meer managers komen. Dan zijn er zowel
managers voor de operasors nodig als managers voor de managers. Op die manier creëren we een
middenkader, dis is een gezagslijn srssen de risvoerende kern en de ssrasegische sop. Mes hes
aanssellen van managers onsssaas er een nierwe vorm van arbeidsverdeling, van hes bessrrrlijke
sype: aan de ene kans ssaan mensen die hes risvoerende werk doen en aan de andere kans degenen
die dis werk in een of andere vorm ssrren.
Mochs dis proces zich voorszeten, dan zal de organisate sseeds meer overgaan op ssandaardisate
om hes werk se coördineren. De veranswoordelijkheid voor veel van deze ssandaardisate berrss nog
bij een andere groep mensen, die noemen we analissen. Zij moesen hes risvoerende werk ssrren,
maar hrn saak heef een ander karakser. Ze behoren sos de ssaf. De analissen vormen de
sechnossrrcsrrr. Deze sechnossrrcsrrr ssaas los van de hiërarchie van de lijnmanagers. Dis is drs een
sweede, adminissrateve of bessrrrlijk arbeidsverdeling srssen degenen die hes werk risvoeren en
degenen die hes werk ssandaardiseren. Direcs soezichs vervangen door ssandaardisate words ook
wel ‘de instsrtonalisering van hes werk van de manager’ genoemd. Door dis proces verzwakken
analissen in feise de consrole die de managers krnnen risoefenen over hes werk van de operasors,
zoals ook de operasors minder consrole over hrn eigen werk kregen soen in een eerdere fase direcs
soezichs werd vervangen door onderlinge aanpassing.
Ten slote zal de organisate die verder blijf groeien ssafeenheden van een andere aard soevoegen;
nies om ssandaardisate se bereiken, maar om indirecse dienssen aan zichzelf se krnnen verlenen.
Deze onderdelen van de organisate noemen we de onderssernende dienssen. Hes model zies er dan
als volgs ris:
Per onderdeel:
,De uitvoerende kern:
De risvoerende kern bessaas ris de leden van de organisate die hes basiswerk doen das direcs se
maken heef mes de prodrcte van goederen of dienssen. Deze leden van de organisate worden ook
wel risvoerders of operasors genoemd. De kernsaken van de risvoerende kern zijn:
- Zorgen voor de inprs die nodig is voor de prodrcte
- Veranderen van deze inprs in een orsprs
- Verdelen van deze orsprs
- Verlenen van direcse onderssernende dienssen aan inprs, sransformate en orsprs.
In de risvoerende kern words ssandaardisate over hes algemeen hes verss doorgevoerd. Zo krnnen
de werkzaamheden behord worden voor exserne ssoringen.
De strategische top
Leden van de ssrasegische sop horden soezichs op efecteve risvoering
van de missie en hes voldoen aan de behoefen van hen die
machs/consrole over de organisate hebben. De directe behoors sos de
ssrasegische sop. De kernsaken van de ssrasegische sop zijn:
- Toezichs horden op de gang van zaken binnen de organisate
- Toezien op een goede relate van de organisate mes de
omgeving
- Hes onswikkelen van de organisatessrasegie.
Middenkader
De ssrasegische sop words verbonden mes de risvoerende kern via de
kesen van middenkadermanagers mes ofciële bevoegdheden en gezag.
Hes middenkader bessaas ris hes middenmanagemens. De kernsaken zijn:
- Hes doorgeven van informate over hes risvoerend nivear aan de hogere managers
- Zich mengen in de beslissingenssroom
- Ssrasegiebepaling voor de eenheid waarover hij/zij leiding geef (wel rekening hordend mes
organisatessrasegie).
Technische staf (technostructuur):
In de sechnische ssaf vinden we de analissen (en hes bijbehorende adminissrateve personeel), die
invloed risoefenen op hes werk van anderen. De analissen ssaan los van de werkzaamheden in de
risvoerende kern zij mogen de werkzaamheden onswerpen, plannen en veranderen of de
operasors srainen, maar zij doen dis werk nies zelf. De sechnossrrcsrrr is alleen efectef als de
analyses daadwerkelijk worden gebrriks om hes werk van anderen efectever se maken. De
sechnossrrcsrrr words gevormd door analissen die zich bezighorden mes ssrrcsrrr- en
werkaanpassingen dei de organisate afssemmen op de veranderingen in de omgeving en de
analissen die zich bezighorden mes consrole, die pasronen in actviseisen in de organisate
ssabiliseren en ssandaardiseren. Deze consroleanalissen richsen zich rechsssreeks op hes onswerpen
en hes frnctoneren van ssrrcsrren. De controleanalisten die werkzaam zijn binnen de
technostructuur hebben de taak bepaalde vormen van standaardisate in de organisate tot stand
te brengen. Er zijn drie soorsen consroleanalissen:
- Arbeidsanalissen, deze analissen ssandaardiseren werkprocessen (ingenierrs)
- Plannings- en consroleanalissen: deze analissen ssandaardiseren de orsprs (accornsanss,
prodrcteplanners)
- Personeelsanalissen, deze analissen ssandaardiseren de vaardigheden (srainers)
In een volledig onswikkelde organisate werks de sechnossrrcsrrr voor alle nivears van de hiërarchie.
Analissen coördineren hrn eigen werk vaak door onderlinge aanpassing. Ssandaardisate van
vaardigheden speels hierbij echser wel een rol, omdas analissen vaak hoogopgeleide specialissen zijn.
Ondersteunende staf:
, De onderssernende ssaf bessaas ris veel eenheden mes een eigen specialisate, die de frncte hebben
de organisate dienssen se verlenen brisen hes kader van hes risvoerende werk. Voorbeelden van
deze dienssen zijn de loonadminissrate, de posskamer, de bewakingsdienss enzovoors. Deze
onderssernende dienssen geven ssern, maar hebben geen invloed op de dagelijkse werkzaamheden.
Grose organisates maken gebrrik van onderssernende ssaf omdas ze dan minder afankelijk zijn van
derden en de marksisrate. Ook krnnen ze zelf invloed risoefenen op onderssernende ssaf.
Onderssernende ssaf is vaak self-srpportng, hes zijn mini-organisates binnen de organisate. Door
de grose verschillen srssen onderssernende dienssen is hes lastg om één coördinatemechanisme se
noemen.
Hoofdstuk 2: Individuele posities ontwerpen
Onswerp is de essente van elke wesenschap. Drs ook bedrijfskrnde. Aan elk onswerp ligs vrijheid van
handelen sen grondslag, hes vermogen om een sysseem se wijzigen. In hes geval van
organisatessrrcsrren besekens onswerpen draaien aan de knoppen die de arbeidsverdeling en de
coördinatemechanismen beïnvloeden, en daarmee ook hes frnctoneren van de organisate. Er zijn
negen essentële onswerpparamesers van organisatessrrcsrren die krnnen worden onderverdeeld in
vier groepen:
Groep I Individuele posite (functes) (H2) Frncte
Taakspecialisate (horizonsaal- vertcaal)
Gedragsformalisate (frncteprocessen en regels)
Training en indocsrinate
Afdeling
Groep II Superstructuur (afdelingen) (H3)
Groepering van eenheden/afdelingsvorming
Groote van de eenheden/afdelingsgroote
Groep III Ontwerp laterale overlegstructuren (H4) Commrnicate
Planning- en consrolesysseem
Verbindingsmiddelen
Groep IV: Ontwerp van besluitvormingssysteem (H5)
Vertcale (de)censralisate Beslrisvorming
Horizonsale (de)censralisate
2.1 Taakspecialisatie
Taakspecialisate bessaas ris swee dimensies. De eersse dimensie is de ‘reikwijdse’ of ‘breedse-
dimensie’. Deze dimensie zegs iess over de hoeveelheid deelsaken en de omvatend deze saken zijn.
De sweede dimensie, de ‘diepse-dimensie’, gaas over de consrole die een werknemer over de saak
heef. Bij de breedse-dimensie horen de horizontale taakspecialisate en de horizontale
taakeerruiming. Bij die diepse-dimensie horen de eertcale taakspecialisate en de eertcale
taakeerruiming.
Horizontale taakspecialisate is de meess voorkomende vorm van arbeidsverdeling. Bij horizonsale
saakspecialisate voers een werknemer één saak ris waarin hij gespecialiseerd is. Dis words vaak door
organisates doorgevoerd om de prodrctviseis se verhogen.
De segenpool hiervan is horizontale taakeerruiming. Hier worden individrele saken risgebreid mes
andere werkzaamheden op heszelfde organisatenivear.
In de diepse-dimensie is er sprake van een scheiding srssen de risvoering van een saak en de consrole
die de frnctehorder zelf over deze saak heef. De werknemer heef weinig consrole over hes werk
das hij risvoers, omdas de werkzaamheden worden verdeeld onder meerdere organisatenivears.
Bij eertcale taakspecialisate heef een medewerker geen zeggenschap en consrole over zijn werk.
Van eertcale taakeerruiming is sprake als aan de hridige saken van de medewerkers saken van een
hoger nivear worden soegevoegd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jelmerdeboer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
