Een samenvatting van het vak Maatschappijleer. Het boek heet Thema's Maatschappijleer en is van het jaar 2017/2018. Het onderwerp is Rechtsstaat en bevat de hoofdstukken H1 t/m H7. Ook bevat het wat figuren.
Thema’s Maatschappijleer 5 havo schooljaar 2017/2018
Rechtsstaat
H1 Recht en rechtvaardigheid
Rechtsnormen: Gedragsregels die door de overheid wetelijj zijn vastgelegd.
Het geheel van in weten vastgelegde regels noemen we ‘het recht’.
Rechtsnormen ontstaan door:
- Om het maatschappelijje leven geordend te laten verlopen en conficten op de lossen.
- Komen voort uit de waarden en normen die de meeste mensen met eljaar delen.
Soms junnen regels ingaan tegen het gevoel van rechtvaardigheid van mensen. Wat vroeger
normaal was, junnen we nu oneerlijj vinden. Daarom veranderen rechtsnormen af en toe.
Rechtsstaat: Een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruij
en willejeur van de overheid.
In 1789 had de Franse Revolute met veel geweld een einde gemaajt aan de absolute monarchie (=
Een regeringsvorm waarbij de joning alle macht heeft.
Grondwet: Hierin staat wat de grondrechten zijn en hoe het land geregeerd moet worden.
1e grondwet: 1798
1848 herschrijven grondwet, de joning jreeg minder macht en jregen gejozen
voljsvertegenwoordigers die meer invloed jregen.
In 1917 jregen alle volwassen mannen jiesrecht.
In 1919 jregen alle vrouwen ooj jiesrecht.
Dictatuur: Eén machthebber of één partj bepaalt wat de regels zijn.
Leerplicht: Alle jongeren hebben leerplicht.
Binnen het recht bestaan er verschillende rechtsgebieden:
1. Publiekrecht: regelt de inrichtng van de staat en de relate tussen burgers en overheid.
- Staatsrecht: Bevat alle regels voor de inrichtng van de Nederlandse staat, zoals de
bevoegdheden van de ministers, de rechten van Kamerleden en hoe je als politeje partj
mee junt doen aan verjiezingen.
- Bestuursrecht: Regelt de verhouding tussen burger en overheid. Het bevat ooj regels die je
beschermen tegen de overheid.
- Strafrecht: Bestaat uit alle wetelijje regels die aangeven welj gedrag strafaar is.
2. Privaatrecht/burgerlijk recht: Regelt de betrejjingen tussen burgers onderling. Het zorgt
ervoor dat burgers eljaar rechtvaardig behandelen.
- Personen- en familierecht: Regelt zajen zoals huwelijj, echtscheiding, geboorte, overlijden
en het adopteren van jinderen.
- Ondernemingsrecht: Bepaalt bijvoorbeeld onder welje voorwaarden je een bedrijf of
vereniging mag oprichten.
- Vermogensrecht: Omvat alle zajen die te majen hebben met iemands vermogen.
Bijvoorbeeld het sluiten van joop-, huur- of arbeidsovereenjomsten.
, H2 De grondbeginselen
Doelen van de rechtsstaat:
- Om te zorgen voor de veiligheid van burgers.
- Burgers beschermen tegen de macht van de overheid.
- Ervoor zorgen dat burgers gelijk worden behandeld en in vrijheid junnen leven.
De doelen zijn uitgewerjt in de volgende grondbeginselen:
Er is spraje van een verdeling van de macht.
De grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet.
Door het legaliteitsbeginsel mag de overheid alleen beperjingen opleggen aan de vrijheid
van burgers als die beperjingen in weten zijn vastgelegd.
Het principe van de machtenscheiding of trias politca werd bedacht door de Franse flosoof
Montesquieu. Volgens hem moest de macht in drieën worden verdeeld, zodat niet één persoon of
één instante alle politeje macht zou hebben. Dit zou absolutsme en een dictatuur onmogelijj
moeten majen, en onrechtvaardigheid voorjomen.
In Nederland geldt daarom de volgende machtsverdeling:
De wetgevende macht: Maajt de weten waaraan burgers en overheid zich moeten houden.
Dit is de taaj van het parlement en de regering samen. (Meestal jomt een ministers namens
de regering met een wetsvoorstel en besluit het parlement om het voorstel goed of af te
jeurent
De uitvoerende macht: Zorgt ervoor dat eenmaal goedgejeurde weten worden uitgevoerd.
Hiervoor is de regering verantwoordelijj. Ministers geven dagelijjs aanwijzingen aan hun
ambtenaren.
De rechterlijke macht: Beoordeelt of burgers of machthebbers weten hebben overtreden en
doet uitspraaj in conficten. De macht is uitsluitend in handen van onafanjelijje rechters,
die zo nodig strafen opleggen.
Ministers doen wetsvoorstellen (wetgevende machtt maar moeten ooj zorgen voor de uitvoering
van de weten (uitvoerende machtt. De rechterlijje macht is wel gescheiden.
Het belangrijjste van de trias-politca is dat de staatsmachten eljaar controleren en ‘scherp houden’.
Dit evenwicht wordt een systeem van checks and balances genoemd.
Het feit dat rechters neutraal en onafanjelijj zijn, zorgt voor bescherming:
1. We junnen rejenen op eerlijke rechtspraak waarin de eigen mening van rechters in principe
niet meespeelt.
2. Je wordt beschermd tegen ongeoorloofd optreden of nalatgheid van de overheid.
3. Onafanjelijje rechtspraaj zorgt ervoor dat mensen geen eigen rechter gaan spelen,
doordat daders in een eerlijj proces hun verdiende straf jrijgen.
Om hun onafanjelijjheid te waarborgen, worden rechters voor het leven benoemd. Ze junnen niet
ontslagen worden.
Grondrechten en grondwet
De grondwet is het belangrijjste staatsdocument en vormt het fundament van onze samenleving.
Een belangrijje functe van de grondwet is het vastleggen van de grondrechten, de belangrijjste
rechten van iedere burger. Er zijn twee soorten grondrechten:
1. Klassieke grondrechten: Recht op gelijje behandeling, vrijheid van godsdienst, de vrijheid
van meningsuitng en het recht op onaantastbaarheid van het lichaam. Dit zijn rechten die de
overheid moet garanderen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller GPMEXAMENS. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
