Summary
Samenvatting microbiologie
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting van het vak microbiologie gebaseerd op powerpoints en de cursus.
[Show more]
Seller
Follow
yentldestaercke
Reviews received
Content preview
MICROBIOLOGIEHOOFDSTUK 1: INLEIDING
▪ Micro-organismen:
- 1ste levende organismen op aarde
- Oervorm van alles wat leeft
1.1 Werkgebied van de microbiologie:
▪ Microbiologie: wetenschap die bouw en levensverrichtingen van micro-organismen bestudeert
▪ Micro-organismen: organismen, die in hun levenscyclus tenminste één periode doormaken, waarin
één enkele cel zich als individu vermenigvuldigt. Het zijn microscopische organismen die bestaan uit
één enkele cel of celcluster samen met de virussen die microscopisch zijn maar niet cellulair.
▪ Plantaardige of dierlijke cellen: kan niet alleen leven in de natuur en bestaat alleen als een deel van
meercellige structuren zoals dierlijk/menselijk orgaan of een structureel onderdeel van een plant.
▪ Microbiele cellen: zijn onafhankelijk van andere cellen wat betreft hun levensprocessen zoals groei,
energievoorziening, voortplanting, …
▪ Groepen micro-organismen:
- Prorozoën of protozoa of ééncellige diertjes
- Wieren of algae
Eukaryoten, cellen met een kern
- Schimmels
- Slijmzwammen of myxomyceten
- Gisten Prokaryoten, cellen zonder kern
- Bacteriën
- Virussen, viroïden, prionen → aparte groep omdat ze niet uit cellen zijn opgebouwd
▪ Specifieke groepen van microbiologen: viroloog, bacterioloog, fycoloog of algoloog, mycoloog,
protozoöloog
▪ Activiteiten van micro-organismen: microbiële morfologie, microbiële cytologie, microbiële ecologie,
microbiële genetica en moleculaire biologie, microbiële taxonomie
▪ Specifieke domeinen: medische MB (rode biotechnologie), levensmiddelenMB (groene
biotechnologie), industriele MB (witte biotechnologie), agroMB (groene biotechnologie)
▪ Micro-organismen kunnen schadelijk zijn
- Ziekteveroorzakende kiemen of pathogenen:
• Vb. salmonella-bacterie, hepatitis A-virus
• Veroorzaken ziekten bij plant, mens en dier
• Zijn virulent
- Bederforganismen (voeding):
• Veroorzaken bederf van landbouwgrondstoffen/levensmiddelen
• Kwaliteitsverlies en economisch verlies
▪ Meerderheid van de micro-organismen zijn onschadelijk, worden de commensalen genoemd
- Commensalisme is een vorm van symbiose (sterk doorgedreven samenleving) tussen twee
organismen waarbij het ene organisme voordeel heeft en het andere niet beïnvloed wordt
- Vb. bacteriën die op de huid leven, de mens heeft er geen last van maar haalt er geen voordeel
uit. De bacterie heeft voldoende afvalstoffen ter beschikking en leeft bij een vrij constante
temperatuur. De bacteriën halen er dus wel voordeel uit.
▪ Nuttige micro-organismen:
- Productie en bewaring van voedsel en vier via fermentatieprocessen:
• Bier, brood en wijn (gisten)
, • Kaas, salami, yoghurt, boter, zuurkool (melkzuurbacteriën)
• Schimmelkazen (schimmels)
• Kuilvoeder (melkzuurbacteriën)
- Verwerking van afval:
• Verwerking van huishoudelijk en industrieel afval
• Omzetting van giftige afvalproducten tot meststoffen en vruchtbare grond
• Waterzuivering, compostering
- Biotechnologische toepassingen:
• Productie enzymen
• Productie geneesmiddelen zoals antibiotica
• Productie vaccins
• Productie grondstoffen voor chemische industrie vb. citroenzuur door schimmels
• Genetische manipulatie: veredeling van landbouwgewassen
- Verteringsproces bij mens en dier
- Toepassingen in geneeskunde
1.2 Geschiedenis van de microbiologie:
▪ Micro-organismen zijn ontdekt door Antonie van Leeuwenhoek
▪ De oudheid:
- Besmettelijke ziekten (straffen der goden vb. pest en melaatsheid) en niet-besmettelijke ziekten
- Oude Testament: verwijzing naar hygiëne van het lichaam voor Joden
- Eten van vlees van onbekende kadavers was verboden
- Hippocrates trachtte de overbrenging van besmetting te verklaren door “uitwasemingen”, die van
een zieke uitgingen
▪ “Generatio Spontanea” en de ontdekking van micro-organismen:
- Robert Hooke was de eerste persoon die micro-organismen waarneemt aan de hand van een
microscoop
- Hooke publiceerde in 1665 een boek “Micrographia”, waarin hij zijn bevindingen beschrijft en
hierin staat de eerst gepubliceerde afbeelding van een micro-organisme nl. de fungus Mucor
(schimmel)
- Antonie van Leeuwenhoek: (167)
• Zelf geconstrueerde microscoop
• 1e waarneming van bacteriën, die hij diertgens noemde
• Uitvinder microscoop
• Grondlegger microbiologie
- Francesco Redi (1626-1697): toonde dat maden uit rottend vlees afkomstig zijn van eieren van
vliegen
- Spontane generatieleer of abiogenesis:
• Levend materiaal gaat dood maar de levenskrachten zouden niet verdwijnen
• Dood materiaal zou spontaan levend kunnen worden en zich daarna weer voortplanten
• Zo meende Aristoteles dat de aal ontstond uit het slib van de rivieren en de wormen uit
de vochtige bodems
• Needham – 1748: kolf gevuld met vloeistof waarin de condities voor het ontstaan van
M.O. gunstig zouden zijn. Om de eventuele aanwezige levende organismen te doden,
werd de kolf enige tijd opgekookt. In de kolf was na enige tijd troebeling waar te nemen.
Bij microscopische beschouwing bleken steevast allerlei micro-organismen aanwezig.
Daarmee was, naar men dacht, het bewijs geleverd dat zulke organismen uit het dode
materiaal waren ontstaan.
, • Spallanzani – 1799: hij was een tegenstander van de theorie van Needham. Hij
beschouwde de duur van de verhitting en afdichting van de kolf als zwakke punten in de
proeven. Hij deed proeven waarin hij uitzocht hoe lang een kolf verhit moest worden om
het aanwezige leven te doden. In langdurig verhitte en hermetisch afgesloten kolven
ontstond geen troebeling. Spallanzani bracht in 1799 dan ook naar voren, dat door het
binnendringen van lucht wellicht levende kiemen in de kolven van Needham waren
gekomen.
• Appert – 1810: proces gepubliceerd om voedsel houdbaar te maken door te verhitten
nadat het was ingesloten in glas. Verklaring: in glazen met houdbaar gemaakt voedsel is
zeer weinig zuurstof aanwezig.
• Schwann – 1837: publiceerde proeven waarbij hij hermetische afsluiting vermeed. Hij liet
lucht toe tot de kolf, maar om de mogelijk daarin aanwezige organismen te doden werd
de lucht eerst verhit.
- Kiemtheorie of biogenesis
▪ De microbiologie als wetenschap:
- Louis Pasteur (1861):
• Levert bewijs voor de verwerping van theorie “generatio spontanea”
• Hij was ervan overtuigd dat in de lucht micro-organismen voorkwamen en dat zulke
organismen in een geschikte omgeving konden uitgroeien, zoals in vruchtensappen
waarvan hij de fermentatie bestudeerde
• Om af te rekenen met het idee dat bacteriën spontaan zouden ontstaan, construeerde
Pasteur een kolf die in open verbinding stond met de lucht door middel van een sterk
neerwaarts gebogen hals (een zwanenhals)
• Hij vulde de kolf met allerlei vloeistoffen, vaak vruchtensappen, verhitte de inhoud en
zette de kolf weg. Als er geen geforceerde luchtcirculatie is, zo was zijn redenering, dan
zullen de door de lucht aangedragen micro-organismen, op grond van hun gewicht, in
het laagste deel van de hals van de kolf achterblijven en zal het sap niet besmet worden.
De kolven van Pasteur bleven inderdaad helder en er vonden geen omzettingen plaats
van de sappen. Werd de zwanenhals van de helder gebleven kolf afgebroken, waardoor
micro-organismen er direct in konden vallen, dan werd de kolf alsnog troebel en trad er
vergisting van de sappen op. Dat gebeurde ook als er een geforceerde luchtstroom
optrad, of wanneer men de kolf kantelde en men vanuit de kolf vloeistof door de
zwanenhals heen en terug liet vloeien.
• Conclusie: rotting en gisting waren juist het gevolg van chemische omzettingen door de
groei en ontwikkeling van bacteriën, gisten of schimmels in materiaal dat van buiten met
zulke M.O. werd besmet (biogenesis of kiemtheorie)
• Bewaren van levensmiddelen (pasteurisatie)
▪ De medische microbiologie:
- Opsporen van ziekteverwekkers:
• Fracastoro (1550): nam aan dat kleine deeltjes besmetting met ziekteverwekkers
overbrachten
, • Semmelweis (1850): bestrijding van kraamvrouwenkoorts, nadat hij had vastgesteld dat
deze aandoening werd veroorzaakt door besmetting van bacteriën als gevolg van slechte
hygiëne
• Lister (1867): bestreed besmettingen van chirurgische wonden met gerichte hygiënische
maatregelen
• Robert Koch:
o Stelde vast dat een bacterie verantwoordelijk was voor de aandiening miltvuur
bij het vee
o Werd ook bekend door zijn onderzoek aan tuberculose, waarvoor de
tuberkelbacil verantwoordelijk bleek
o Koch’s postulaten (kritische regels) voor het onderzoek naar relaties tussen
ziekten en micro-organismen
1. Verdachte bacterie moet geïsoleerd kunnen worden uit de zieke mens of
het zieke dier. Het probleem is dat de bacterie die de ziekte veroorzaakt
voorkomt te midden van vele andere bacteriën en dus niet altijd zonder
meer terug te vinden is.
2. Koch heeft dat probleem opgelost doordat hij een techniek ontwikkelde om
uit bacteriemengsels de afzonderlijke cellen van elkaar te scheiden en ze te
laten uitgroeien tot reinculturen, dat wil zeggen tot een kweek van één type
cellen. Zulke culturen kunnen vervolgens apart bestudeerd worden zonder
dat men last heeft van andere soorten.
3. Vervolgens stelde Koch dat de geïsoleerde bacterie in staat moest zijn om
na besmetting van een gezond individu de ziekteverschijnselen op te
roepen
4. En moet de verdachte bacteriesoort weer teruggevonden worden uit de
besmette individuen die ziek werden.
o Grondlegger van de bacteriologie en medische bacteriologie
o Vaccin tegen runderpest
o 1905 nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde
- Ontwikkeling van de eerste vaccins:
• Immunologie = wetenschap die zich bezighoudt met de studie van de immuniteit: de
afweermechanismen die in het lichaam voorkomen tegen ziekteverwekkers en
lichaamsvreemde stoffen.
• Men ontdekte dat mensen die bepaalde infectieziekten hadden doorstaan gevrijwaard
waren voor infecties als die ziekten weer eens uitbraken, ze waren immuun geworden
• Jenner en Pasteur hebben pionierswerk gedaan om gerichte bescherming van mens en
dier te bewerkstelligen door zulke immuniteit op te wekken via moedwillige besmetting,
maar nu met verzwakte kiemen van de gevreesde ziekteverwekker.
• Mens/dier beschermen door immuniteit op te wekken via opzettelijke besmetting met
verzwakte kiemen van de ziekteverwekker = principe van vaccinatie
• Jenner: koepokken vaccinatie
• Pasteur: vaccin tegen pluimveechlorea, miltvuur en hondsdolheid
- Ontdekking van antibiotica:
• Begin 20ste eeuw werden er stoffen gevonden die bacteriën konden doden of die
bacteriën in hun groei remden
• Die stoffen noemen we antibiotica, het zijn geneesmiddelen die gebruikt worden bij
bacteriële infectieziekten
• Ehrlich: grondlegger van de toepassing van antibacteriële stoffen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yentldestaercke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.99. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now