Preventie
- Hoe voorkomen we problemen?
- Signaleren risicosignalen
- Adviseren en voorlichten
Preventieve logopedie: “Interventies die uitgevoerd worden door een logopedist, gericht op het
bevorderen van de (voorwaarden voor de) normale communicatieve ontwikkeling, ten einde
stagnatie in die ontwikkeling of in gerelateerde ontwikkelingsgebieden (o.a. sociaal-emotioneel,
leerprestaties) te voorkomen (= primaire preventieve logopedie), alsmede interventies die gericht
zijn op het vroegtijdig onderkennen van problemen in de (voorwaarden voor) communicatieve
ontwikkeling en/of in gerelateerde ontwikkelingsgebieden, ten einde verergering van de problemen
zo snel en effectief mogelijk tegen te gaan (= secundaire preventieve logopedie)”.
Preventie (voorkomen): het voorkomen van problemen (v. Dale).
Interventie: een actieve handeling om een probleem op te lossen.
Communicatie: het uitwisselen van boodschappen tussen twee of meer personen, bijvoorbeeld:
gedachten, denkbeelden en ideeën o.a. via modaliteit: verbaal (gesproken/ mondelinge taal).
Ontwikkeling: de fasen die iemand doorloopt om op een zo optimaal mogelijk niveau te
functioneren.
Logopedisch handelen binnen preventie
- Het is vereist om kennis te hebben van:
Taal als systeem (taalniveaus)
Taalontwikkeling (ook meertalige)
- Deze kennis te kunnen toepassen om (dreigende) problemen bij kinderen zo snel mogelijk te
signaleren.
- Vaardigheden ontwikkelen ten aanzien van adviseren, voorlichten en verwijzen.
- Vaardigheden ontwikkelen in de logopedische omgang met kinderen.
Fonologie: ‘het op basis van een universeel, aangeboren vermogen gevormde geheel van tekens en
regels om deze tot betekenis dragende elementen te combineren waarvan de mens gebruikt maakt
om zijn gedachten te articuleren, om zijn wereld te ordenen en om te communiceren‘.
- Fonemen: hebben een betekenis onderscheidende functie zoals: (beer-peer)
- Allofonemen: niet betekenis onderscheidende
functie (R,r)
1
,Fonologie houdt zich bezig met de klankpatronen van een taal: welke klanken komen in
een taal voor en hebben een betekenis onderscheidende functie in die taal?
Voorbeeld: /b/ en /p/ zijn fonemen want beer en peer zijn twee woorden met een
verschillende betekenis.
Taalbegrip (receptief/passief) versus Taalproductie (productief/actief)
Taalbegrip: auditieve discriminatie (het kunnen onderscheiden van spraakklanken).
Taalproductie: klankvorming en klankinpassing in woorden. Op basis van de actieve woordenschat
van 50 woorden kunnen er pas zinnen worden gemaakt. Als zinnen veel gebruikt worden door
mensen in de omgeving kunnen kinderen deze zinnen wel overnemen wanneer de actieve
woordenschat minder dan 50 woorden is (imiteren). Zo kan het lijken dat het kind als spreekt in
zinnen.
Ontwikkeling
Fonologische vereenvoudigingen komen voor in de ‘normale’ taalontwikkeling.
- Waarom komen deze voor?
Omdat het kind in ontwikkeling is en zich verstaanbaar wilt maken.
- Welke fonologische processen kennen we in de ‘normale’ ontwikkeling?
Syllabestructuur-processen, assimilatieprocessen en substitutieprocessen.
- Wanneer is een fonologisch proces een signaal voor een probleem in de fonologische ontwikkeling?
Wanneer kinderen deze processen hardnekkig blijven toepassen. Deze vereenvoudigingsprocessen
komen nog steeds in hun spraak voor waar die in de spraak van kinderen met een normale
ontwikkeling van dezelfde leeftijd al verdwenen zijn. Een tweede signaal is wanneer kinderen
meerdere processen tegelijkertijd toepassen.
- Kinderen leren gaandeweg steeds meer klanken onderscheiden en produceren.
In welke fase wordt de basis voor de fonologische ontwikkeling gelegd?
Welk zintuig is essentieel voor een goed verlopende fonologische ontwikkeling?
HC Fonologie 2
Preventieve Logopedie
Primair:
‘Interventies gericht op het bevorderen van de normale communicatieve ontwikkeling en/of de
voorwaarden ervoor’.
Doel: problemen in de taalontwikkeling of in eraan gerelateerde ontwikkelingsgebieden voorkomen.
Voorbeelden:
Deskundigheidsbevordering professionals (bijv. leidsters, leerkrachten, artsen en
verpleegkundigen consultatiebureaus (JGZ).
Voorlichting geven aan ouders.
Het coachen van ouders en professionals.
Secundair:
‘Interventies gericht op het vroegtijdig onderkennen van problemen in de taalontwikkeling, van
problemen in de voorwaarden daarvoor en/of van problemen in andere, eraan gerelateerde
ontwikkelingsgebieden’.
Doel: verergering van de problemen voorkomen en de problemen zo spoedig mogelijk verhelpen/
opheffen/ reduceren.
2
, Voorbeelden:
Het vroegtijdig signaleren van risicosignalen die duiden op een verhoogd risico op het
ontstaan van problemen in spraaktaalontwikkeling (en daarmee evt. in gerelateerde
ontwikkelingsgebieden).
Het vroegtijdig signaleren van problemen in de spraak-taalontwikkeling.
Verwijzing naar audiologisch centrum, logopedist en/of andere discipline (multidisciplinair)
t.b.v. diagnostiek en indien nodig interventie = tertiaire preventieve logopedie.
Noodzaak
Bij 5 - 15% van de peuters en kleuters komen problemen voor in de spraak-taalontwikkeling.
=> Daarmee zijn taalontwikkelingsstoornissen één van de meest voorkomende aandoeningen bij
kinderen!
=> Bij meertalige kinderen zijn er nog frequenter taalachterstanden.
Tijdig signaleren van spraak-taalstoornissen voorkomt o.a.:
- Uitstroom naar speciaal onderwijs.
- Voortijdig schooluitval.
- Gedragsproblemen.
Het niet inzetten van logopedische zorg bij spraak-taalproblematiek kan leiden tot:
- Vertraagde / onjuiste diagnosestelling
- Ontwikkelen leesproblemen
- Ontwikkelen gedragsproblemen
- Problemen met sociale contacten
- Verminderde onderwijskansen
- Groter risico op psychische problemen
Tijdig signaleren!
- Op twee jarige leeftijd door de arts van het consultatiebureau (dmv vWiechen en SNEL), indien
nodig gevolgd door consult logopedisch spreekuur (Protocol taaldiagnostiek Groningen).
- Tussen 2,6 jaar en 4,0 jarige leeftijd observaties en onderzoeken op de peuterspeelzaal en met
voor-vroegschoolse educatie.
- Screening 5-jarigen in het reguliere basisonderwijs: sommige problemen pas na de leeftijd van 4
jaar te signaleren (denk aan bijvoorbeeld: pragmatiek, fonologie).
Taalinhoud= semantiek
Taalvorm= fonologie, syntaxis en morfologie
Taalgebruik= pragmatiek (hoe gaan we met elkaar om)
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nathalienicky. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.