Samenleving feiten en problemen (UA.21_1300PSWSFP)
Summary
Samenvatting De Staat van de Welvaartsstaat - Samenleving feiten en problemen (UA.21_1300PSWSFP)
13 views 0 purchase
Course
Samenleving feiten en problemen (UA.21_1300PSWSFP)
Institution
Universiteit Antwerpen (UA)
Book
De Staat van de Welvaartsstaat
Dit is een samenvatting van het vak 'Samenleving, feiten en problemen', gegeven door Bea Cantillon aan de Universiteit Antwerpen.
De samenvatting volgt de structuur van de lessen en van het boek. Aan het begin van elk hoofdstuk is een begrippenlijst toegevoegd.
Deze samenvatting geeft de essent...
Samenleving, feiten en problemen
Academiejaar 2020 - 2021
Academiejaar: 2020 – 2021
,
,Inhoud
1 Inleiding ..................................................................................................... 1
1.1 Begrippen .............................................................................................. 1
1.2 De welvaartstaat .................................................................................... 2
1.2.1 Problemen ....................................................................................... 2
1.2.2 Kenmerken van de welvaartstaat...................................................... 2
1.2.3 Conclusie......................................................................................... 4
1.2.4 Top 1% inkomens ............................................................................ 4
2 Historiek en evolutie van de welvaartsstaat ................................................. 5
2.1 Liberaal tijdvak (1800 – 1880) ................................................................ 5
2.2 Voorbereiding (1880 – 1940) .................................................................. 5
2.3 Uitbouw (1950 – 1970)........................................................................... 6
2.3.1 Nieuw inkomensbegrip ..................................................................... 7
2.4 Crisis en heroriëntering (1975 - …) ........................................................ 7
2.4.1 Postindustriële revolutie................................................................... 8
2.4.2 Voorspelbaarheid van risico’s ........................................................... 8
2.4.3 Individualisering .............................................................................. 8
2.4.4 Toenemende zorgbehoefte ................................................................ 8
2.4.5 Globalisering ................................................................................... 8
2.4.6 Postmodernisme en het marktdenken .............................................. 8
2.4.7 Crisis van uitvoering ........................................................................ 9
2.4.8 Grenzen aan de groei ....................................................................... 9
2.4.9 Politieke crisis.................................................................................. 9
2.5 Nieuwe transformaties ........................................................................... 9
2.6 Actualiteitsvraag 1 ................................................................................. 9
3 Welvaart, economische groei en levens-omstandigheden ........................... 11
3.1 Hoe meten we economische groei? ....................................................... 11
3.1.1 De nationale rekeningen ................................................................ 12
3.2 Economische groei, infiltratie en koopkracht ........................................ 13
3.3 Kritiek op economische groei als welvaartsindicator ............................. 13
3.4 Alternatieve indicatoren ....................................................................... 14
3.4.1 HDI = Human Development Index .................................................. 14
3.4.2 HPI = Happy Planet Index .............................................................. 14
Academiejaar: 2020 – 2021
, 3.4.3 Sociale indicator van Laken ........................................................... 14
3.4.4 Sociale en economische doelstellingen: symbiose en contradictie .... 15
3.5 Levensstandaard, leefwijze en sociale stratificatie ................................ 15
3.5.1 Materiële deprivatie........................................................................ 15
3.6 Samengevat ......................................................................................... 16
3.7 Actualiteitsvraag 2 ............................................................................... 16
4 Demografie ............................................................................................... 17
4.1 Inleiding .............................................................................................. 17
4.2 Begrippen ............................................................................................ 17
4.3 De twee grote demografische transities ................................................ 18
4.3.1 Eerste demografische transitie ....................................................... 18
4.3.2 Tweede demografische transitie ...................................................... 18
4.3.3 Factoren ........................................................................................ 18
4.4 Socio-demografische veranderingen ..................................................... 19
4.5 De veroudering en de toekomst van de WVS ........................................ 19
4.5.1 Betaalbaar onder voorwaarden (VOOR COVID-19) .......................... 20
4.5.2 Impact COVID-19 .......................................................................... 20
4.6 Actualiteitsvraag 3 ............................................................................... 20
5 Arbeidsmarkt ............................................................................................ 21
5.1 Begrippen ............................................................................................ 21
5.2 Arbeid en WVS .................................................................................... 22
5.3 Veranderingen in de beroepsbevolking ................................................. 22
5.3.1 Salariëring ..................................................................................... 22
5.3.2 Tertiarisering ................................................................................. 22
5.3.3 Polarisatie ...................................................................................... 22
5.3.4 Scholarisatie .................................................................................. 22
5.3.5 Etatisering ..................................................................................... 23
5.3.6 Feminisering .................................................................................. 23
5.3.7 Verkleuring .................................................................................... 23
5.4 Veranderingen in de arbeidsduur......................................................... 23
5.5 Niet-arbeid .......................................................................................... 24
5.5.1 Sociale niet-arbeid ......................................................................... 24
5.5.2 Individuele niet-arbeid ................................................................... 24
5.6 Werkloosheid ....................................................................................... 24
1
, 5.6.1 Oorzaken van de structurele werkloosheid ..................................... 25
5.6.2 Selectiviteit en sociale gelaagdheid van de werkloosheid ................. 25
5.6.3 De nieuwe sociale kwestie .............................................................. 26
5.7 Actieve welvaartsstaat, armoede en werk ............................................. 26
5.7.1 Resultaten van de actieve WVS ...................................................... 27
5.7.2 Het sociale trilemma ...................................................................... 27
5.8 De toekomst van arbeid ....................................................................... 27
5.9 Is er nog werk voor laaggeschoolden? ................................................... 27
5.10 Actualiteitsvraag 4 ............................................................................ 28
6 Sociale organisatie van de welvaartsstaat .................................................. 29
6.1 Begrippen ............................................................................................ 29
6.2 Sociaal overleg ..................................................................................... 30
6.2.1 Internationaal ................................................................................ 30
6.2.2 Europees sociaal overleg ................................................................ 30
6.2.3 Belgische (federaal) sociaal overleg ................................................. 30
6.2.4 Vlaams (gewestelijk) sociaal overleg ................................................ 31
6.3 Samenvatting ...................................................................................... 31
7 Instrumenten van het sociale beleid .......................................................... 33
7.1 Instrumenten van het sociaal beleid .................................................... 33
7.2 Sociale bescherming ............................................................................ 33
7.2.1 Sociale verzekering ........................................................................ 33
7.2.2 Sociale bijstand ............................................................................. 33
7.2.3 Dienstverlening .............................................................................. 33
7.3 Actualiteitsvraag .................................................................................. 33
8 De inkomsten van de welvaartsstaat ......................................................... 35
8.1 Begrippen ............................................................................................ 35
8.2 Inkomsten ........................................................................................... 36
8.2.1 Direct belastingen =DB (fiscaliteit) ................................................. 36
8.2.2 Indirecte belasting = IB (fiscaliteit) ................................................. 37
8.2.3 Sociale bijdragen = SB (parafiscaliteit) ............................................ 37
8.2.4 Belasting op vermogen ................................................................... 37
8.2.5 Belasting op overdracht van vermogen ........................................... 37
8.3 Wijze van heffing niet neutraal ............................................................. 38
8.3.1 Herverdeling .................................................................................. 38
2
, 8.3.2 Allocatieve functie .......................................................................... 38
8.3.3 Doelmatige inning .......................................................................... 38
8.4 Begroting en staatsschuld ................................................................... 38
8.4.1 Hoe is de staatsschuld in België ontstaan? ..................................... 39
8.4.2 Gevolgen van de staatsschuld ........................................................ 39
8.4.3 Afweging van de staatsschuld ........................................................ 39
9 Armoede, ongelijkheid en herverdeling ...................................................... 41
9.1 Begrippen en meting ............................................................................ 41
9.1.1 Inkomensverdeling en -ongelijkheid ............................................... 41
9.1.2 Herverdeling .................................................................................. 42
9.1.3 Armoede ........................................................................................ 43
9.2 Uitkomsten van de herverdeling ........................................................... 45
9.2.1 Ongelijkheid .................................................................................. 45
9.2.2 Herverdeling .................................................................................. 45
9.2.3 Armoede ........................................................................................ 45
9.3 Waarom is de armoede niet gedaald? ................................................... 46
9.3.1 Uitgaven voor nieuwe sociale behoeften .......................................... 46
9.3.2 Tewerkstellingsgroei komt niet ten goede aan de onderkant van de
arbeidsmarkt en van de samenleving ........................................................ 46
9.3.3 Werken loont minder aan de onderkant van de samenleving .......... 47
9.3.4 Minder bescherming voor wie niet werkt ........................................ 47
9.3.5 Nadruk op gelijke kansen houdt geen rekening met onderliggende
ongelijkheden ........................................................................................... 47
9.4 Meer welvaartsstaat, maar niet voor iedereen ....................................... 48
10 Het armoedevraagstuk en de tragiek van de WVS ................................... 49
10.1 Het armoedevraagstuk in de welvaartsstaat ...................................... 49
10.2 De naoorlogse opbouw van de welvaartsstaat .................................... 49
10.3 “Les trentes piteuses” en de onderliggende transformaties ................. 49
10.3.1 Werk ........................................................................................... 50
10.3.2 Lonen ......................................................................................... 50
10.3.3 Sociale zekerheid ........................................................................ 50
10.4 De tragiek van de actieve welvaartsstaat ........................................... 50
10.4.1 Nieuwe banen kosten geld ........................................................... 50
10.4.2 Overheidsuitgaven beschermen minder tegen armoede ................ 51
10.4.3 Jobs beschermen minder tegen armoede ..................................... 51
3
, 10.4.4 Sociale zekerheid ........................................................................ 51
10.5 Het sociaal contract vernieuwen........................................................ 51
10.5.1 Nieuwe maatschappelijk brede afspraken .................................... 51
10.6 COVID-19, changemaker?................................................................. 52
10.6.1 Impact COVID-19 ....................................................................... 52
10.6.2 COVID-19: midden in nieuwe transformaties .............................. 52
10.6.3 De grote issues ........................................................................... 52
4
,5
,
, Samenvatting Samenleving, feiten en problemen
1 Inleiding
= Begrip WVS; synoniemen; kenmerken
1.1 Begrippen
Begrip Uitleg
Actieve = investeringsstaat: het idee dat we moeten investeren in mensen. De
welvaartstaat actieve welvaartstaat streeft naar een volledige tewerkstelling.
Consumptie
= overvloed maatschappij: hoge materiële welvaart die geconsumeerd wordt
maatschappij
Horizontale Transfer over de levensloop, uit het welbegrepen eigenbelang.
verdeling Van gezond naar ziek, van jong naar oud, van geen kinderen naar wel
kinderen.
Post- Veranderingen in de samenleving door de technologie en globalisering die
industrialisering ermee samenhangt.
Predistributie Primaire verdeling = horizontale en verticale herverdeling
Sociale De economie van rijke democratieën. Een sociaal gecorrigeerde,
markteconomie kapitalistische samenleving.
Verticale Van hoge naar lage inkomens; solidariteitsprincipe (Robin Hood)
verdeling Sociale bijstand, personenbelasting, sociale zekerheid
Verzorgingsstaat Een samenleving waar we zorgen voor elkaar, waarbij de overheid een
belangrijke rol speelt.
Staat verwijst naar een toestand, namelijk een toestand van hoge materiële
welvaart, en dat voor zoveel mogelijk mensen.
Welfare state Een samenleving die probeert voor zoveel mogelijk mensen het welbevinden
te creëren.
Welvaart Verwijst naar zowel materiële rijkdom als naar welzijn.
Welvaarts-
Er bestaat geen welvaartsstaat zonder democratie.
democratie
Welvaartstaat Samenlevingsvorm van geïndustrialiseerde en post geïndustrialiseerde
markteconomieën waarbij burgerlijke, politieke en sociale grondrechten
van de burger, met het oog op zijn materiële welvaart en de bevordering van
zijn kansen tot ontplooiing, binnen een wettelijk kader, effectief (dat wil
zeggen door de inzet van beleidsinstrumenten en -technieken) worden
gewaarborgd. De welvaartsstaat is een eigen type van welvaartsverdeling
en een eigen type van beleid en besluitvorming daarrond.
1
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elke13. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.
