Summary
Samenvatting Handvaten Klinische Praktijk
- Course
- Institution
Een volledige samenvatting van het vak handvaten in de klinische praktijk. Alles is erin opgenomen. Zowel boek als powerpoint.
[Show more]
Seller
Follow
yentlkn
Content preview
0. InleidingDirk de Wachter
- In verbinding worden we menselijk: ik krijg betekenis doordat ik gezien word
- Verbinden: leven, spreken en vooral luisteren
Psychologische bril
- Diagnostiek: wat gebeurt er?
- Begeleiding: hoe gaan we ermee om?
- Reflecteren over eigen houding en aanpak
Reflectie: hoofd – handen – hart
- Hoofd: Wat heb je geleerd?
- Handen: Wat neem je mee?
- Hart: Hoe heb je het ervaren?
1. Moeilijk, lastig, weerstandig
gedrag
Wat is “moeilijk gedrag”?
- Te maken met weerstand, wantrouwen, enge visie, gebrekkig zelf/ziekte inzicht, …
o Zegt iets over hen: stijl, aanpak, persoonlijkheid
o Zegt iets over ons: gevoeligheden, verwachtingen, dromen
o Is subjectief
- Wordt als moeilijk ervaren indien
o Gedrag onverwacht is en afwijkt van wat je wilt (als HV)
o We verwachten dat dit lastig gedrag verandert
o Moeilijk begrijpbaar gedrag
- (Over het algemeen) moeilijke mensen
o Depressie: wanhoop en hopeloosheid
o Weerstand: niet meewerken
o Grenzeloosheid: geen “dijken”
o Persoonlijkheidsstoornis: op niveau van interactie
Continuüm: wanneer moeilijk karakter en wanneer PS?
- Aanpak: probeer niet te “genezen” (lukt niet), help strategieën te ontwikkelen
- Denk eraan dat de weerstand meestal een oorsprong heeft
- Heb uniformiteit binnen team
- Etiket van “moeilijk gedrag” zegt iets over beide mensen in de interactie
o Het zijn mensen waar wij het moeilijk mee hebbenook eigen aandeel
Waarom stelt hij moeilijk gedrag?
- Referentiekader CL: stress, kwetsbaarheid, coping, rouw
- Ze hebben het zo geleerd, zelfbescherming, kwetsbaar voelen, aan het rouwen, …
- Zelfdeterminatietheorie: afwezigheid van deze 3 behoeften
o Competentie: zelf situaties kunnen aanpakken
1
, o Verbondenheid: relatie met anderen
o Autonomie: controle over eigen leven
- Mogelijke doelen: macht, aandacht, wraak, onkunde/tekortkomingen benadrukken
BOKS: kijken naar moeilijk gedrag vanuit eigen referentiekader
- Betuttelen: “Kom mee naar de sessie, anders ga je niks bijleren”
- Overbezorgd: “Je moet meedoen anders word je depressief”
- Kritiek: “Kom deelnemen. Het is hier geen hotel, gisteren was je ook te laat”
- Straf: “Als je nu niet meegaat mag je vanavond niet…”
Heeft meestal tegengestelde effect, omdat CL ander referentiekader heeft
Je denkt bij BOKSen niet genoeg aan waarom de CL dit gedrag stelt
“Boks niet, maar ontwikkel een band…”
BANT: kijken naar referentiekader CL
- Bekrachtig: positief en gewenst gedrag
o Aandacht aan: wat lukt wel? Wat is je kracht? ...?
- Assertief: modelfunctie – grenzen aangeven op constructieve manier
o Opkomen voor eigen mening en vragen rekening te houden met de ander
o Modelfunctie: je laat ook je eigen gevoel merken “Het is niet aangenaam
als…” humor kan helpen, maar spot niet
- Negeren: negatief gedrag – alleen als het niet schadelijk/gericht is naar iemand
- Time-out: als niet te negeren en onacceptabel
o CL meedelen terug te trekken zodat de situatie niet escaleert
o Afstand creëren zonder afstandelijk te worden
Lincoln: “I don’t like that man. I must get to know him better.”
2. “Moeilijke mensen”
2.1 Over moeilijke mensen
- Ontstaan: leerproces aangepast gedrag binnen cultuur niet goed verlopen
- Behandeling: niet genezen, maar samen strategieën ontwikkelen (band hebben!)
- Eigenlijk vormt het onaangepast gedrag pas een probleem als anderen het willen
aanpassen bv vrienden, familie, …
- Wie: mensen met PS, passief-agressieve houding of stemmingsstoornis
2.2 Persoonlijkheidsstoornis (1/10 mensen)
= verzameling extreme trekken, bevinden op uiteinden van polen
= Stoornis in relatie tot anderen
- Onveiligheid als kind (wantrouwen)
- Geen goede emotie-regulatie (niet geleerd)Gevolg: (zelf-)destructief gedrag
- Interpersoonlijke problemen en problemen omtrent zelfbeeld
- Hulp: psychotherapie
Interactiestoornis is misschien een beter woord: er is niks mis met de persoon zelf
“Wat een kracht was (om te overleven) werd een handicap…”
2
,Wanneer ingrijpen?
- HV kan niets doen: enkel omgeving last
- Persoon komt zelf in behandeling: zo hoog lijden dat functioneren
moeilijk/onmogelijk is
- Persoonlijkheidsstoornis zichtbaar: in latere fase, indien klachten opklaren
- Bespreekbaar: indien je band hebt met CL
- Pas op: wie beslist vanaf wanneer gedrag problematisch is?
o Wees bescheiden en beperk tot vaststellen dominante trekken persoon
o Veranderen is moeilijk, want daarvoor is coöperatief gedrag nodig (afwezig)
Het laten aansluiten van onze interacties op de eigenaardigheden van dergelijke patiënten
is de enige manier om die noodzakelijke coöperatie te laten groeien. We kunnen dit doen
door ons te verdiepen in de ‘eigenaardigheden’ van de cliënt, er in het contact respect voor
te hebben (want ook dat is een deel van die persoon!) en er rekening mee te houden.
Contact leggen met CL is belangrijk!!
Grondhouding (basis voor behandeling)
- Bescheiden behandelingsmogelijkheden
o Voorwaarden tot verandering is vaak niet aanwezig (niet kunnen/willen)
o Bv achterdocht: heeft ook veel voordelen voor CL opgelevert
- Invoegen: aansluiten interacties op eigen-aard-ig-heden
o Onvoorwaardelijke acceptatie
o Niet moraliseren, beschuldigen of confronteren
o Visie en ritme persoon respecteren
o Verantwoordelijkheid bij de CL laten
o Meegaan met weerstand
Verloop behandeling
Doel: niet genzen, maar leren omgaan met
- Fase 1: Omgaan met moeilijk mens
o Invoegen, interactie aanpassen, geven noden
o Contact
- Fase 2: Behandelen (inzicht) en (misschien) veranderen
o Onhaalbaar: knipperlichtwens
o Haalbaar: Schuifdeurmodel
o Psychologisch overzichtcognitieve zelfcontrolepraktische
doelenVaardigheidstrainingrolfunctioneren
- Let op: kwetsbaarheid ipv ziekte, strategieën ontwikkelen, werken met gezonde deel
- Tip: werken met metaforen bv kapotte fietsband
o CL: “dit is mijn kapotte fietsband, maak hem.”
o Hv: “nee, ik geef hem terug. Toon of zoek jij eerst waar die stuk is en dan wil ik
inzicht krijgen hoe jij fietst en welke bubbels je nam voor hij stuk ging. Alleen
dan kunnen we bekijken hoe jij hem kan maken, maar ik ondersteun je.”
- Paard-kar model
o HV is paar en CL zit in kar niet goed - handicap model/koetsier-paard model
3
, o HV zit op paard en CL is paard wel goed
Wat heb je nodig om paard te zijn en niet de hele tijd in de kar te zitten
Authenticiteit
- Wees authentiek en stel grenzen
- Spreek CL aan op gedrag en niet als persoon
- Invoegen en begrenzen (sommigen wil te fel hechten)
- Er zijn: bied voorspelbaarheid en grenzen (nice to knwo v sneed to know)
- Enkel beroepsgeheim breken indien suïcidegevaar of gevaar voor de ander
DSM-clusters
Cluster A: Vreemd/excentriek gedrag Vaak samen met psychotische problemen
- Paranoïde PS: wantrouwen en argwaan
- Shizoïde PS: contactstoornis, emotiearm
- Schizotypische PS: excentriek, bizar, uitzonderling
Cluster B: Theatraal, emotioneel of grillig gedrag
- Antisociale PS: aanvallend, manipulatief
- Borderline PS: wispelturig
- Theatrale PS: aanstellerig, overdreven
- Narcistische PS: ijdel
Cluster C: Gespannen of angstig gedrag
- Ontwijkende PS: sociaal geremd, angst voor afwijzing
- Afhanelijke PS: afhankelijk
- Obsessief-compulsieve PS: orde en controle, perfectionisme
Hoe omgaan met… - Te kennen PS: vetgedrukt
A: Paranoïde PS
- Kenmerken
o Zelfbeeld: Superioriteit, “gelukkig heb ik mezelf nog”
o Beeld over anderen: Hun succes is onverdiend, ze zijn uit op ondergang,
gebruikers, vijand
o Denkwijze: Je kunt niemand vertrouwen
o Handelwijze: vijandig, snel boos, jaloers, weinig in staat voor geven warmte, …
- Vragen HV (in team)
o Laat hij zich makkelijk geruststellen? Is hij iemand die neigt makkelijk te
vergeten na onrecht? Heeft hij makkelijk het gevoel dat hij anderen kan
vertrouwen? Vermoed hij vaak dat anderen hem misbruiken, misleiden of
schaden? Voelt hij zich snel aangevallen, ook op onschuldige momenten?
- Grondhouding
o Wees maximaal transparant: vraag expliciete instemming bij adviezen
o Voeg in mate in bij het (dreigende) wereldbeeld van de CLbetrouwbaar zijn
o Bij contact maken: geen kritische/confronterende opmerkingen over
opvattingenIs niet naïef, onoprecht zijn of gelijk geven
o Bij werkrelatie: CL motiveren anders met deze bedreigende wereld om te gaan
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yentlkn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.49. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67163 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now