Volledige samenvatting van het vak Politiestudies aan de VUB.
De samenvatting werd gemaakt aan de hand van het handboek, waarbij extra informatie van de lessen en de zaken die benadrukt werden, zijn toegevoegd. De extra toetsvragen die na elk hoofdstuk toegevoegd zijn, werden eveneens beantwoord.
HS 3: de maatschappelijke opdracht van de politie als terugkerend
vraagstuk
Inleiding
Politie: steeds terugkerende zoektocht naar haar identiteit & opdracht
Waaruit bestaat haar maatschappelijke opdracht?
Identiteitscrisis
In een democratische rechtsstaat: politie als één van de kerninstituties:
- Monopolie om onder bep. omstandigheden en vwn. legitiem gebruik te maken van gewelds- en
dwangmiddelen
- Vervult belangrijke symbolische en maatschappelijke functies
- Vanuit de burger: vaak hoge verwachtingen naar wat politiewerk kan en moet inhouden
Maar: identiteitscrisis bij de politie; hier proberen antwoord te geven op de vraag naar de rol &
identiteit van de politie d.m.v. de ‘maatschappelijke opdracht van de politie’
Het einde van de politie?
°Black Lives Matter (2012): een rechtvaardigere wereld kan slechts worden gerealiseerd als de politie
wordt afgeschaft: “disband, disempower and disarm the police” + defund => het zo vrijgekomen geld
kan dan worden geïnvesteerd in organisaties werkzaam in welzijn – zorg – huisvesting –
werkgelegenheid; of aan gemeenschappen rechtstreeks getroffen door het onacceptabele
politieoptreden
= vorm van ‘politie-abolitionisme’ (afschaffing)
= met de gehanteerde hervormingsstrategieën in o.a. de VS, gebaseerd op:
- Community policing
o Afstand tussen politie & burger verkleinen
o Onveiligheid aanpakken door de politie in de wijk te laten samenwerken met groepen
bewoners
- Procedural justice
o Streeft naar een verbeterde behandeling van de burgers door de politie
Maar, zijn volgens de opvatting van politie-abolitionisme gedoemd te mislukken.
Slechts een radicale verandering (cf. o.a. Vitale) zou een oplossing kunnen bieden voor het
geweldmisbruik en de discriminatie van leden van minderheidsgroepen door de politie in de VS,
welke niet mogelijk is binnen het bestaande politiesysteem
o Verklaring problemen ligt bij oorsprong ° institutie, als “slave patrol”
▪ Geweld, racisme en gebrek aan respect = Amerikaanse politie
= ook cf. huidige Engelse opvattingen sinds de coronapandemie; waarbij de UK politie is overgegaan
van ‘policing by consent’ naar een opnieuw zichtbare aanwezigheid van het repressieve karakter van
de Engelse politie – als erfenis van de koloniale politie uit het verleden van het Britse wereldrijk (=
bruut & quasi militair)
,‘Policing by consent’ (= dat het politiewerk berust op de instemming van de bevolking) wordt
beschouwd als politiemythe
Ook mildere aanhangers van politie-abolitionisme: deels vervangen van de politie door zorg = vnl.
m.b.t. zgn. ‘verwarde personen’ = met psychiatrische aandoeningen; en waarbij de rol van de politie
niet zou moeten worden afgeschaft, maar wel zo minimaal mogelijk moet worden gehouden,
gecombineerd met meer mogelijkheden voor adequate hulp vanuit de zorgsector
De maatschappelijke opdracht van de politie
Op zoek naar identiteit
Taak politie, kort samengevat: het handhaven van de openbare orde en het bestrijden van criminaliteit
= onvoldoende voor een goed begrip van diens identiteit
➔ Onder invloed van verschillende ontwikkelingen (individualisering, globalisering, mondigheid,
minder door tradities bepaalde maatschappelijke orde,…) zijn het gezag en de legitimiteit van
de politie minder vanzelfsprekend en fragieler geworden
o Door een toegenomen culturele pluriformiteit en een sterkere sociale fragmentatie
verliest de politie veel van haar symbolische functie als bewaker van de sociale orde
o De betekenis van politie en de rechtvaardiging van haar gezag en legitimiteit wordt
minder vanzelfsprekend aangenomen
o Ook ° van plural policing
▪ Meer publieke als private partijen gaan politieachtige taken uitvoeren
Zoektocht naar nieuwe normatieve basis voor de politie, nieuwe missie
Drie verschillende antwoorden/strategieën op deze zoektocht:
1. Community oriented policing
a. Bedoeld om de kloof tussen politie & burgers te overbruggen en het vertrouwen van
burgers in de politie te vergroten
i. Gebeurt door versterking nabijheid & zichtbaarheid, betrekken van burgers bij
wijkproblemen en samenwerken met andere partijen
b. Is geen echt antwoord op de zoektocht naar de identiteit van politie
2. Teruggrijpen naar het klassieke geweldsmonopolie van de politie
a. Politie werd te soft en verwaarloost haar eigen taak (= inzet van dwangmiddelen)
i. Politie te veel rol van hulpverlener aangenomen
b. Burgers moeten terug angst hebben
c. Moet primair bestaan uit crime fighting en zero tolerance policing
3. Politie moet zich concentreren op haar kerntaken = cf. bedrijf
a. Centrale criteria =
i. Effectiviteit
ii. Efficiëntie
iii. Prestatiegerichtheid
iv. Value for money
b. Indien niet cf. deze criteria, zouden deze oneigenlijke taken niet moeten worden gedaan
, i. Ook uitbestedingen mogelijk indien goedkoper of efficiënter
1. Bv. parkeerhandhaving
c. Complexiteit politiewerk wordt hierdoor miskend – gereduceerd tot klein aantal
kerntaken, die enkel op instrumentele wijze worden opgevat (geen rekening houden met
bv. de waarden die diens aanwezigheid uitstraalt zoals rechtvaardigheid,
waakzaamheid,…) => politiewerk kan zich niet laten vastleggen in een eenvoudig lijstje
met kerntaken
d. Geen antwoord op wat de morele/maatschappelijke kern is van politie
De opdracht in vier dimensies
Politiewerk = complex & afhankelijk van situatie of context waarin het plaatsvindt
Enkele problemen die zich voordoen bij het beschrijven van politiewerk, waarmee indachtig te zijn:
- Waarvoor politie staat is een normatieve vraag
- Studies vnl. op het politiestraatwerk
De maatschappelijke opdracht van de politie wordt beschreven als bestaande uit 4 dimensies:
1. Monopolie van geweld als unieke competentie
2. De morele basis van politiewerk
3. Probleemgericht karakter
4. De eis van legitimiteit
Monopolie van geweld als unieke competentie van de politie
➢ Crime fighting = beperkt deel dagelijks politiewerk
➢ Groter deel dagelijks politiewerk gericht op:
o Het bewaren en herstellen van de sociale orde & vrede
o Het bieden van allerlei vormen van hulp- en dienstverlening
o Het oplossen van kleine, praktische problemen van het leven
= uiteenlopende vormen van ordehandhaving en dienstverlening => minder m.b.t. aanpak criminaliteit
Maar: hulp- en dienstverlening politie (force & service) ≠ hulp- en dienstverlening andere beroepen
(service)
Hoewel verschilt per situatie, is de kern vaak samen te vatten tot: situaties waarin zich ‘iets’
voordoet dat als onwenselijk wordt beschouwd. Daarin moet ‘iemand’ zorgen dat daaraan snel
een einde komt.
o ‘iemand’ = vaak de politie
▪ Vnl. o.w.v. het urgente noodkarakter dat men de politie inschakelt:
▪ Kern is: de politie kan 24u/dag bij als urgent ervaren noodsituaties indien nodig
dwangmiddelen inzetten voor de oplossing van problemen
➔ De maatschappelijke rol van de politie = een mechanisme voor de verdeling van niet-
onderhandelbare dwangmogelijkheden
o Zij heeft de unieke competentie te allen tijde dwang toe te passen
, Maar: enkele vragen:
- Wordt toegepast op een sterk reactief beeld van politiewerk
o Deel is ook proactief gericht
- Gaat over toepassing dwangmogelijkheden => in het dagelijks politiewerk spelen deze echter
maar een beperkte rol
o het gaat eerder over het feit dat dwang kan worden toegepast en dat de verschillende
betrokken partijen dit beseffen
Tegenstelling in de theorie van Bittner (= cf. theorie m.b.t. Staat Weber):
o De mogelijkheid van niet-onderhandelbare dwang met fysiek geweld = kenmerk
politiewerk
▪ Versus
o ‘Goed’ politiewerk = het zoveel mogelijk vermijden van gewelds- en dwangmiddelen
= inherente morele ambiguïteit in het politieoptreden: krijgen o.w.v. grote autonomie te maken
met verschillende interne morele afwegingen omtrent het al dan niet gebruiken van geweld
o Ook externe afwegingen: legitimiteit en verantwoording
Politie als morele instantie
Weber: negatievere visie op de Staat, waarbij geweldsmonopolie centraal staat
Durkheim met een positievere visie:
o Staat vertegenwoordigt belangrijke morele waarden
o Vormt een bindende factor in de samenleving
Heeft invloed op zijn alternatief perspectief op de maatschappelijke opdracht van de politie
Durkheim stelt dat het in moderne samenlevingen moeilijker is dat solidariteit wordt gerealiseerd,
i.v.m. traditionele samenlevingen.
Hiervoor is een belangrijke rol weggelegd voor sociale instituties + belangrijke rol voor de Staat, welke
een morele verantwoordelijkheid draagt aan het functioneren van de samenleving
Moet actieve rol spelen in het bevorderen van een gemeenschappelijke morele basis
o Ergo, bijdragen aan het “moreel individualisme”
▪ = een gemeenschappelijke morele basis die past bij een hoge mate van
individualisering: vrijheid en gelijkheid worden basiswaarden voor de organische
solidariteit => Staat kan het morele individualisme bevorderen
Staat als bedreiging voor de individuele vrijheid
Durkheim m.b.t. criminaliteit: criminaliteit is een “sociale pathologie” = is normaal in een gezonde
samenleving = nodig om normen m.b.t. goed & kwaad in het collectieve bewustzijn levend te houden;
daar er sancties (moeten) volgen op die overtredingen
Zonder criminaliteit zou de morele basis van het sociale leven dreigen te verdwijnen
≈ symbolische kapitaal van de politie (cf. Loader & Mulcahy)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller joséphine91. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $20.16. You're not tied to anything after your purchase.
