LES 1: GRONDSTOF VAN HET SOCIALE: verwachten – verklaren -
voorspellen
INLEIDING: DE TOEKOMST VOORSPELLEN
heel veel arbeid naar het voorspellen van de toekomst en het verwachten
=> verwachtingen zijn de grondstof van het samenleven
(we hebben niets te vrezen, behalve de angst zelf – J.F.K)
vaststellingen --> basis voor verwachtingen in verband met een zich voordoende kans
er wordt nagedacht over de relaties tussen kenmerken en zo worden kansen onderzocht
patronen van verwachtingen maken dat we ernaar kunnen handelen of tegenin kunnen gaan
de toekomst is sociaal MAAR is de toekomst maakbaar?
--> maakbaarheid als bijeffect van de sociologie en sociaal werk
--> je hebt beperkte ambitie wanneer je denkt dat de toekomst niet maakbaar is
belang voor SW? nadenken over verwachtingen jijzelf als SW’er – cliënt – samenleving
PROBLEEM? toeval en kansen; doorbomen de verwachtingen
vaststelling dat jij je cliënt had kunnen zijn
info krijgen erover brengt het veel dichter bij jezelf
denk je risico te lopen? je kunt je eigen gedrag aanpassen, we willen het toeval in de hand hebben
=> sociologie onderzoekt kansen door relaties tussen kenmerken te onderzoeken
LES 2: GRONDSTOF VAN HET SOCIALE: de sociale handeling
VERWACHTEN: GRONDSTOF VAN HET SOCIALE (HANDELEN)
wat zouden we doen zonder verwachtingen?
angst en wantrouwen want mens zoekt dingen op die hij verwacht
andere perceptie van verschillen tussen mensen (denken volgens de dominante kijk)
zeer veel energie (want onduidelijkheid is vermoeiend)
--> angstgevoel wordt bedwongen door socialisatie = het duidelijker stellen van de verwachtingen
patronen van verwachtingen -> kristalliseren uit in relaties en rollen
relaties en rollen (bv. vader <-> buurman, verschillende band die je hebt = patroon van wederzijdse
verwachtingen)
instellingen (bv. hogeschool – je verwacht bv. een leven te kunnen uitbouwen door je diploma)
programma’s van handelingen (bv. een hulpverleningsproces, sollicitatie, vakbondsactie, … - inlossen
van verwachtingen en daar handelingen aan koppelen, wijze waarop handelingen zich sequentieel,
opeenvolgend en in de tijd afspelend horen te verlopen – variatie op sequentiële = vervelend)
opmerking: bepaalde mate van flexibiliteit is noodzakelijk (doe je dingen die fout zijn? je valt uit je rol)
dagelijkse leven = weefsel van verwachtingen; verwachtingen als grond voor beoordelen van anderen, smaak,
levensstijl, … --> uiten we ook naar de buitenwereld toe – we laten onze verwachtingen bevestigen door onze
omgeving
bv. een les, een telefoonoproep, een fuif, … (gebonden aan bepaalde plaatsen, rollen en tijdstippen)
verwachtingen kunnen typisch zijn of net niet typisch
we zijn ons er meestal niet bewust van dat we verwachtingen hanteren; ze vormen de natuurlijkheid
of vanzelfsprekendheid van het leven
we kunnen ons echt gekrenkt voelen aks de verwachtingen die de dagelijkse routine mogelijk maken,
worden verstoord --> we wagen ons alleen in de wereld als we verwachten te kunnen verwachten
, VERWACHTEN, VOORSPELLEN EN BEGRIJPEN
begrijpen en verklaren van sociaal gedrag is zeer
complex (begrijpen is niet gelijk aan goedkeuren!)
(statistische regelmaat = taal om uit te drukken;
tijdsdimensies) (politiek blijft hier vaak hangen)
=> deze visie? sociologie die kritisch is
handeling --> sociale handeling WANT worden gesteld
als gevolg van onze eigen verwachtingen
sociologisch verklaren kent diverse onderdelen:
1. CAUSALE/OORZAKELIJKE VERBANDEN
statistiek als hulpmiddel
oorzakelijk verband?
o tijdruimtelijke structuur van oorzaak en gevolg
o oorzaak dient vooraf te gaan aan het gevolg
o gevolg zal nooit optreden zonder het voorkomen van de oorzaak
o alle andere mogelijke verklaringen zijn uitgesloten
2. VERSTEHENDE/INTERPRETATIEVE METHODE VAN WEBER
Alexis de Tocqville (L’Ancien Régime et la Révolution – 1856)
naam visie
Alexis de Tocqville vraag; “Waarom ontwikkelde de kapitalistische handel en landbouw in de 18 de eeuw
zich sneller in Engeland dan in Frankrijk?”
visie? kleine overheid met weinig ambtenaren zou ideaal zijn want mensen/burgers
komen zo uit hun schulp (<-> sterke centralisatie van Franse staat en bestaan van groot
aantal aantrekkelijke overheidsbanen)
--> deed observatie van 2 staatsapparaten
--> relatie nog steeds niet uitgeklaard na 150 jaar, want individuele kijk naar economie
! alleen waar indien (klopt de voorspelling of niet, is het een voorbeeld van verstehende methoden):
ook geldend in andere landen en tijden
begrijpen van het gedrag, ‘er kunnen inkomen’ = begrijpen van de relatie tussen de variabelen
verstehende methode werkt beter dicht bij huis en voor de eigen leefwereld
--> er kunnen ‘inkomen’ lukt veel beter wanneer je er middenin staat
3. BEGRIJPEN EN HERMENEUTIEK
=> kritiek en aanvulling op de verstehende methode:
te individualistisch – teveel vanuit eigen perspectief dat wordt veralgemeend
alsof iedereen dezelfde verwachtingen heeft
te weinig rekening houdend met cultuur en traditie
hermeneutiek = uitlegkunde (Hermes als uitlegger)
conclusie? we leven eerder in de voorstelling van de werkelijk dan in de werkelijkheid zelf
= SOCIAAL CONSTRUCTIVISME (Berger en Luckman)
--> SW heeft zeer constructieve werking
, ‘werkelijkheid’; ontstaan? (relevantie voor SW?)
mensen begrijpen? hun voorstelling van de werkelijkheid kennen want mensen nemen hun eigen
werkelijkheid voor waar aan (relatieve deprivatie: gevoel dat anderen het beter hebben dat jijzelf)
--> je kunt zaken die je nog niet kent, wel bestuderen om ze dan zo wel te laten zien
sociologische praktijk -> hermeneutiek of interpretatief?
--> zie opiniestuk ‘De eeuw van de loser’
hedendaagsheid van de sociologie
slechts 70 jaar traditie van grootschalig onderzoek
wat met de subjectiviteit van de onderzoeker?
VERWACHTEN, CULTUUR EN SOCIALE HANDELING
uit het verwachten komt de sociale handeling
de verwachting is verbonden aan cultuur
DUS sociale handeling kent een cultureel component <-> visie rationale keuzetheorieën
ELEMENTEN VAN HET SCHEMA
INTENTIONELE ASPECTEN
handeling is doelgericht:
soms vaag, soms helder
de handeling heeft betekenis op zichzelf of niet
de situatie definieert de middelen en condities
middelen = toegankelijk en manipuleerbaar
condities = gegevenheid, niet veranderlijk
soms het product van eerder handelen
middel-doelrelaties
normatieve component als richtlijnen uit kennis – geloof – regels – verwachtingen
echte kennis = sociale waarheid
reflexief handelen versus routine
acties (betekenissen op geënt) die we ondernemen zijn doelgericht (/betekenisvol)
MAAR niet per definitie rationeel (illusie dat acties gebaseerd zijn op kennis en waarheid)
COMMUNICATIEVE ASPECTEN: waar is de andere? (ego & alter ego) – sociale handeling met een ander
definitie van de situatie: wat je zegt is minder van belang dan de interpretatie van de situatie
sociale handeling is betekenisvol in de interactie (bv. mag ik een vuurtje)
sociale betekenis is duidelijk gedefinieerd of niet duidelijk gedefinieerd
(bv. examen <-> solliciteren) (strijd in SL? jouw def. van de situatie opleggen aan anderen)
symbolen = iets wat voor iets anders staat of dit aspect van een handeling/voorwerp dat de betekenis
communiceert (gaat over gecommuniceerde betekenis, niet over de handeling zelf)
verwijzend en/of expressief
belang van symbolen vandaag de dag?
belang vandaag de dag: symbolische samenleving -> consumptie gebaseerd op symbolen --> verkleinen van
symbolische betekenis (symbolische waarde meer van belang dat het nutsvoorwerp zelf
vraag: welk aspect is dominant? => breuklijnen van het sociologisch denken (en economie/politiek/…)
onze handelingen worden niet gesteld, maar voorgesteld
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maudwithofs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.