volledige samenvatting van boek deel 1 de verticale relaties
is een combinatie van de slides in de les en alles wat gezegd is in de les. dus ook wat zou kunnen bevraagd worden
Boek 1/ personen- en familie- en
relatievermogensrecht
2023-2024
Prof. Gerd Verschelden
,DEEL I. VERTICALE RELATIES
TITEL I. AFSTAMMING EN WETTELIJK ERFRECHT
H OOFDSTUK 1. A LGEMEEN
Afdeling 1 – Begrip en grondslagen
Afstamming kent verschillende betekenissen
• Algemene afstamming : verwijst naar de bloedverwantschap = de relatie tussen de persoon die
verwekt en diegene die verwekt wordt
• Bijzondere afstamming : verwijst naar het ouderschap = directe verwantschapsband tussen
ouder en kind → ouder-kind relatie
Verschil tussen oorspronkelijke afstamming (in essentie gebaseerd op de bloedverwantschap) vs.
adoptieve afstamming (gebaseerd op de genegenheidsband)
- Verschil tussen biologische en juridische afstamming (de band van de ouder ten opzichte van het
kind is vastgesteld overeenkomstig de door de wet bepaalde regels), Biologische en juridische
afstamming vallen niet noodzakelijk samen!
Vb.: de moeder geeft de eicel en de vader de zaadcel wat zou leiden tot een simpel
afstammingsrecht maar dit is niet het geval want men moet ook rekening houden met de sociale
realiteit
→ het moederschap sluit bijna altijd aan bij de biologische werkelijkheid
→ bij het vaderschap bestaan er verschillen, krachtens de wet kan je ook vader worden. Indien men
juridische vader wilt zijn, dan moet men een erkenning van het vaderschap uiten, anders heeft het
kind enkel een biologische vader (prenataal of op het ogenblik van de geboorte)
→ de wet kan ook verbieden om een kind biologisch vast te stellen, nl. wanneer een broer en een
zus een kind verwekken dan kan de afstammingsband niet vastgesteld worden. Een biologische
afstamming mag dan geen juridische afstamming worden
Ook mogelijk om juridische afstamming te vestigen die niet overeenstemt met de biologische
realiteit
o Is niet omdat bloedverwantschap belangrijkste grondslag is voor oorspronkelijke afstamming
dat oorspronkelijke afstamming altijd te herleiden is tot bloedverwantschap
§ stel vrouw zwanger. Jij kan het erkennen ook al is men niet de biologische vader. Gewoon
de wil moet aanwezig zijn => dus, Hoeft niet te beantwoorden aan de biologische realiteit
2
, - je kan binnen 10 min. Juridische vader worden MITS toestemming moeder => wil om vader te worden
= ook grondslag van vaderlijke erkenning
- Andere grondslag: sociale realiteit (‘gedragen als vader van kind’ = bezit van staat)
o vb. ik ben niet biologische vader, maar erken kind. Ik gedraag mij als vader van kind (= bezit
van staat). Er ontstaat een sociale realiteit dat gemeenschap mij beschouwt als vader van
kind. Dat sociaal gedrag maakt betwistingsvordering onmogelijk (art. 330§1 oud BW). (MAAR
regel ongrondwettelijk gevonden… Wet zegt A. RS zegt B. Dus wij juristen moeten verder
kijken dan wet
Juridische afstamming kent verschillende grondslagen
Er bestaan 3 grondslagen voor de creatie voor het afstammingsrecht
1. De bloedband (de biologische realiteit)
2. Het sociaal gedrag (sociale realiteit) = bezit van staat, het sociaal gedrag als ouder,
men gedraagt zich dus als een ouder
3. De wil of intentie (de volatiele realiteit) = de wil om ouder te worden, als men een kind
wil erkennen bij de burgerlijke stand (de grondslag voor het meemoederschap)
Het belang van het kind is geen 4de grondslag maar het is een criterium volgens hetGwH om één van
de drie te laten primeren
[Afstammingsrecht is bijzonder moeilijk door combinatie van grondslagen.Wet kan je toepassen maar je
kan hem ook buiten toepassing laten, is afhankelijk van belang kind (Wet maakt regels, maar soms
onderuit gehaald door RS)
Vb.: Delphine Boël = de juridische vader was de echtgenoot van de moeder die zich als vader heeft
gedragen, dus de betwisting van zijn vaderschap was onmogelijk dus de biologische band was dan
ook onmogelijk maar het GwH heeft hier geen grote kracht aan gegeven want er waren
uitzonderingen mogelijk in het belang van het kind (momenteel heerst er dus geen rechtszekerheid
hieromtrent)
Diverse gevolgen bij afstamming
→ de familienaam = van de vader wordt de familienaam overgedragen maar er bestaat nu ook een
dubbele familienaam
→ het erfrecht = men erft van iemand met een juridische vastgestelde afstammingsband
>< niet op basis van loutere bloedverwantschap
→ alimentatie = wederkerige verhouding, school betalen maar ook behoeftige ouders later helpen, de
onderhoudsplicht (art. 203 en 205 oud BW)
→ het ouderlijk gezag = de schoolkeuze, fundamentele beslissingen over het kind
=> deze gevolgen bestaan ook bij de adoptieve afstamming
3
, oorspronkelijke afstamming versus adoptie
Afstamming in het wetboek = oorspronkelijk, want anders staat er adoptie (titel VII vs. titel VIII
van Boek I oud BW)
Oorspronkelijk = declaratief en biologisch
• Declaratief = het verklaart het en werkt terug in de tijd, het heeft altijd bestaan
→ het kent een retroactieve werking en werkt terug tot de geboorte van het kind of de verwekking van het
kind indien dit in zijn belang is
Vb.: men erkent nu de vader van het kind te zijn, dan werkt terug tot aan de geboorte/verwekking in het
belang van het kind
• Biologisch
Adoptie = constitutief en socio-affectief (genegenheidsbanden)
• Constitutief = iets nieuws wordt gevestigd dat voordien nog niet bestond (een adoptievonnis werkt
terug tot het inleiden van de adoptieprocedure dus het kent ook een kleine terugwerkende kracht)
• Socio-affectief
→ adoptie is verboden bij een biologische band, het eigen kind kan men niet adopteren
Gerechtelijke afstamming post mortem (na overlijden oorspronkelijke afstamming vaststellen)
o => Nuttig want retroactief, vanaf verwekking DUS je zal erven
o ‘ je wordt geacht altijd kind van die man te zijn geweest (ook post mortem)’
Afdeling 2 – openbare orde karakter van het afstammingsrecht
Afstammingsrecht raakt integraal de openbare orde ( de fundamentele beginselen) => men kan er niet
van afwijken bij overeenkomst - anders is dit absoluut nietig
Afstammingsrecht zit op het tussenniveau (tss maatschappij en enkeling) ;
Het betreft de staat van de persoon in de familie
→ komt voort uit de doctrine = cruciaal belang voor de ordening van de maatschappij (de afstamming stelt
de staat van het individu vast in de familie)
Draagmoederschapscontract is in strijd met de inhoud van artikelen 312-
Vb.: een overeenkomst waarbij de draagmoeder zich ertoe verbindt om het kind af te staan en de naam
van de wensmoeder in de geboorteakte te zetten, is absoluut nietig. Dit kan niet naar belgisch recht. Een
dergelijke overeenkomst is een schending van art. 312-333 oud BW.
Dit moet op een andere manier worden opgelost via anonieme bevalling in het buitenland of via adoptie.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller veeckhaut. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.43. You're not tied to anything after your purchase.
