A. Membraanlipiden vormen spontaan een dubbellaag (bilayer) in water door hun
amfipatisch karakter.
- Amfipatisch doordat het hoofd (head) polair/hydrofiel is (wijst naar het
waterige milieu) en hun staart (tail) apolair/hydrofoob is.
- De meeste membraanlipiden zijn fosfolipiden (PL), bvb phosphatidylcholine
waarvan het hoofd glycerol-P-choline is met 2 acyl staarten (verzadigd =
recht; onverzadigd = buiging - dubbele binding),
-
- Andere membraanlipiden zijn bv. cholesterol en glycolipiden
Bv. Cholesterol:
Lage hoeveelheid -> membraan wordt stijver ter hoogte van polaire hoofdje
waardoor membraan minder permeabel is + cholesterol verbreekt de interactie
tussen de lipide staarten waardoor de kern van membraan vloeibaar blijft
(belangrijk voor functie membraan proteïnen)
Hoge hoeveelheid -> vloeibaarheid neemt toe en beïnvloedt werking membraan
proteïnen
B. De dubbellaag vormt een 2D ‘vloeibare fase’.
- Lipiden ondergaan een vrije laterale diffusie in het vlak van een bilayer zijde
(leaflet); rotatie/buiging van lipiden (snel).
- Flip-flop naar andere leaflet is zeldzaam vanwege een hoge energie-barrière
(vereist flippase/floppase/scramblase)
- Flippases behoren tot ABC-transporter (ATP-binding cassette transporter, P4-
type ATPase) familie. Sommige flippasen - vaak ook scramblases genoemd -
zijn energieonafhankelijk en bidirectioneel, waardoor een omkeerbare
equilibratie van fosfolipide tussen de twee zijden van het membraan ontstaat,
terwijl andere energie-afhankelijk en uni directioneel zijn, waarbij ze energie
van ATP-hydrolyse gebruiken om het fosfolipide in een voorkeursrichting te
pompen.
,C. Vloeibaarheid van membraan wordt bepaald door de lipiden samenstelling.
- Een zuivere PL membraan ondergaat een fasetransitie van ‘gel’ (vaste
conformatie) naar ‘sol’ (vloeibaar) bij de smelt/transitie-temperatuur
(transition temperature) de welke afhangt van de samenstelling (packing) van
de membraan:
a) Lengte PL staarten – 14-24C’s, korter en meer vloeibaar
b) Aantal onverzadigde bonds in de staarten
- Een biologische membraan heeft dezelfde algemene principes maar
meerdere soorten lipiden met cholesterol dat intercaleert met onverzadigde
lipiden en waarbij de rigide ring de membraan meer rigide en minder
permeabel maakt. Cholesterol kan ook de staart-staart interactie
belemmeren (kristallisatie) waarbij de hydrofobe kern van membraan
vloeibaar blijft.
Zuiver lipiden membraan:
kort & unsaturated -> lage Tm
lang & saturated -> hoge Tm
Biologische membraan:
verschillende PL
cholesterol (up to 1:1 PL ratio)
Gevolg (nadeel) van zwakke pakking is dat de membraan scheuren/gaten
vertoont en dus meer permeabel is.
D. ‘Lipid rafts’
- Lokale concentratie van specifieke lipiden, sfingomyeline, cholesterol en
proteïnen. Deze is meestal dikker dan de rest van de membraan door de
aanrijking van verzadigde PL. Deze clusters spelen een rol in
signaaltransductie en bevatten ook glycolipiden (geglycosyleerde PL).
Lipid rafts vormen microdomeinen binnen het plasmamembraan met een
verschillende samenstelling die de lokale vloeibaarheid en
membraaneigenschappen zoals stijfheid en rek beïnvloeden.
Ze zijn essentieel voor het behoud van cellulaire functies,
waaronder ruimtelijke PM-organisatie, signaaltransductie (bijv. PIP2) en
receptoractivering, maar ook nieuwere functies waarbij intracellulaire lipiden-
en eiwittransporten van het ER, Golgi en endosomen naar het
plasmamembraan plaatsvinden.
,E. Asymmetrie in biologische membranen (blz 9)
- Aanrijking specifieke PL in iedere zijde van membraan zoals PiP2
(intracellulair) en glycolipiden (extracellulair)
- Asymmetrie in de PL-compositie ontstaat tijdens biosynthese (ER/Golgi:
flippase/floppase) en beïnvloedt de membraanbuiging (curvature) en
vloeibaarheid (extracellulair stijver dan intracellulair)
-> Asymmetrie door plaats van biosynthese PL in ER/Golgi en aanwezigheid
van flip en floppases
ER: cytosolische zijde (intracellulair)
Golgi: exoplasmatische zijde (extracellulair)
-> Apoptosis (celdood): te weinig ATP en bijgevolg verlies van asymmetrie
waarbij phosphatidyl-serine (PS) in buitenste (extracellulaire) zijde
terechtkomt en een herkenning is voor phagocytose (het “opeten” van de cel)
- De cytosol zijde is negatiever dan de extracellulaire zijde
- Een specifieke compositie is soms nodig voor de functie van membraan
proteïnen die zich bevinden in de membraan
F. Membraan proteïnen:
- Deze kunnen diverse functies hebben (transport, signaalcascades, cytoskelet
koppeling…)
- Integrale membraan proteïnes bevatten transmembraan peptide segmenten,
en een lipide anker zoals myristylatie, prenylatie, glycoPL
- Perifere membraan proteïnen zijn gebonden aan integrale membraan
proteïnen
, Wat moet je kunnen beantwoorden: SECTION 2
Bespreek de asymmetrie in de lipide compositie van de celmembraan: hoe wordt dit
gegenereerd en wat zijn de implicaties. Wat is de functie van cholesterol?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vlinderghyssaert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.93. You're not tied to anything after your purchase.