Boeksamenvatng Jeugd en Recht – van der Linden, ten Siethoff en Zeijlstra-
Rijpstra
Hoofdstuk 2 – Plaats van de jongere in het Nederlands recht
2.1 Inleiding
Er bestaat in Nederland geen algemene jeugdwet. Ouders hebben daarentegen wel de plicht om hun
kinderen te verzorgen en op te voeden. Minderjarige kinderen hebben dan ook het recht om opgevoed
en verzorgd te worden. Dit bovengenoemde is opgenomen in het Verdrag inzake de rechten van het
kind, in 1989. Hierin staan de opgenomen rechten van alle kinderen, zonder enige uitzondering. Hierin
staat onder andere:
- De overheid heef de plicht om het kind te beschermen tegen discriminate
- De overheid heef de plicht het kind te beschermen wanneer de ouders of verantwoordelijke
instellingen daarin tekortschieten
In het jeugdrecht nemen familierechtelijke betrekkingen een belangrijke plaats in. Bijna elke jongere
wordt namelijk in een gezin of familie groot gebracht. De kwaliteit van de relates binnen het gezin of
binnen de familie bepalen de groeikansen van de jongeren.
2.2 Afstamming
Afstamming betekent de bloedbanden tussen de ouders en het kind. Biologisch gezien heef elk kind
een moeder en een vader. Het hoef alleen niet zo te zijn dat de biologische ouders ook de juridische
ouders zijn. De biologische vader hoef niet de juridische vader te zijn. Zijn rol kan beperkt zijn tot
zaaddonor of verwekker. Wanneer het kind een juridische moeder en vader heef, dan staat het in
familierechtelijke betrekking tot beide ouders en hun familie. Dit geldt voor kinderen die geboren
worden in een huwelijk of wanneer de vader erkend wordt. Als de moeder alleenstaand is bij de
geboorte of de vader wordt niet erkend, dan staat het kind alleen in de familierechtelijke betrekking van
de moeder en haar familie.
Bovenstaande geld ook wanneer het kind verwerkt is met behulp van moderne
voortplantngstechnieken. Wanneer de vrouw het kind gebaard heef, is zij voor de vet de moeder.
Wanneer de vrouw gehuwd is, is haar echtgenoot voor de wet de vader. Wensouders kunnen alleen via
adopte de juridische ouders worden van een kind. De draagmoeder en haar eventuele echtgenoot
worden ontheven van het ouderlijk gezag. Vanaf 2014 kan een kind duomoeders hebben. Ook zij
kunnen beide de juridische moeders worden van het kind.
2.2.1. Geboorte
Als een kind geboren wordt in een huwelijk, heef het kind de man als vader en de vrouw als moeder.
Dit geldt ook wanneer het kind niet door de man is verwerkt. Door de geboorte komt het kind in het
familierechtelijke betrekking van beide ouders. Wanneer de moeder niet gehuwd is, komt het kind
alleen in het familierechtelijke betrekking van de moeder en haar familie te staan. Het kind zal dan ook
de geslachtsnaam van de moeder dragen.
Ontkenning van het huwelijkse vaderschap
Zowel (ex)genoten als het kind kunnen het huwelijkse vaderschap ontkennen als de man niet de
biologische vader van het kind is. Zij ontkennen dan dat de vader het kind heef verwekt. Ze moeten bij
de rechter een verzoek indienen om de ontkenning van het vaderschap gegrond te verklaren. De
moeder moet dit een jaar na de geboorte van het kind doen. Het kind moet dit binnen drie jaar doen
nadat het kind gehoord heef dat de man niet de biologische vader is. Als het kind dit hoort tjdens zijn
minderjarigheid dan kan het verzoek uiterlijk drie jaar na het bereiken van de meerderjarigheid worden
,ingediend. Als (een van) zijn ouders het vaderschap ontken(t)nen, is het kind belanghebbende in het
rechtsgeding. De rechter benoemt dan een bijzondere curator die de belangen van het minderjarige
kind behartgd. Biologisch vaderschap kan je vaststellen met een DNA onderzoek. Ontkenning van het
vaderschap kan niet wanneer de vader heef ingestemd met kunstmatge donorinseminate.
2.2.2. Erkenning
Erkenning is een verklaring dat de man het kind als het zijne erkent. Dit houdt in dat de man het
vaderschap aanvaart. Wanneer de moeder toestemming geef kan hij zijn kind als het zijnde erkennen.
Het hoef niet zo te zijn dat de vader de biologische vader is. Wanneer de man het kind als het zijnde
erkend, krijgt het kind ook familierechtelijke betrekkingen van de vader en zijn familie. Er ontstaat over
en weer erfgenaamschap. Door de erkenning krijgt de vader niet gelijk het gezag over het kind. Om
gezag over het kind te krijgen moet hij trouwen met de moeder, geregistreerd partnerschap aangaan of
de ouders moeten het gezag aanvragen.
Hetzelfde geldt sinds 2014 voor de duomoeder. Zij kan ook een kind erkennen en daarmee het
moederschap aanvaarden. Bij duomoeders gelden dezelfde regels als voor de man.
Voor erkenning van minderjarigen onder de zesten jaar is toestemming van de moeder vereist.
Minderjarigen van twaalf jaar en ouder moeten zelf ook toestemming geven. Erkenning kan
plaatsvinden:
- Door het opmaken van een akte van erkenning door de ambtenaar van de burgerlijke stand
- Bij de notaris, die van de erkenning een notariële akte (testament) opmaakt
Erkenning kan plaatsvinden voordat het kind geboren is. daardoor bestaan vanaf de geboorte
familierechtelijke betrekkingen tussen het kind en zijn verwekker. Erkenning heef doorgaans geen
terugwerkende kracht. Erkenning is niet mogelijk wanneer:
- Wanneer moeder en de man geen huwelijk zouden mogen sluiten
- De aanvrager onder de zesten jaar is
- Zonder toestemming van de moeder
- Zonder toestemming van de minderjarige die ouder dan 12 jaar is
- Door een met een ander vrouw gehuwde man of vrouw
- Als er al twee (juridische) ouders zijn
- De man of vrouw wegens een geestelijke stoornis onder curatele staat staan
Onder bepaalde omstandigheden kan de erkenning door de rechtbank vernietgd worden. Dit kan op
verzoek van het kind, erkenner, moeder of de ofcier van justte. Dit kan alleen wanneer de erkenner
niet de biologische vader van het kind is. Bij vernietging vervallen door de erkenning in het leven
geroepen rechtsgevolgen.
2.2.3. Gerechtelijke vaststelling van het ouderschap
Wanneer een verwekker of duomoeder zijn/haar kind niet wil erkennen of als dat na overlijden niet
meer kan, kan door gerechtelijke vaststelling van het ouderschap toch een familierechtelijke betrekking
tussen hem/haar en het kind tot stand komen. Het gevolg is dat er dan een wederzijdse
onderhoudsplicht ontstaat tussen vader/duomoeder en het kind, waarbij er ook erfrechtelijke
aanspraken ontstaan. Evenmin als bij de erkenning ontstaat gezag. Het kind behoudt de geslachtsnaam
van de moeder, tenzij beide ouders verklaren dat het kind de geslachtsnaam van de vader/duomoeder
zal hebben. Het kind en de moeder van kinderen onder de zesten jaar kunnen de gerechtelijke
vaststelling vragen. Het is niet mogelijk wanneer het kind al twee juridische ouders heef, als er
huwelijksbeletselen bestaan of als de man of duomoeder onder de zesten jaar is. Mocht een verwekker
die nog geen zesten jaar was, zijn overleden, dan is gerechtelijke vaststelling wel mogelijk.
De moeder kan het verzoek doen binnen vijf jaar na de geboorte van het kind of binnen vijf jaar na het
bekend worden van de identteit/verblijfplaats van de man of duomoeder.
,2.2.4. Vaderschapsacte
Bij erkenning en gerechtelijke vaststelling van het vaderschap ontstaan tussen het kind en de
man/duomoeder en zijn familie familierechtelijke betrekkingen. Daaruit vloeit ook een
onderhoudsverplichtng. Het is mogelijk om een man of duomoeder te verplichten tot onderhoud
wanneer zij niet erkent zijn van het vaderschap. Onder onderhoudsverplichtngen wordt verstaan dat
de man moet voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding van het kind tot achten jaar en in de
kosten van levensonderhoud en studie van het kind van achten tot twintg jaar. Eenzelfde
onderhoudsplicht als voor de verwerker is van toepassing op de levensgezel van de moeder die heef
ingestemd met een daad die de verwekking van een kind tot gevolg kan hebben gehad.
2.2.5. Adopte
Adopte is het aannemen van kinderen. Het gaat om een juridische bevestging van een reeds bestaande
feitelijke relate tussen pleegouders en het kind of een alleenstaande pleegouder en het kind. De
adopte wordt uitgesproken door een kinderrechter op verzoek van de adopteouder(s). Als een kind
geadopteerd wordt, krijgt het kind de familierechtelijke betrekking van de adopteouder(s). De
familierechtelijke betrekkingen tussen het kind en zijn biologische ouder(s) houdt op met bestaan. Het
kind krijgt ook de geslachtsnaam van een van de adopteouders.
2.3 Minderjarigheid
De Nederlandse wet maakt onderscheid tussen meerderjarigheid en minderjarigheid. Het begrip
minderjarigheid is ontstaan om het kind te beschermen. De bescherming komt in 1 e plaats voor de
rekening van de ouders. Zij hebben het plicht om het kind op te voeden en te verzorgen. Minderjarigen
zijn handelingsonbekwaam, dit wil zeggen dat zij niet zelfstandig niet-vernietgbare rechtshandelingen
kunnen verrichten.
2.3.1. Inhoud van het begrip minderjarigheid
Minderjarigheid is een juridisch begrip. Het begint vanaf de geboorte en duurt tot de leefijd van
achten jaar. Wanneer je achten jaar bent, begint de meerderjarigheid. Het minderjarigheid kan ook
eindigen voor het achtende jaar, namelijk door het aangaan van een huwelijk of geregistreerd
partnerschap. Wanneer het huwelijk voor het achtende jaar wordt ontbonden, behoudt het kind de
status van meerderjarigheid. Een minderjarige heef wel toestemming van zijn ouders nodig om te
trouwen. Een andere uitzondering op de duur van minderjarigheid betref de mogelijkheid van de
kinderrechter om minderjarige moeders van zesten en zeventen jaar meerderjarig te verklaren. Zij
kunnen dan het gezag over hun kinderen krijgen. De minderjarigheid heef betrekking op de persoon
maar ook op het vermogen.
2.3.2. Consequentes van minderjarigheid
Ouders of voogd(en) zijn verantwoordelijk voor hun minderjarige kinderen. Zij treden op als wetelijk
vertegenwoordiger. Minderjarigen staan onder hun gezag. Daarnaast zijn minderjarige nog niet volledig
zelfstandig voor het recht. De ouders hebben de plicht om de kinderen op te voeden en te verzorgen. Zij
zijn verplicht om levensonderhoud voor het kind te voorzien. Daarnaast zijn de ouders ook verplicht
voor het voorzien in de kosten van het levensonderhoud en studie van hun meerderjarige kinderen die
nog geen 21 jaar zijn en niet gehuwd of geregisteerd (geweest) zijn. Dit geldt ook voor een vader van
een niet-erkend kind en voor de stefouder.
Volgens de wet geldt overigens ook dat meerderjarige kinderen hun (schoon)ouders moeten
onderhouden indien deze behoefig zijn.
, Aansprakelijkheid voor onrechtmatge daden van minderjarigen
Als een kind onder de veerten jaar een onrechtmatge daad heef gepleegd zijn de ouders of voogd(en)
aansprakelijk. Ouders van jongeren van veerten en vijfien jaar zijn daarvoor ook aansprakelijk, tenzij
hun niet kan worden verweten dat zij de gedragingen van het kind niet hebben belet. Jongeren van
zesten jaar en ouder zijn zelf aansprakelijk.
Handelings(on)bekwaamheid
Minderjarigen zijn bekwaam tot het verrichten van rechtshandelingen mits zij met toestemming van hun
wetelijke vertegenwoordiger(s) handelen.
In het recht worden personen die aan het rechtsverkeer deelnemen globaal in twee groepen verdeeld:
bekwamen en onbekwamen. Minderjarigen zijn bekwaam maar hebben voor veel handelingen
toestemming nodig van hun vertegenwoordigers.
Rechtshandelingen zijn handelingen die verricht worden met de bedoeling bepaalde rechtsgevolgen in
het leven te roepen. Wanneer de minderjarige zelfstandig rechtshandelingen heef verricht, kan de
wetelijke vertegenwoordiger van de minderjarige deze achteraf vernietgen. Feitelijk is de minderjarige
dus niet zonder meer handelingsbekwaam.
Minderjarige kunnen geen ouderlijk gezag of voogdij uitoefenen. Ze kunnen wel aan de kinderrecht
vragen om hen meerderjarig te verklaren. Zij kunnen ook in beroep tegen de uitspraak gaan. Wel moet
de rechter jongeren van twaalf jaar en ouder in een aantal familierechtelijke zaken in de gelegenheid
stellen door hem gehoord te worden. Kinderen onder de twaalf jaar kan hij daartoe in de gelegenheid
stellen.
2.3.3. Uitzonderingen
Een uitzondering op de handelingsonbekwaamheid betref de handlichtng. Door handlichtng kunnen
aan minderjarigen van zesten of zeventen jaar bepaalde bevoegdheden worden toegekend die anders
alleen aan de meerderjarigheid zijn verbonden. De handlichtng wordt door de sector kanton van de
rechtbank op verzoek van de minderjarige verleend. De ouders moeten het hiermee eens zijn, anders
kan het niet volgens de wet. De rechter bepaalt bij het verlenen van de handlichtng uitdrukkelijk welke
bevoegdheden van een meerderjarige hij aan de minderjarige toekent. Hierbij kan gedacht worden aan
het uitoefenen van een beroep of bedrijf. De handlichtng kan worden ingetrokken door de rechtbank.
Dan kan wanneer de jongere dreigt misbruik te maken van de handlichtng.
Vanaf zesten jaar kunnen minderjarigen een testament maken. Dit kan echter niet ten gunste van een
voogd, leermeester of gouverneurs. Minderjarigen onder de zesten jaar kunnen alleen met een
mondelinge of schrifelijke machtging van hun wetelijke vertegenwoordiger een arbeidsovereenkomst
aangaan. Jongeren boven de zesten zijn zelf bekwaam om een arbeidsovereenkomst aan te gaan. De
hoofdregel is dat jongeren onder de zesten niet mogen werken. Er zijn wel een aantal uitzonderingen:
- Jongeren van twaalf jaar en ouder mogen werken in het kader van een taakstraf
- Jongeren van derten jaar en ouder mogen buiten schooltjd niet-industriële arbeid van lichte
aard verrichten
- Jongeren van veerten jaar en ouder mogen werken naast en in samenhang met het onderwijs
- Jongeren van vijfien jaar en ouder mogen buiten schooltjd ochtendkranten bezorgen
Daarnaast kan de werkgever vrijstelling vragen voor het verbod op kinderarbeid voor het verlenen van
medewerking aan uitvoeringen van culturele, wetenschappelijke, opvoedkundige of artsteke aard, aan
modeshows en visuele en audio-opnamen en daarmee vergelijkbare niet-industriële arbeid van lichte
aard. Naast ouders moeten ook werkgevers de regels voor verantwoordelijkheid naleven.
Ongehuwde moeders van zesten en zeventen jaar die ouderlijk gezag wensen over hun kind, kunnen de
kinderrechter verzoeken ze meerderjarig te verklaren. Ook de raad voor de kinderbescherming kan dit
verzoek indienen voor de moeders. Het verzoek kan voor de bevalling worden gedaan. De kinderrechter
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller charrxxxxx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.