Begrippenlijst van het vak Methoden en technieken in de sociale wetenschappen
21 views 3 purchases
Course
Methoden en technieken (SPO27)
Institution
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Book
Effectonderzoek in de gedragswetenschappen.
in de begrippenlijst heb ik de college slides aangehouden en daarin de begrippen aangevuld met het boek van effectonderzoek en het boek van Tobi & Scheepers die op de literatuurlijst staan van het vak.
Ontologie (zijnsleer) hoe de wereld wordt gezien. Ideeën over aanwezige sociale structuren die in de werkelijkheid
aanwezig zijn en de maten waarin deze door mensen beïnvloed worden.
Epistemologie Hoe de wereld onderzocht moet worden. Hoe kunnen we de kennis opdoen over de
(kennisleer) werkelijkheid?
Methodologie Hoe de dataverzameling het beste kan verlopen. Een gestructureerde manier die beschrijft hoe
we op basis van epistemologische benadering de wereld kunnen gaan onderzoeken
Methode Details over de dataverzameling. De daadwerkelijke
vragenlijsten/interviews/tests/observatiemethoden die we kunnen inzetten om vragen te
beantwoorden.
Wetenschappelijk Streven naar kennis en theorievorming -> eerst kijken wat er al bekend is in het onderzoek doen,
onderzoek wat jij weer verder kan gebruiken voor jouw onderzoek.
Empirisch Feitelijke waarneming
Systematisch m.b.v. Toetsbare uitspraken, controleerbaar en repliceerbaar
methodologische
spelregels
Cumulatief Voortbouwen op werk van voorgangers
Empirisch-analytisch Afstand tot onderzoekseenheden, objectief, meten, kwantitatief
Empirisch-interpretatief Geen afstand tot onderzoekseenheden, subjectief, begrijpen/beschrijven en kwalitatief
Triangulatie Driehoeksmeting, verhogen van betrouwbaarheid, de probleemstelling aanpakken met
meerdere onderzoeksmethoden
Mixed methods Kwalitatief en kwantitatief
Wil je met je onderzoek Empirisch-analytisch
een verbeterde theorie
ontwikkelen?
Wil je met je onderzoek Empirisch-interpretatief
een verbeterd inzicht
creëren?
Wil je met je onderzoek Mixed methods
de wereld verbeteren?
Praktijkgericht Je vertrek punt is van contact met mensen uit de praktijk en ga je zo opzoek naar een oplossing
onderzoek d.m.v. onderzoek. Het probleem van praktijkgericht onderzoek is afkomstig van de
opdrachtgever.
Fundamenteel Je wil een concept begrijpen. Bijvoorbeeld welke functies van hersenen betrokken zijn bij… dit is
onderzoek meer betrokken tot de theorie.
Empirische cyclus Bestaat uit observatie, inductie, deductie, toetsing en evaluatie
Inductie Data verzamelen en tot een theorie te komen, erg explorerend. Er is nog niet veel kennis
beschikbaar, je doet data verzameling om tot een theorievorming te komen, dit is veelal
kwalitatief.
Deductie In deductie wordt er getoetst of de theorie wel klopt op basis van de verzamelde data.
kwantitatieve onderzoek. Het belangrijkste verschil tussen inductief en deductief redeneren is
dat je bij inductief redeneren een nieuwe theorie probeert te creëren, terwijl je bij deductief
redeneren een bestaande theorie probeert te toetsen.
Theorie Samenhangend stelsel van uitspraken waarmee empirische wetmatigheden beschreven,
verklaard of voorspeld kunnen worden
Kwalitatief Inductie, opstellen van theorie en subjectieve interpretaties
Kwantitatief Deductie, toetsen van theorie en objectieve metingen
Het onderzoeksplan Hierin omschrijf je de probleemstelling, doelstelling en de vraagstelling (waarom en wat)
,Hiaten Gebrek aan kennis over bepaalde aspecten van een onderwerp/ tegenstrijdigheden in de
wetenschappelijke kennis
Doelstelling Waarom wil je iets weten? Waarom is dit belangrijk?
Hierbij omschrijf je de relevantie van theoretisch, praktijkgericht of beide.
Probleemstelling Praktijkgericht onderzoek: vage en globale probleemstelling van de opdrachtgever. Je verheldert
het probleem, verzameld nieuwe gegevens, concretiseert de doelstelling, is het relevant en
uitvoerbaar? En je houdt rekening met ethische aspecten.
Beschrijvende Wie koopt biologisch vlees? Wat voor…, welke, wanneer?
onderzoeksvraag
(exploratief onderzoek)
Verklarende Waarom kopen consumenten biologisch vlees in plaats van niet biologisch vlees?
onderzoeksvraag
(theorievormend)
Voorspellende Wat gebeurt er met het aantal consumenten dat biologisch vlees koopt als gevolg van
onderzoeksvraag prominetere plaatsing in de supermarkt? Tot welke … leidt?
(theorievormend)
Frequentievragen Hoeveel? Hoe vaak?
Verschilvragen In welke mate is er een verschil in/tussen? Groepen en voor-na
Samenhang vragen Is er een relatie tussen … en …?
Goede kwantitatieve Relevant: sluit aan bij probleem- en doelstelling
onderzoeksvragen zijn: Specifiek: beantwoordbaar/onderzoekbaar, bevat belangrijkste kenmerken van je onderzoek, het
antwoord is meer dan “ja/nee”
Slechte kwantitatieve Waarom en hoe komt het vragen, deze zijn te globaal.
onderzoeksvragen zijn Hoe kunnen we – vragen: dit zijn veelal beleidsvragen
Normatieve/ethische vragen: dit heeft te maken met goed/slecht/ schoonheid en is niet te
beantwoorden d.m.v. kwantitatief onderzoek
Onderzoek ontwerp Methode (hoe), eenheden (wie), kenmerken (wat)
Onderzoekseenheid Op wie/wat heeft de onderzoeksvraag betrekking. Dit volgt direct uit een onderzoeksvraag, dit is
vaak een respondent (soms groepsniveau) en vaak een regel/rij in databestand. Er is soms
aggregatie: informatie dat wordt verzameld en uitgedrukt wordt in een beknopte vorm.
Onderzoek kenmerk Wat ga je meten bij de onderzoekseenheden/respondenten? Ook dit komt terug in de
onderzoeksvraag
Operationaliseren Meetbaar maken. Dit is de kolom in het databestand, alle vragen waarop proefpersonen een
score/waarde krijgen. Er wordt een kenmerk omgezet naar concreet meetbare termen.
Concept Eenvoudig kenmerk > 1 variabele
Construct Ingewikkeld kenmerk, abstract/complex begrip, meerdere items/variabelen en dit allemaal
samennemen.
Variabele Construct/concept dat in concrete meetbare termen is omgezet (operationalisatie) dit kan op
verschillende meetniveaus.
Meetniveau: nominaal Er is een onderscheid, bijvoorbeeld sekse
Meetniveau: ordinaal Er is een ordening en een onderscheid, bijvoorbeeld schooltype
Meetniveau interval Er zijn gelijke verschillen, ordening en onderscheid, bijvoorbeeld intelligentie
Meetniveau ratio Er zijn gelijke verhoudingen, gelijke verschillen, ordening en onderscheid, bijvoorbeeld leeftijd
Conceptueel model Een grafische weergaven van de verwachte oorzaak-gevolg relatie tussen onafhankelijke en
afhankelijke variabelen
Afhankelijke variabelen Worden ook wel de voorspeller genoemd
Confounding Confounder is een verstorende variabele, géén tussenschakel!
Er is sprake van confounding wanneer het causale verband tussen de
determinant (test, behandeling of eigenschap die de onderzoekers bestuderen)
en de uitkomst wordt verstoord door een derde factor, de confounder
, Moderator Indien het verband tussen twee variabelen X en Y afhankelijk is van de waarde van een derde
variabele Z, wordt
de Z als moderator beschouwd. Oftewel een moderator beïnvloedt de sterkte, richting of
aanwezigheid van een relatie tussen variabelen. De moderator is altijd onafhankelijk. In een
conceptueel model gaat het pijltje van de moderator altijd naar de rest van het conceptueel
model toe.
Mediator Een verandering in de onafhankelijke variabele heeft een invloed op de mediator variabele.
Daarnaast wordt er vanuit gegaan dat de mediator variabele een verandering in de afhankelijke
variabele veroorzaakt. Oftewel een mediator is een statistische variabele die de relatie tussen
twee andere variabelen verklaart.
Stappen om een Stap 1: zet de kenmerken op een rijtje: er zijn verschillende aantal onderzoekskenmerken in een
conceptueel model op onderzoeksvraag
te zetten Stap 2: identificeer de onafhankelijke en de afhankelijke variabele
Stap 3: identificeer de moderatoren
Stap 4: identificeer de mediatoren
Beschrijvend onderzoek Je wil een fenomeen beschrijven, je wil niks verklaren of voorspellen. Je wil weten hoe dit
fenomeen er uit ziet. Het type onderzoeksvraag dat hierbij aansluit is een frequentie vraag.
Voorbeeld vragen: wat zijn de kenmerken van…? Wat zijn de belangrijkste stappen…?
Explorerend onderzoek Je hebt al kennis over het fenomeen, je wilt toe werken naar het formuleren van een theorie.
Onderzoeksvraag die hierbij passen zijn verschil- of samenhang vragen.
Voorbeeld vragen: wat is het verband tussen…? Wat zijn de oorzaken van…? Let op -> fishing
expedition, dit is niet de bedoeling!
Toetsend onderzoek Toetsen van theorieën. Theorie (of combinatie van) is mogelijk verklaringsmechanisme voor
samenhang. Onderzoeksvraag: met duidelijke onderliggende hypothese.
Voorbeeld vragen: wat is de invloed van A op B? In hoeverre leidt A tot B?
Evaluatieonderzoek Waarde/effectiviteit van (beleid)maatregel/methode/interventie bepalen.
Onderzoeksvraag: over effect/product (Y) of proces (?).
Onderzoek ontwerpen Experimenteel; zuiver experiment/solomon design, quasi-experiment varianten
En je hebt surveyonderzoek
Experimenteel Verklarende/voorspellende vraagstelling (causaliteit)
onderzoek “Onderzoeker grijpt zelf actief in”
Manipulatie van X (onafhankelijk)
Meten van Y (afhankelijk)
Surveyonderzoek Samenhangs-en verschilvragen (cor relationeel)
“Onderzoeker staat langs de zijlijn”
Alleen meten van X en Y
Minder geschikt voor meten causaliteit, hier kan je namelijk heel moeilijk iets over zeggen.
Causale uitspraken A (onafhankelijk) gaat vooraf aan gevolg B (afhankelijk).
Oorzaak A en gevolg B hangen samen.
Er zijn geen andere oorzaken voor gevolg B, geen 3 e variabele!
Causaliteit is lastig aantoonbaar
Experimenteel De proefpersonen worden doormiddel van randomisatie aan de experimentele of de
onderzoek: controlegroep toegewezen. individuen random toegewezen worden aan experiment of controle.
zuiverexperiment Er hoeft niet altijd een voormeting te zijn. Er kan alleen een nameting zijn, het feit dat random
mensen toegewezen zijn, is al zuiver. Je hebt twee groepen (random ingedeeld) met voor meting
(is geen eis) + na meting en twee groepen met alleen een na meting. Hiermee kan je testen of de
interventie werkzaam is en of er sprake is van het testeffect
Experimenteel Heeft als doel om een oorzaak-gevolgrelatie tussen een onafhankelijke en afhankelijke variabele
onderzoek: quasi- aan te tonen (causaliteit). Er is geen randomisatie. Dit onderzoek is geschikt wanneer een
experiment of non- experiment vanwege ethische of praktische redenen niet mogelijk is. Wel worden er twee
equivalent group design vergelijkingen gemaakt (voor en na meting en een experimentele en
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ilsevkl. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.43. You're not tied to anything after your purchase.
