Summary
Samenvatting/leerdoelen Crisis
- Course
- Institution
Het document is een samenvatting van alle leerdoelen/kernbegrippen waar op getoetst wordt.
[Show more]
Seller
Follow
dounyaajubi
Content preview
Leerdoelen CrisisCompetenties
• Analytisch en onderzoekend Vermogen
• Besluitvaardigheid
• Communicatief vermogen
• Organisatie- en omgevingsbewustzijn
• Resultaatgerichtheid
• Samenwerken
Leeruitkomsten
• Je benoemt de wettelijke overheidstaken bij crisissituaties en de voorbereiding
daarop en je beschrijft de structuur van de regionale en nationale crisisorganisatie en
herkent, classificeert en motiveert in welke vorm deze aan de orde is bij een gegeven
opschalingsniveau.
• Je karakteriseert welke risicobenaderingen er gangbaar zijn in het bestuurlijke
landschap ter voorbereiding op rampen en crises.
• Je benoemt de kernconcepten van risico- en crisiscommunicatie en past ze toe
wanneer je het verloop van een crisissituatie beoordeelt. Je herkent do’s en don’ts
van effectieve crisiscommunicatie en kunt van preparatie- tot evaluatiefase adequate
aanbevelingen doen.
Kernbegrippen
B1. Introductie crisis: Taken veiligheidsregio’s – planvorming
• Veiligheidsregio (VR): De veiligheidsregio is verantwoordelijk voor de
brandweerzorg, rampenbestrijding, crisisbeheersing en geneeskundige hulpverlening in de
regio (GHOR). De VR werkt samen met:
o Brandweer
o Gemeente
o GHOR
o Politie
o OM (openbaar ministerie)
o Rijkswaterstaat
o Waterschappen
o GGD
o Defensie
o ProRail
o Provincies
Iedere VR zet zich in voor de veiligheid van de inwoners en bezoekers van dat gebied.
Nederland telt 25 veiligheidsregio’s. Ze maken deel uit van de nationale crisisstructuur. Bij
een ramp of crisis is de burgemeester vaak verantwoordelijk. Maar tijdens een crisis die een
,gemeentegrens overstijgt, gaat de verantwoordelijkheid over op de voorzitter van de VR.
Hij/zij krijgt het opperbevel over de hulpverleningsdiensten en de bevoegdheid om knopen
door te hakken in de regionale besluitvorming.
• Flitsramp: Zijn kortdurende ongevallen met grote impact.
VB. Vuurwerkramp Enschede, Bijlmerrap, nieuwjaarsbrand in Volendam.
• Typen rampen en crises: De range van rampen en crises is groot. Ze kunnen zich op
vele terreinen en op verschillende manieren verschijnen. Het domein van (potentiele)
rampen/crises is niet per definitie gelijk aan de omvang van de gebeurtenis; het heeft vooral
betrekking op de schaal waarop effecten voelbaar zijn. Er zijn 5 domeinen te onderscheiden
waarbinnen rampen/crises zich kunnen voordoen.
o Transnationaal. Een orkaan, pandemie of uitbraak van dierziekten heeft meestal
voor meerdere landen gevolgen: ze doen zich voor op transnationaal of
internationaal niveau. Dergelijke crises zullen niet alleen van de Nederlandse
overheid, maar ook van andere landen en Europese en/of internationale instanties
een reactie vragen.
VB. De aswolk uit een IJslandse vulkaan die in april 2011 over Europa trok, was voor
verschillende Europese landen reden hun luchtruim te sluiten, waardoor het Europese
vliegverkeer volledig stil kwam te liggen.
o Nationaal. Grote overstromingen zoals de Watersnoodramp in 1953 hebben vaak
een landelijke impact. Hetzelfde geldt voor ingrijpende gebeurtenissen als de moord
op Pim Fortuyn (2000) en Theo van Gogh (2004). Vanwege de publieke bekendheid
van beide personen brachten deze gebeurtenissen vrijwel de gehele Nederlandse
samenleving in beroering, hoewel ze feitelijk op lokaal niveau (in respectievelijk
Hilversum en Amsterdam) plaatsvonden.
o Trans- of bovenregionaal. De hoogwatersituaties in 1993 en 1995, en ook de brand
bij Chemie-Pack in Moerdijk (2011) hadden regio-overschrijdende gevolgen. Het
domein van deze gebeurtenissen was bovenregionaal.
o Regionaal. De gevolgen van de explosie bij CMI (1996) en de hagelstorm in Zuidoost
Brabant (2016) deden zich voor op regionaal niveau. Ook een uitval van
nutsvoorzieningen raakt vaak een regio (bijvoorbeeld de gasstoring in Apeldoorn in
2015), al waren bij de stroomstoring in Noord-Holland (2015) juist weer meerdere
regio’s betrokken.
o Lokaal. Incidenten waarvan de gevolgen normaal gesproken beperkt blijven tot het
lokale niveau zijn bijvoorbeeld verkeersongevallen en geweldsincidenten.
Er wordt niet alleen naar het domein gekeken maar er kan ook onderscheid worden
gemaakt naar de wijze waarop ze zich onthullen. Sommige rampen/crises dienen zich
plotsklap aan → sudden impact, en andere langzaam → slow onset.
Toch komen plotselinge en ook langzaam ontwikkelende crises niet altijd geheel
onverwacht. Op deze crises zijn we goed voorbereid.
VB. Pandemie, branden en explosies.
Van andere crises wordt de kans of waarschijnlijkheid dat ze zich voordoen klein geacht.
Deze kunnen, als ze zich dan toch plotseling voordoen, een samenleving overvallen. Dit soort
crises die zich ineens en onverwacht voordoen zijn meestal lastige type crises om aan te
vallen, omdat de informatie over zowel de bron (oorzaak) en de omvang ervan beperkt is.
VB. DigiNotas-crisis (2011).
Ten slotte zijn er ook crises die niet zo snel zullen plaatsvinden maar wel langzaam kunnen
ontwikkelen.
,VB. Financiële crises (2008) en
voedselschaarste.
• Rampenbestrijding & Crisisbeheersing: Het begrip rampenbestrijding wordt veel
gebruikt in relatie tot de bestrijding van ‘klassieke’ rampen en is te beschouwen als een
vorm van crisisbeheersing. Crisisbeheersing is breder en gaat over de preparatie, repressie
en nazorg van zowel rampen als andere soorten crises. Ondanks de interactie tussen
rampenbestrijding en crisisbeheersing worden beide begrippen in de Wvr (Wet
veiligheidsregio’s) apart gedefinieerd. In de Wvr wordt crisisbeheersing verstaan onder de
handhaving van openbare orde oftewel ‘het geheel van maatregelen en
voorzieningen, met inbegrip van de voorbereiding daarop, dat het gemeentebestuur of het
bestuur van een veiligheidsregio in een crisis treft ter handhaving van de openbare orde (…)’
(artikel 1 Wvr).
Dit afwijkend gebruik van het begrip crisisbeheersing leidt regelmatig tot misverstanden en
onduidelijkheid. Zo is een breed gedeelde misvatting dat de
veiligheidsregio’s over crisisbeheersing gaan. Dat klopt alleen voor zover het de
rampenbestrijding en handhaving van de openbare orde betreft.
• 8 uitgangspunten crisisbeheersing: Op het terrein van crisisbeheersing gelden een
aantal uitgangspunten gebaseerd op bevindingen uit het internationaal en nationaal
onderzoek.
1. Crisismanagement is niet gelijk aan crisisplanning
Hiermee wordt bedoeld dat crisisplanning niet garandeert dat ook het crisismanagement
altijd goed zal gaan (Enrico Quarantelli, Amerikaanse ramponderzoeker). De werkelijkheid
van crises is niet altijd anders dan de voorziene en geoefende werkelijkheid. Aspecten die
een rol spelen zijn:
> Geregeld vallen sleutelpersonen weg.
> Er staan spontaan nieuwe leider op (en zittende leider vallen soms door de mand).
> Er zijn altijd veel meer actoren en betrokkenen dan waarmee vooraf rekening is
gehouden.
> Toch blijkt ook vaak dat bepaalde sleutelpersonen/actoren niet zijn uitgenodigd.
> Burgers spelen tijdens en na rampen een veel grotere rol dan gedacht.
Kortom, de werkelijkheid is anders dan vooraf verwacht. Verwacht dus geen wonderen van
crisisplannen en wees niet te specifiek met planvorming. Bereid je liever generiek voor (op
uiteenlopende soorten van calamiteiten) dan (te) specifiek. De kans dat de situatie net zo is
als verwacht is nihil (niet zo).
2. Stem hulpverlening af op (zelf)redzaamheid van burgers
Wat burgers doen en welk soort ondersteuning zij wensen werd tot voor kort weinig
aandacht aan besteed. Uit onderzoek is gebleken dat burgers vaak het middelpunt vormen
bij de crisisbeheersing en over het algemeen is hun (zelf)redzaamheid groot. Wij nomen het
, zelfredzaamheid als mensen zichzelf kunnen redden. Mensen redden echter niet alleen
zichzelf, maar ook anderen. Het is goed om burger als uitgangspunt voor de crisisbeheersing
te nemen. De hulp van anderen (Hulpverleners, bestuurders, ambtenaren en deskundigen)
hoort daarop aan te sluiten en aanvullend te zijn. Het betekent dat hulpverleners moeten
worden getraind en voorbereid moeten zijn op de (zelf)redzaamheid van burgers, zodat zij
hierop kunnen aansluiten.
Het uitgangspunt betekent ook dat de rol van de overheid en die van de professionele hulp
vooral gericht is op die groepen die minder zelfredzaam zijn en niet vanzelfsprekend op hulp
van anderen kunnen rekenen.
3. Wat je zelden doet, doe je zelden goed
Mensen doen vooral datgene goed wat ze vaak doen. Voor rampen en crises betekent dit
uitgangspunt ook wat ze nodig hebben.
> Ten eerste mogen er in crisissituaties geen wonderen worden verwacht. Hoe iemand
ook zijn/haar best doet, het blijven unieke situaties. Ook bij evaluaties zou hiermee
rekening moeten worden gehouden. Het is al mooi als het optreden van
hulpverleners en anderen kan worden gewaardeerd.
> Ten tweede betekent dit uitgangspunt dat tijdens het optreden in crisissituaties
iedereen zoveel mogelijk moet doen wat hij of zij normaliter ook doet. Hoe meer in
crisissituaties de taken en rollen afwijkend zijn, hoe groter de kans bestaat op
ongeschikt optreden. Afwijkende procedures en werkwijzen vergroten de kans op
problemen, omdat betrokkenen niet terug kunnen vallen op eerdere ervaringen en
geleerde lessen; de zogenoemde ‘mental maps’ (zie Klein, 2003; 2008)
> Ten derde betekent het uitgangspunt dat ernaar gestreefd moet worden niet te veel
personen te belasten met specifiek ‘crisismanagement’ taken. Als ervaring een
belangrijke voorwaarde voor succes is, is het beter om aan een aantal geselecteerde
mensen een specifieke rol voor afwijkende situaties t
> Als het opdoen van ervaring een belangrijke voorwaarde is voor succes, is het beter
aan een select aantal personen een specifieke rol voor afwijkende situaties te vragen.
Naarmate een kleiner aantal personen voor specifieke situaties wordt opgeleid, zal
de ervaring van deze (kleinere) groep toenemen. Dit geldt zowel voor het aantal
personen dat de functie vervult van officier van dienst (OvD), als voor de
internationaal opererende Urban Search and Rescue (USAR) teams. De laatste zijn
een mooi voorbeeld van een groep specialistisch getrainde mensen die geregeld bij
verschillende operaties in binnen- en buitenland worden ingezet.
4. Schoenmaker blijf bij je leest
Organisaties en instellingen moeten zich juist in crisissituaties richten op hun
kernactiviteiten. Voor taken die buiten het reguliere takenpakket vallen (en vaak specifieke
deskundigheid vragen) zijn er veelal andere organisaties en instellingen die veel beter in
staat zijn taken te vervullen, omdat zij deze altijd al uitvoeren.
VB. Call-centra, uitvaartorganisaties.
Toch is al lange tijd het uitgangspunt geweest dat in kritieke situaties vooral de overheid
alles zou moeten regelen en doen. Tegenwoordig hoeven overheden niet meer ‘van alle
markten’ thuis te zijn. Als burgers en ook hulpverleners dagelijks
gebruikmaken van Google Maps is het bijvoorbeeld verspilde energie als veiligheidsregio’s
een eigen systeem gaan ontwikkelen voor GIS-informatie. Zeker nu Google allerlei
applicaties heeft ontwikkeld die over de gehele wereld tijdens crises worden gebruikt.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dounyaajubi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now