Dit document bevat een volledige samenvatting van het vak strafrechtelijk sanctierecht. Hierin zijn alle hoorcolleges opgenomen, alsook de discussiecolleges en de literatuur. Ik ben elk college aanwezig geweest en heb alles goed bijgehouden.
,Inhoudsopgave
Week 1 Inleiding en uitgangspunten (dr. Sjors Ligthart) ......................................................... 3
Hoorcollege 1..................................................................................................................... 4
Discussie: is de vrije wil noodzakelijk voor strafrechtelijke verantwoordelijkheid en het
sanctierecht? ..................................................................................................................... 9
Week 2 Straftoemeting (mr. Floortje van Buchem) ...............................................................14
Hoorcollege 2....................................................................................................................15
Discussie: uit het leven gegrepen .....................................................................................22
HR 5 juli 2022, ECLI:NL:HR:2022:975 - HR 18 oktober 2022, ECLI:NL:HR:2022:1472
(Straftoemetingsvrijheid 1) .............................................................................................23
HR 15 november 2022, ECLI:NL:HR:2022:1641 (Straftoemetingsvrijheid 2) .................23
Week 3 TBS: de rol van de psychische stoornis (Gastcollege: mr. Esther Nauta, Universiteit
Utrecht) ................................................................................................................................24
Hoorcollege 3....................................................................................................................25
Week 4 Vrijheidsbenemende en -beperkende maatregelen en de rol van risicotaxatie (dr.
Sjors Ligthart) .......................................................................................................................34
Hoorcollege 4....................................................................................................................35
Discussie: is het tijd voor een ongevaarlijkheidspresumptie? ............................................43
HR 7 januari 2020, ECLI:NL:HR:2020:2 (Richtlijn ISD) ..................................................46
Hof Arnhem 5 februari 2007, ECLI:NL:GHARN:2007:AZ7820 (Toetsingskader art. 38s
Sr) .................................................................................................................................46
Week 5 Uitgangspunten tenuitvoerlegging gevangenisstraf (dr. Sjors Ligthart).....................47
Hoorcollege 5....................................................................................................................48
Discussie week 5 – detentie en de rol van een recht op mentale integriteit .......................56
Week 6 Materiële en formele rechtspositie gedetineerden (dr. Pauline Jacobs) ...................59
Hoorcollege 6....................................................................................................................60
Opdrachten .......................................................................................................................66
Week 7 Tenuitvoerlegging van sancties en transpersonen in detentie (dr. Pauline Jacobs) ..71
Hoorcollege ......................................................................................................................72
Week 8 Kwetsbare personen (mr. Floortje van Buchem) ......................................................79
Hoorcollege ......................................................................................................................80
Discussie: TBS met voorwaarden of zorgmachtiging? ......................................................85
Week 9 Slachtoffers in de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties (Gastcollege: dr.
Lydia Dalhuisen, Universiteit Utrecht en dr. Alice Bosma, NSCR) .........................................87
Hoorcollege ......................................................................................................................88
,Week 1 Inleiding en uitgangspunten (dr. Sjors Ligthart)
Onderwerpen
- Theoretische perspectieven
- Tweesporenstelsel
- Vrije wil
Verplichte studiestof
- F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter, Sanctierecht, Kluwer, 2021, (hoofdstuk 1 en par.
2.4.1).
- S. Ligthart & J. Waal, ‘Normering van het risicostrafrecht: Over retributie en het
"Quarantaine-model"’, Delikt & Delinkwent 2022/47.
- J. Greene & J. Cohen, ‘For the law, neuroscience changes nothing and everything’,
Phil. Trans. R. Soc. Lond. B 2004, 359, 1775-1785, DOI: 10.1098/rstb.2004.1546.
Discussie: is de vrije wil noodzakelijk voor strafrechtelijke verantwoordelijkheid en het
sanctierecht?
Volgens het determinisme vindt geen enkele gebeurtenis willekeurig plaats. Alles wat gebeurt
en dus ook hoe de mens handelt heeft een vooraf bepaalde reden. Volgens het
determinisme is de gedachte dat de mens beschikt over een vrije wil dan ook een illusie.
Deze opvatting kent verschillende onderbouwingen, zoals religie (de toekomst ligt in Gods
handen) en de natuurwetenschap (causale natuurwetten bepalen het verloop der dingen).
De meest recente onderbouwing komt uit de neurowetenschappen, die lijken aan te tonen
dat al ons handelen is terug te leiden naar fysieke, neurale processen waarover we zelf geen
controle hebben (zie bijv. het Libet-experiment). Grofweg kunnen in dit debat drie stromingen
worden onderscheiden.
1. Hard determinisme accepteert dat het determinisme en de vrije wil onverenigbaar
zijn, beaamt het determinisme en wijst het bestaan van de vrije wil daarmee af.
2. Libertarisme accepteert eveneens dat het determinisme en de vrije wil onverenigbaar
zijn, maar ontkent het determinisme en accepteert daarmee het bestaan van de vrije
wil.
3. Compatibilisme accepteert het determinisme, maar stelt dat dit het bestaan van een
vrije wil niet hoeft uit te sluiten. Determinisme en vrije wil zijn met elkaar verenigbaar.
"Man can do what he wills but he cannot will what he wills”
Als we ervan uitgaan dat het determinisme waar is, wat betekent dat dan voor de legitimiteit
van het strafrecht, dat sterk is gebaseerd op de vergeldingsidee, het retributivisme? Kunnen
we gedrag nog wel strafbaar stellen en bestraffen als daders net zoals ieder ander mens niet
blijken te beschikken over een vrije wil? Greene en Cohen beantwoorden deze vraag
bevestigend. Zij zoeken het antwoord in de gevolgenethiek, het consequentialisme. Caruso
zoekt het antwoord in het zogenaamde Public Health-Quarantine Model. Overtuigen deze
alternatieve perspectieven op het strafrecht?
, Hoorcollege 1
Twee centrale thema’s:
• Oplegging van sancties, wanneer mogen deze worden opgelegd, maar ook de
tenuitvoerlegging van die sancties. Wat zijn jouw rechten en plichten als
gedetineerden of als tbs-er?
• Tenuitvoerlegging van sancties, wat is jouw rechtspositie, hoe lang duurt een sanctie,
wanneer moet het worden afgebroken
o Dit bekijken we vanuit het positieve recht; wat zegt dit recht? Hoe staan die
oplegging en tenuitvoerlegging in de discussie op dit moment?
Strafrechtelijk sanctierecht
• Dit is heel dynamisch. Zowel politieke als maatschappelijke factoren beïnvloeden dit.
• Voor opleggen van sancties niet op basis van schuld, maar juist op basis van het
gevaar. Van een klassiek schuldstrafrecht naar een risicostrafrecht. Hierbij staat
centraal het inperken van de recidive zoveel mogelijk.
• Bij straf dient proportionaliteit centraal te staan. Wat betekent dit voor de legaliteit?
Benaderingen strafrechtelijk sanctierecht
Theoretisch: Waarom sanctioneren?
Waarom straffen we, wat is het doel ervan?
• Effectiviteit van sanctioneren
o Daarvoor heb je de theoretische bandering nodig. Je moet het doel weten van
de straf. Kortom: in het verlengde van de vraag waarom we sancties opleggen
ligt de vraag of deze sancties überhaupt werken en behalen ze het beoogde
effect? Om te beoordelen of sancties effect hebben, kunnen we deels kijken
naar theoretische benaderingen (waarom straffen we nu eigenlijk?), maar de
theoretische benadering helpt ons niet verder bij de vraag of de
tenuitvoerlegging van die sancties ook daadwerkelijk ten doel komt. Daarom
kunnen we misschien beter kijken naar de rechtshistorische benadering.
• Rechtshistorisch: what works?
o Ook de rechtshistorische benadering kan hier van toepassing zijn. Welke
sancties hadden we in het verleden, welke zijn afgevallen en waarom zijn er
bepaalde toegevoegd? Werken die sancties dan ook weer?
• Recente ontwikkelingen
o Tegelijkertijd moeten we altijd afgaan op actuele ontwikkelingen.
Ontwikkelingen zoals een verhard strafklimaat, ontwikkelingen van het
risicostrafrecht etc.
• Vergelding
o Vergelding wordt vaak gezien als de grondslag van straffen. Het intentioneel,
doelbewust toebrengen van leed. Iemand pleegt een delict waardoor een
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LisannedeGraaf. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.19. You're not tied to anything after your purchase.
