Handelen bij kindermishandeling en huiselijk geweld: van signaleren tot geweld –
Linda Douma en Medi Hoes
Hoofdstuk 1
‘Kindermishandeling is elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie
van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of ander personen ten opzichte van wie de
minderjarige een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passies opdringen,
waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de
vorm van fysiek of psychisch letsel.’ (Jeugdwet 2015).
Niet alleen ouders kunnen zich schuldig maken aan kindermishandeling, ook ander personen die dicht
betrokken zijn bij het kind. Plegers van kindermishandeling zijn strafbaar. Kindermishandeling komt
voor in alle families, culturen, plaatsen en wijken. Het gebeurt onder jonge en oudere ouders, arme en
rijke mensen, in achtergestelde en goedbedeelde buurten en in individualistische en collectivistische
culturen. Minimaal 118.000 kinderen zijn elk jaar in Nederland het slachtoffer van kindermishandeling.
Jaarlijks overlijden er 50 tot 80 kinderen als gevolg van kindermishandeling.
Vormen van kindermishandeling
- Mishandeling
o Lichamelijke mishandeling toebrengen van verwondingen door het gebruik van fysiek geweld.
Ook besnijdenis van meisjes, ‘vrouwelijke genitale verminking’, valt onder lichamelijke
mishandeling.
o Psychische of emotionele mishandeling het stelselmatig vernederen, kleineren, pesten, bang
maken, schreeuwen, schelden, bedreigen met geweld, negeren, achterstellen, verbieden met
anderen om te gaan en het stellen van eisen waaraan het kind niet kan voldoen. Ook het getuige
zijn van huiselijk geweld valt onder psychische/emotionele mishandeling.
- Verwaarlozing
o Lichamelijke verwaarlozing kind wordt onthouden wat het voor zijn lichamelijke gezondheid en
ontwikkeling nodig heeft.
o Psychische of emotionele verwaarlozing als het kind onthouden wordt wat het voor zijn
geestelijke gezondheid nodig heeft, zoals aandacht, respect, veiligheid, scholing, enzovoort.
o Pedagogische verwaarlozing ouders stellen geen of te veel grenzen, verwennen het kind,
tonen geen interesse in de leefwereld van het kind, geven het kind te veel/volwassen taken of
verantwoordelijkheden en zijn thuis weinig aanwezig of beschikbaar (zowel fysiek als
emotioneel).
- Seksueel misbruik het verrichten van seksuele handelingen bij of met het kind die niet passen
bij diens leeftijd of ontwikkeling of waaraan het kind zich niet kan onttrekken. Dit gaat van het
betasten van het lichaam tot verkrachting en komt voor bij kinderen van alle leeftijden. Ook het
tonen van pornografisch materiaal aan een kind valt onder seksueel misbruik. Vaak is er sprake
van een afhankelijkheidsrelatie tussen de dader en het minderjarige slachtoffer.
Een specifieke vorm van kindermishandeling is het syndroom van Münchhausen by proxy. De term
Münchhausen by proxysyndroom wordt in de medische wereld toegepast wanneer de diagnose
Pediatric Condition Falsification (PCF) bij et kind is gesteld. Münchhausen by proxy is een
psychiatrische aandoening met waarschijnlijk een genetisch component. Hierbij brengen ouders,
verzorgers of familieleden het kind opzettelijk in een situatie waarbij intensieve medische zorg
noodzakelijk is met als het doel het krijgen van de aandacht die zij willen.
, Hoofdstuk 2
‘Huiselijk geweld is elke vorm van geweld dat wordt gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van
het slachtoffer. Het kan gaan om lichamelijk geweld, psychisch geweld en seksueel geweld. Van
belang hierbij is niet de locatie waar het geweld plaatsvindt, maar de relatie tussen slachtoffer en
dader.’
In het algemeen geldt: hoe hechter de relatie tussen dader en slachtoffer, hoe intenser en frequenter
het huiselijk geweld. Slachtoffer en dader kunnen samen leven in één huis, maar dit hoeft niet zo te
zijn. Het kan zijn dat er sprake is van een afhankelijkheidsrelatie, waarbij de één afhankelijk is van de
ander op een of meerdere gebieden, zoals tussen kind en ouders of tussen een oudere en diens
verzorger. Het kan ook zijn dat de betrokkenen een in principe gelijkwaardige relatie hebben tot
elkaar, zoals tussen (ex-)partners.
Er zijn verschillende vormen en uitingen van huiselijk geweld. Voor allemaal geldt dat het geweld
vrijwel altijd samengaat met intimidatie en bedreiging en dat de gevolgen (fysiek, emotioneel en/of
sociaal) erg ingrijpend kunnen zijn. We maken een onderscheid tussen:
- Kindermishandeling – geweld tegen kinderen door ouders/verzorgers.
- Partnergeweld – geweld tegen of tussen (ex-)partners.
- Oudermishandeling – geweld tegen ouders door (minderjarige) kinderen.
- Siblinggeweld – geweld tussen broers/zussen (meestvoorkomend).
- Oudermishandeling – geweld tegen ouderen door bijvoorbeeld verzorgende volwassenen
(schoon)kinderen, kleinkinderen of andere verzorgers.
Huiselijk geweld komt in al zijn vormen voor in alle families, leeftijdsgroepen, culturen, plaatsen en
wijken. Het gebeurt onder jong en oude, onder arme en rijke mensen, in achtergestelde en
goedbedeelde buurten en in individualistische en collectivistische culturen. In een op de vier gezinnen
is sprake van huiselijk geweld. Bij meer dan de helft daarvan zijn er kinderen aanwezig. Vijfenveertig
procent van de mannen en vrouwen in Nederland tussen de 18 en 70 jaar is ooit slachtoffer geweest
van geweld binnen de huiselijk kring (als kind, partner, ouder(e)). In bijna de helft van de meldingen is
er sprake van middelengebruik en/of wapengebruik en bij een kwart is er alcohol in het spel.
Er zijn vier typen geweld die we onderscheiden. Dit onderscheid is vooral te maken als het gaat om
partnergeweld, maar ook bij andere vormen van huiselijk geweld kunnen (enkele van) deze typen
geweld geregeld als zodanig worden benoemd.
1. (Partner)terreur ook wel ‘intimate terrorisme’ genoemd. Het is geweld intentioneel en een uiting
van machtsverschillen. Het draait om het verkrijgen van controle en macht, wat bereikt kan
worden middels bedreiging, fysiek, seksueel geweld, intimidatie, psychologische oorlogsvoering
en het creëren van isolatie en economische deprivatie/afhankelijkheid.
2. Situationeel geweld komt het meest voort uit onmacht. Vaak zijn zowel dader als slachtoffer
niet in staat om ‘goed’ ruzie te maken, waardoor in de hitte van de strijd de controle wordt
verloren. Het aan leren van goede manieren om te ruziën, de sociale vaardigheden die daarvoor
nodig zijn, zorgt vaak al voor verbetering.
3. Gewelddadig verzet het geweld vindt plaats in reactie op een bedreigende situatie en is uit
verdediging. Soms kan dit geweld wel bovenmatig zijn in vergelijking met aanvankelijke dreiging.
4. Geweld bij scheidingen et gaat hier om incidenteel controleverlies en het geweld is vaak mild
en van tijdelijke aard. Maar: et kan wel gevolgen hebben voor de (ex-)partner en kinderen.
Type daders:
1. Psychopathische (partner)mishandelaar geen geweten en daarmee geen wroeging en
geen gevoelens van schuld en spijt. Hij handelt bewust en uit eigenbelang, heeft geen of een
beperkt empathisch vermogen en heeft niet het idee dat er met het geweld
normoverschrijdend gedrag heeft plaatsgevonden. Neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn
gewelddadige gedrag.
2. Overgeremd (partner)mishandelaar dader kropt gevoelens van woede en irritatie op en
vermijdt conflicten. Hij handelt vooral vanuit eigen frustraties en gevoel van onmacht. Hij heeft
zelf graag de volledige controle, ook over zijn vrouw (en kinderen), of gedraag zich juist heel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sannevanwagenberg97. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.