Het is een samenvatting van het artikel. We moeten het kennen voor het tentamen. Het gaat over wat opvoeding is en welke termen er voor gebruikt worden + wat die precies betekenen.
Het ontbreken van een duidelijke systematische analyse van het begrip opvoeding is
opvallend in negatieve zin als je kijkt naar de hoeveelheid onderzoek dat is/wordt gedaan
naar opvoeding. Er zijn zelfs wetten over opvoeding terwijl het begrip niet echt duidelijk
omschreven is. Bijvoorbeeld de Jeugdwet die zegt dat gemeenten verantwoordelijk worden
gesteld voor de preventie van opvoedproblemen en het bevorderen van
opvoedvaardigheden van ouders.
Conceptuele analyse zou moeten resulteren in en conceptuele uitspraken. Bij dergelijke
uitspraken wordt geclaimd dat een begrip een bepaalde inhoudt heeft, of gerelateerd is aan
een ander begrip. Het is belangrijk om te weten dat conceptuele uitspraken anders zijn dan
empirische of normatieve uitspraken.
Je kunt het zien als een theorie, waar de werkelijkheid van afwijkt, maar dit neemt de
waarde van de theorie niet weg. Het is een soort van houvast. Het begrip van opvoeding kun
je bijvoorbeeld niet aanpassen bij de bevindingen van je onderzoek. Als de conceptuele
analyse gedaan is, veranderen opvattingen en bevindingen er niets aan.
Bij conceptuele analyse wordt gebruik gemaakt van data die door de onderzoeker is
verzameld.
Opvoeding:
De brede/omvattende betekenis
Lijkt gebruikt te worden bij het beschrijven van een geheel van daden, acitiveiten of
praktijken, lopend vanaf de vroege kindertijd tot aan de volwassenheid. Het is bedoeld om
bij te dragen aan de ontwikkeling van kind volwassen persoon.
Nadruk kan liggen op inhoudt (bijvoorbeeld een communistische opvoeding), vorm
(kenmerkende stijl van overdragen van kennis of manier van brengen tot ontwikkeling
autoritair, autoritatief etc.) Ook kan de nadruk liggen op de samenhang tussen vorm en
inhoud. In het Engels zou de beste vertaling bij de brede betekenis “upbringing” zijn.
Meestal wordt bij deze opvatting van opvoeding het zelfstandig naamwoord gebruikt.
De smalle/beperkte betekenis
De termen “opvoeden” en ”opvoeding” worden ook regelmatig specifiek gebruikt. Dit wil
zeggen dat mensen bij het corrigeren of stimuleren van een specifieke gedraging zeggen dat
ze aan het opvoeden zijn, of dat het opvoeding is. Opvoeding is dan gericht aan een
individuele handeling of beperkte reeks handelingen. Denk aan het wegnemen van een
telefoon. Het gaat om handelingen die bedoeld zijn om het gedrag van een kind in de
gewenste richting te sturen.
In het Engels zou de beste vertaling bij de smalle betekenis “to discipline” zijn.
Bij deze manier van denken en spreken over opvoeding wordt meestal het werkwoord
opvoeden gebruikt.
, Opvoeden (het smalle begrip)
Een paar voorbeelden: (1) moeder wil dat kind netjes eet dus leert het kind om met mes en
vork te eten, niet te boeren aan tafel, niet met volle mond te praten. (2) Ouder zorgt dat
kind genoeg slaap krijgt dus stuurt kind op tijd naar bed, telefoon blijft beneden etc.
Doelbewust gedrag
Als een ouder wil opvoeden vertoont de ouder doelbewust gedrag. De ouder ziet dan
handeling X als middel om gewenst gedrag te stimuleren. X is dus meestal een doelbewuste
handeling en zal niet per ongeluk of willekeurig zijn. X wordt door de opvoeder gezien als
een middel tot een doel. De ouder doet X niet voor genot of plezier, maar altijd vanwege de
instrumentele waarde van X. Het kan ook zo zijn dat een ouder doelbewust iets niet doet,
omdat dit soms ook bevorderlijk kan zijn voor de opvoeding. Het kind krijgt hierbij de kans
om zelf te leren van een fout. Dit niet ingrijpen is ook een middel om een doel te bereiken.
Een passende typering van opvoeding is dus “handelen dat bewust verricht wordt om een
opvoedingsdoel te bereiken” maar ook “opvoeding is een handelingsbegrip, dat wil zeggen
een begrip dat betrekking heeft op een handeling” waarbij het kan gaan om het uitvoeren of
achterwege laten van een handeling.
‘Opvoeden’ is dus niet een begrip voor alle invloeden van volwassene kind, maar echt
puur voor de doelbewuste handelingen. Voor onbedoelde invloeden kun je beter
‘opvoedende werking’ zeggen.
‘Opvoeden’ is ook geen resultaat-begrip, het doel van opvoeden is wel dat er een resultaat
bereikt zal worden, maar er is totaal geen garantie dat dit gewenste resultaat behaald wordt.
(een moeder die haar kind verbiedt de telefoon te gebruiken is een voorbeeld van opvoeden,
ongeacht of het kind wel of niet de telefoon gebruikt)
Volwassene kind
Normaalgesproken is de opvoeder een volwassene en degene die opgevoed wordt een kind. Bij
opvoeding heeft de term ‘kind’ betrekking op iedereen die nog niet volwassen is. Kindertijd is dan
geboorte volwassenheid.
Bij het onderscheid tussen volwassene en kind ligt de morele status ten grondslag. Dat houdt in dat
een persoon met de status van een volwassene bepaalde plichten en rechten heeft die een kind
(nog) niet heeft, en vice versa. De rechten en plichten worden toegekend op basis van competenties
van een persoon.
Opvoeding is ten opzichte van de kinderen geen geheel passief proces, kinderen hebben vaak een
actieve en positieve rol in de opvoeding, toch staat de term opvoeden wel echt voor de actieve
handeling van de opvoeder, om gewenst gedrag te stimuleren.
Doel van opvoeden
Een opvoedingsdoel is datgene wat bewust wordt nagestreefd tijdens het opvoeden. De
opvoedingsdoelen kunnen gaan over zowel dingen doen, als dingen laten. Opvoeding kan
plaatsvinden om negatief gedrag te corrigeren, maar ook om negatief gedrag te voorkomen, of het
kan een reactie zijn op positief gedrag (beloning). Opvoedingsdoelen zijn meestal ook bedoeld om
blijvend te zijn. Een opvoeder is er ook van overtuigd dat een kind zonder ondersteuning niet tot het
gewenste gedrag zal komen, en grijpt daarom in. De bedoeling is dus dat een kind ook leert om uit
zichzelf de doelen van de ouders na te streven, dus goede dingen doet en slechte dingen laat (zelf
netjes eten, zelf de kat eten geven, zelf opruimen etc.).
Er is ook nog een verschil in weten en willen. Ouders willen met de opvoeding invloed uitoefenen op
de wil van een kind. Het kan gaan om de richting en kracht van het willen. De bedoeling is dat een
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nuriabakkerr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.54. You're not tied to anything after your purchase.
