Hoorcollege 1 Introductie en basisbegrippen farmacologie
Medicijnleer of farmacologie:
‘’De wetenschap van de aard en eigenschappen van geneesmiddelen, in het bijzonder de
werking of de effecten ervan.’’
Introductie van aantal basisbegrippen en onderwerpen m.b.t medicijnleer:
- ouderen/polypharmacy: Wanneer een patiënt meerdere verschillende soorten
geneesmiddelen tegelijkertijd gebruikt.
- farmacotherapeutisch kompas: De medicaties zijn dan officieel toegelaten in
Nederland.
- stofnamen en merknamen
- begrippen: farmacokinetiek en farmacodynamiek
- toedieningsvormen
- bijwerkingen en interacties
- type A en type B bijwerkingen
- teratogeen effect: Medicaties dat een effect hebben op het ongeboren kind, waardoor
misvormingen kunnen ontstaan.
- het Lareb: melden van bijwerkingen
- contra-indicaties en dubbelmedicatie
- geneesmiddelengroepen
- voorschriften en receptuur lezen
- medicatieveiligheid: gevolgen, voorkomen.
Indicaties: Waarom een medicatie wordt voorgeschreven.
Medicaties:
- water oplosbaar
- vet oplosbaar
Opdracht 1 geneesmiddelen paracetamol:
Toedieningsvormen:
Tabletten, bruistabletten, capsules, via het infuus, siroop voor kinderen, smelttablet, zetpil
Indicaties:
Als een patiënt pijnklachten heeft: hoofdpijn, kiespijn, zenuwpijn, menstruatiepijn etc.
Contra-indicaties:
Bij ernstige leverinsufficiëntie, omdat de lever (allerlei lichaamsvreemde stoffen afbreekt) de
medicaties afbreekt. Als de lever niet goed werkt, kan de medicaties zich ophopen. Er kan
een giftige metaboliet ontstaan, als dat niet afbreekt ontstaan er problemen.
Chronische alcoholprobleem:
Niet aan te raden + nieren zijn ook erg belangrijk, plassen de medicaties uit.
Gebruik van anticoagulantia (bloedverdunners):
Bij langdurig gebruik en in een hoge dosering kan de werking van vitamine K-antagonisten
worden versterkt. Controleer daarom vaker de INR-waarde (de mate van bloedstolling).
Paracetamol versterkt de vitamine K-antagonisten, waardoor er meer bloedverdunning
ontstaat.
,Teratogenese:
Betekent: dat je schade krijgt aan het ongeboren kind. Als het niet echt nodig is, gebruik het
dan liever niet. Er is wel dierstudies gedaan.
Advies: kan worden gebruikt, maar alleen bij klachten en in het laagst effectieve dosering en
zo kort mogelijk.
Risicofactoren bij ouderen:
- meerdere aandoeningen
- veranderde/verminderde nierfunctie
- hoog en complex medicatiegebruik
- meerdere specialisten die medicatie voorschrijven en niet afstemmen
- praktische problemen: verpakking/breken van pillen/slikfunctie
- cognitie en invloed op therapietrouw
- ouderen verbinden bepaalde klachten niet altijd aan het medicijngebruik, maar aan
het ouder worden.
- Therapietrouw is ontzettend belangrijk!
Babies: 80% water
Ouderen: >70 jaar 50% water
De leverfunctie en de nierfunctie worden minder. Alle processen in het lichaam die gaan
minder goed, reparatie van schade wordt ook minder (kanker).
Interacties:
Een interactie is een farmacologische of klinische respons bij een combinatie van twee of
meer geneesmiddelen die verschilt van de verwachte respons bij afzonderlijke toediening
van de geneesmiddelen.
Bijwerkingen:
Een bijwerking is iedere schadelijke, niet bedoelde werking van een in een gebruikelijke
dosering toegediend geneesmiddel.
Stofnamen en merknamen:
Stofnaam van een medicijn: generieke naam.
Dit verwijst naar het werkzame bestanddeel in het middel (de WHO stelt dit vast).
De merknaam wordt door de fabrikant toegekend aan het geneesmiddel.
,Farmacokinetiek
- Wat doet het lichaam met het geneesmiddel?
- Van binnenkomst in het lichaam tot de uitscheiding?
De patiënt neemt de medicatie in, hoe snel wordt het opgenomen, hoe snel komt het op de
plek waar het moet zijn, hoe snel breekt de lever de medicatie af, hoe snel wordt het
uitgescheiden door de nieren?
Farmacodynamiek
- Wat doet het geneesmiddel met het lichaam? => therapeutisch effect
- Geneesmiddel moet een interactie aangaan met bestanddelen in het lichaam om
werkzaam te kunnen zijn.
Lokale en systemische toediening
Lokale toediening: huid, oog, oor, neus en longen
Systemische toediening:
Enteraal: oraal, rectaal, sublinguaal of via de sonde
Parenteraal: intraveneus, intramusculair, subcutaan, transdermaal etc.
Bijwerkingen en interacties
- Farmacodynamiek: het effect van geneesmiddelen op het lichaam.
- Het gewenste effect/therapeutisch effect
- Het ongewenste effect: bijwerkingen/toxische effect:
- Iedere schadelijke, niet bedoelde werking van een geneesmiddel, dat in
de gebruikelijke dosering wordt toegediend, bij het voorkomen,
ontdekken of behandelen van ziekte.
- Kans op bijwerkingen is groter bij kinderen, ouderen en zwangeren.
- Ouderen:
- Verminderde nierfunctie en leverfunctie.
- Afname spiermassa door veranderde verhouding tussen vet en water.
- Ervaren bijvoorbeeld temperatuurwisselingen minder goed: dorstgevoel
ontbreekt bijvoorbeeld bij gebruik van diuretica en warm weer.
- 0-1 jaar: 86% water
- 5-14 jaar: 75% water
- 20-35 jaar: 65% water
- 40-50 jaar: 55% water
- 60-80 jaar: 50% water
- Zwangeren:
- O.a. hoeveelheid lichaamsvocht neemt toe (effect op distributie)
- vetopslag neemt ook toe
- passage foetus (distributie)
, - Teratogeen effect:
Wanneer een geneesmiddel stoffen bevat die bij de foetus afwijkingen
veroorzaken als de moeder tijden de zwangerschap het geneesmiddel
inneemt.
Voorbeeld: softenon/DES
Bijwerkingen melden
Bijwerkingen Centrum Lareb: bewaken van veiligheid van geneesmiddelen: inzicht en kennis
over bijwerkingen.
Interacties en dubbelmedicatie
Interactie: Ander effect dan verwacht door gelijktijdig gebruik van andere (genees-)
middelen.
Kruidenpreparaten met interactie gezondheidsrisico’s kunnen veroorzaken
- Sint Janskruid
- Zonnehoed
- Knoflook
- Kava
- Ginkgo
- Geelwortel
- Danshen
- Amerikaanse ginseng
- Valeriaan
- Groene thee
Contra-indicaties en dubbelmedicatie
Dubbelmedicatie is het gelijktijdig gebruik van 2 of meer geneesmiddelen die een zelfde
werkzame stof bevatten.
Contra-indicatie: Aandoeningen, ziekte of redenen waarbij een bepaald medicijn, niet
(=contra-) mag worden voorgeschreven.
Bij een absolute contra-indicatie mag de therapie beslist niet worden toegepast.
Bij een relatieve contra indicatie moet vooraf zorgvuldig worden afgewogen of de therapie
wel of niet moeten worden toegepast.
Farmacotherapeutisch kompas
Doel: bevorderen van het gepast gebruik van geneesmiddelen. Daartoe biedt het (aspirant)
asten praktijkgerichte en beslissingsondersteunende informatie over geneesmiddelen en
hun toepassingen. Onder gepast gebruik van geneesmiddelen wordt verstaan:
farmacotherapie die in een medisch opzicht optimaal en vervolgens het meest economisch
is.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mariekemeijvogel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.36. You're not tied to anything after your purchase.