Geschiedenis in Publieke Debatten: Deel 2 (W5-W7)
Week 5, College 1: I amsterdam: De disneyficatie van Mokum
NBC-presentatrice Katie Couric: Nederlanders gaan op schaatsen naar werk
• Op ingesprongen door reclamebureau en verwezen naar Nederlandse schaats- en
wintertradities, het beeld van Amsterdam en het beeld van de kanalen
De geschiedenis van I amsterdam
• Succesvol concept, bijv. ook toegepast in Ramallah
Disneyficatie
• Concept bedacht in de jaren ’80
• Idee dat cultuur heel erg op andere cultuur gaat lijken bij een toename aan toerisme
• Net als de verschillende Disney-attractieparken over de hele wereld gaan steden zo
steeds meer op elkaar lijken
• Maar: attracties moeten wel iets te maken hebben met lokale tradities en identiteit
Wat gaan we doen en wat lazen jullie?
• Amsterdam en geschiedenis…
1. De toeristische sensatie, ervaring en het beeld van Amsterdam
2. Geschiedenis bij internationale betrekkingen
3. Geschiedenis in het Amsterdam- en Rijksmuseum
1. De toeristische sensatie en ervaring
• Amsterdam 2013: een bijzonder jaar?
o 400 jaar mooie grachten (Zijn oudere grachten niet mooi?)
o 225 jaar verlichting Felix Meritus (In hetzelfde jaar failliet gegaan)
o 100 jaar Frans Hals Museum (Dat is in fucking Haarlem!)
o Nederlands-Russische vriendschap (Ja, dat was gezellig…)
o 125 jaar Concertgebouw (Allerlei orkesten verdwenen)
o 150 jaar Slavernijafschaffing (Dat was niet alleen een feest.)
o Opening van het Rijksmuseum (Met jaren vertraging…)
• Boterman en Pinkster:
o Dilemma: Geld versus Leefbaarheid
o Vanaf de jaren ’90: citymarketing en gentrificatie (jonge, kansrijke mensen
vestigen zich ergens, waardoor oudere mensen vertrekken) compleet
o Vanaf de jaren ’10: keerzijde bij mondige middenklasse
o Wat zoeken toeristen? ‘Authentic urban experiences’ (dat ze onvermijdelijk
vernielen)
o Pretpark of museum?
• Disneyficatie in musea zou minder erg zijn, want daar woon je niet
• Ons voorland?
o In de binnenstad van Venetië wonen nauwelijks nog mensen
o Amsterdam lijkt ook deze kant op te gaan
• Huizinga’s ‘historische sensatie’
o De geschiedenis ‘kennen’
o Contact maken met het verleden
, Joey Stofberg
o Tijdloos
o Evocatie in teksten, beelden en objecten
o Esthetische, soms bijna mystieke ervaring
o Authenticiteit van objecten
• Jouke Turpijn op zoek naar experiences en historische sensatie:
o Amsterdams Historisch Museum à Amsterdam Museum
§ ‘Historisch’ is niet sexy
o Goliathbeeld
§ Nostalgie bij Turpijn over de zeventiende-eeuwse Goliath die in het
pannenkoekenrestaurant van het museum stond
§ Historische sensatie weg toen mensen zeiden ‘Goh, wat doet die reus
daar nou? Kan die niet weg?’
• Een ander beeld van de stad
o Foto’s uit jaren ’70 van Ed van der Elsken (ook tentoonstelling in Amsterdam
Museum): nog geen massatoerisme, ook armoede, wel al uitgaansleven
o Maurice Boyer (jaren ’80) (ook tentoonstelling Amsterdam Museum):
brandende Tram 3 door krakersrellen, ook tanks ingezet in Amsterdam
o Deze tentoonstellingen zijn inmiddels voorbij
• Torture Museum
o Presenteren zich als iets heel authentieks
o ‘Gruesome examples’ van werkelijkheid van twee eeuwen geleden, maar dit
soort lijfstraffen vonden twee eeuwen geleden echt niet in Nederland plaats
o Nep-geschiedenis verkoopt!
o Vgl. Amsterdam Dungeon, London Dungeon, Berlin Dungeon, Paris Dungeon
• Experiences in musea
o Experience à (historische) ervaring en/of sensatie?
o Beeld en Geluid, Scheepvaart-, Amsterdam-, Watersnoodmuseum
o Veel in mainstreammusea
o Ook ingewikkeld, want experiences verouderen erg snel, vanwege
technologische ontwikkelingen à sensaties kunnen niet meer werken omdat
het mediagebruik ouderwets aanvoelt
• Maar wat is echt? And where is The Anne Frank House?
o Je zou ook kunnen zeggen dat het Anne Frank Huis Merwedeplein 37 was
o Danzigerkade 5: theaterstuk over Anne Frank
o Maar: museum was plaats waar ze echt ondergedoken zat
o Museum heeft in totaal 1,3 miljoen bezoekers
o Ook VR-versie van Anne Frank Huis
• Ervaar het Amsterdam Museum
• Amsterdam DNA?
o (GATC) Burgerschap, Creativiteit, Ondernemerschap, Vrijdenken
o Binnen en buiten het museum
o Contra: DNA ligt vast en geschiedenis niet… à denk aan het verhaal van
waterige identiteit: liquid identity
o Pro: beeldende vergelijking en (bijna) iedereen heeft een ander DNA
2. Geschiedenis bij internationale betrekkingen
• 24-25 maart 2014: Nuclear Security Summit in Den Haag
o Obama in het Rijksmuseum à Plakkaat van Verlatinghe
o Terwijl bijeenkomst over iets heel anders ging
, Joey Stofberg
o Werd gecombineerd met allerlei andere activiteiten die iets met de
geschiedenis te maken hebben
• Nederland-Ruslandjaar 2013
o Drie pijlers
§ Economie
§ Cultuur
§ Politiek en maatschappij
o Lijkt nu eeuwen geleden als je kijkt naar de huidige betrekkingen tussen
Nederland en Rusland
o Alleen al bezoek van politicus aan Rusland zorgt nu voor gevoeligheden, bijv.
Geert Wilders bij zijn bezoek aan Kremlin
o Wat ging er mis?
§ Januari: zelfmoord Dolmatov
§ April: demonstratie omtrent bezoek Poetin (homorechten)
§ Oktober: Reijn, Elderenbosch, Borodin
§ November: Greenpeaceactivisten vast
§ December: Sotsjidebat (geld, uitbuiting arbeiders à moest koninklijke
familie daar wel naartoe?)
• Van de koopman en de dominee
o Drie pijlers
§ Economie à koopman
§ Cultuur en geschiedenis à smeerolie
§ Politiek en maatschappij à dominee (waarden van Nederland die het
wil delen met andere landen, erover praten en anderen overtuigen)
• De dominee: Nederland-Turkije 400 Jaar (2012)
o Groter dan Nederland-Ruslandjaar
o Toen Gül in Nederland kwam: ‘De sultan heeft Amsterdam overgenomen’
o Wederzijdse argwaan tussen Nederland en Turkije
o Geschiedenis als “smeerolie” gebruikt d.m.v. tentoonstelling Ottomania 1683
(april 2012)
§ Prent met Mehmet IV ziek op bed met kakdoos naast zijn bed
waaronder Koran ligt
§ Bordje bij de prent van Rijksmuseum dat het museum de betekenis van
de prent niet onderschrijft à maar waarom dan niet bij elk object?
§ Musea hebben niet de taak betekenissen van objecten te
“onderschrijven”
• De koopman: Nederland-Japan 150 jaar diplomatie en 400 jaar handelsbetrekkingen
(2008 en 2009)
o ‘Don’t mention war’
o Ook geen lobbygroepen geweest die iets negatiefs hiertegenover gezegd
hebben
o Ging alleen over handel
• 2009: Hudsonjaar (400 jaar “betrekkingen” tussen Nederland en New York)
o Eerste ontdekking van de Manhattan door een Indiaan
o Hudson aangesteld om snellere weg naar Azië te vinden
o 1959: Hudsonjaar (350th anniversary)
o 2009/2010: koninklijke familie en Armin van Buuren naar Governor’s Island
o In de VS weinig publiek belang voor de viering, maar in Nederland wel
o Job Cohen: ‘We leven in een overgangsperiode waarin oude waarheden
wankelen, en optimisme wordt vermengd met bezorgdheid.’ (analogie)
, Joey Stofberg
• De analogie
o Vergelijkt een gebeurtenis in het heden met een gebeurtenis in het verleden.
o Deze hebben voor de beschouwer van nu iets met elkaar gemeen.
o Is een reflex van het brein.
o Is brandstof voor belanghebbenden – zoals politici en journalisten – in het
heden.
o Is reflectiemateriaal voor historici.
o De perfecte analogie bestaat niet. X=X(1)
o Is bedoeld om iets te leren.
• 2014: 400 jaar diplomatie Zweden
o Ging niet echt leven, vanwege de “saaie” relatie tussen Nederland en Zweden
o Wel tentoonstelling Karl Linnaeus in Nederland
o En replica van Vasa naar Zweden
• In het midden van de jaren ’10 stierven de vriendschapsjaren een snelle dood
• Maar: staatsbezoek Argentinië (Macri) (maart 2017)
o I amsterdam
o Anne Frank Huis
• Staatshoofden van andere landen komen minder vaak naar Nederland dan
Nederlands staatshoofd naar andere landen gaat, bijv. China
3. Amsterdam Museum versus Rijksmuseum
• Maar wat weten wij zelf over de stad?
o Schilderijen Ferdinand Bol en Govert Flinck
o Veel mensen op straat herkennen deze schilders niet
o Tentoonstelling in Amsterdam Museum
• 2013: Heropening Rijksmuseum
o Waarden van Pierre Cuypers (1876-1885) zoals hij ze bedoeld had in ere
hersteld à terug van weggeweest
o Cuypers stond bekend om katholieke neostijlen in Nederland
o Bouw van het Rijksmuseum heeft korter gekost dan de verbouwing
o Lof alom!
§ Simon Schama: ‘the greatest history-teaching institution anywhere in
the world’, Financial Times, 30 maart 2013
§ Drie MILJOEN bezoekers
§ Ongeëvenaard mediaoffensief
o Wim Pijbes (2008-2016)
§ ‘Rijksmuseum is het museum van Nederland.’
§ ‘Rijksmuseum maakt Nationaal Historisch Museum overbodig.’
o Ronald de Leeuw (1996-2008)
§ ‘Rijksmuseum moet een besef van tijd en een gevoel voor schoonheid
oproepen.’
§ Kunstobjecten en geschiedenisobjecten moeten door elkaar heen
geplaatst worden
o Discussieforum historici.nl
§ Geert Janssen (negatief):
• Welk besef en gevoel?
• Wie bepaalt dat?
• Hoe breng je besef van tijd bij als gevoel voor schoonheid de
opstelling bepaalt?
• Top-down: te elitair, digitale verdieping niet dekkend
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller joe1212. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.