Exam (elaborations)
Vlaamse Primitieven
- Course
- Institution
Samenvatting cursus en uitgewerkte examenvragen
[Show more]
Seller
Follow
anne-lisekrekels
Content preview
DE VLAAMSE PRIMITIEVENIn de 15de eeuw manifesteerde zich een nieuwe benadering in de kunst, zoals te zien is in de Middelnederlandse
Apocalyps die aan het begin van de eeuw ontstond. Deze kunstwerken bevatten afbeeldingen van Christus te
midden van de zeven sterren en kandelaars, evenals brieven aan de zeven kerken.
Wat opvallend is in deze kunstwerken, is de realistische weergave die werd toegepast. Dit omvatte niet alleen de
zorgvuldige verwerking van achtergronden in blauw en/of rood, maar ook aandacht voor de
gezichtsuitdrukkingen van de afgebeelde figuren. Een opmerkelijk kenmerk was de subtiele gradatie van kleuren,
zoals rood en blauw, maar ook violet en groen, wat bijdroeg aan een verfijnde en gedetailleerde weergave van
de kunstwerken uit deze periode.
Jan Bandol
Jean de Vaudetar schenkt zijn historiebijbel aan Karel
V van Frankrijk
1371
292x215
Museum Meermanno, Den Haag.
Jan Bondol, ook bekend als Hannequin de Bruges of Jean de Bruges, diende als hofschilder van Karel V tussen
1368 en 1381. In zijn rol als hofschilder creëerde hij het eerste portret in de miniatuurkunst. Zijn werk
kenmerkte zich door een opvallend realisme, waarbij hij een gedetailleerd interieur met een baldakijn en tegels
schilderde, waardoor een indrukwekkende diepte ontstond.
Getijdenboek van maarschalk Boucicaut
ca. 1408
27.4x19cm
Musée Jacquemart-André, Parijs.
Het werd lang aan Jacob Coene toegeschreven en kenmerkt zich door specifieke artistieke elementen. Een
opmerkelijke scène in het boek is de Visitatie, waarbij de hemelse setting een bijzondere aandacht trekt door
het licht dat geleidelijk aan intenser wordt naar de horizon toe. Wat dit kunstwerk extra bijzonder maakt, is de
meesterlijke integratie van personages in de natuurlijke omgeving, waarbij de grenzen tussen de menselijke
figuren en de natuur vervagen. De wolken dragen bij aan de atmosfeer en de diepte van het tafereel.
1
,De Vlaamse Primitieven waren een groep kunstenaars actief tussen de 15de en 16de eeuw in de Bourgondische
Nederlanden. De Bourgondische Nederlanden bestonden uit bv uit grote steden als Doornik, Brugge, Gent,
Mechelen, Leuven, Brussel, …
Ze integreerden religieuze scènes in de dagdagelijkse realiteit, zo is de Annunciatie afgebeeld met herkenbare
architectuur en hedendaagse kledij. Opvallend is ook dat opdrachtgevers vaak werden afgebeeld, met name de
opkomende rijke burgerij. Sociologisch gezien weerspiegelt dit hun interesse en betrokkenheid bij religieuze
scènes, waarin ze zichzelf wilden zien.
De figuren in de werken van de Vlaamse Primitieven zijn geen abstracte weergaven, maar vertonen gevoelens in
hun gestes en gezichtsuitdrukkingen. De kunstenaars maakten gebruik van christelijke symboliek, zoals het
weergeven van de lelie niet alleen als ornament, maar ook met een symbolische betekenis. Gedetailleerde
weergave werd mogelijk gemaakt door innovaties in de olieverftechniek, waarbij pigmenten met olie werden
gemengd voor een trager droogproces, waardoor nauwkeurige formatie en gelaagdheid mogelijk werden. Dit
resulteerde in realisme in volume, eigenschappen en gebruik van atmosferisch perspectief.
De kunstwerken werden vaak op eikenhouten panelen geschilderd, soms ook op doek. Hiërarchisch gezien
varieerden de beelden van profaan en wereldlijk tot altaarstukken, devotiepanelen, epitafen en wandtapijten.
De betekenis van de beelden ging verder dan esthetiek; ze fungeerden als een medium voor een mystieke
ervaring, waarin de "tegenwoordigheid" van heilige verhalen werd overgebracht. Dit idee van de aanwezigheid
van God in de wereld kwam sterk naar voren.
Hoewel de term "primitief" in de 19de eeuw werd geïntroduceerd, kreeg de Vlaamse Primitieve kunst pas echt
erkenning tijdens de tentoonstelling in Brugge in 1902, waardoor hun belangrijke rol in de kunstgeschiedenis
werd onderstreept.
Robert Campin (1378-1444)
Maria met kind, De Heilige
Veronica en De Heilige
Drievuldigheid
ca. 1428-30
gemengde techniek op eiken
paneel
160.2 x 68.2 x 1.3 cm,
151.8 x 61.0 x 0.4 cm,
148.7 x 61.0 x 1.1 cm,
het Städel Museum, Frankfurt.
De beelden die deel uitmaakten van een triptiek, met Maria en het Kind in het centrum kwamen uit Doornik,
een bisschopstad. Doornik stond bekend om kunstenaars als Broederlam en Claus Stuter. Campin en zijn
atelier, waar Van Der Weyden begon te werken, waren een belangrijke plek in dit artistiek kader.
De kunstwerken, waarschijnlijk triptieken, vertoonden een sterk sculpturale en realistische stijl, beïnvloed
door de opleiding van kunstenaars in Dijon, waar ze sculpturen zoals die van Claus Gunter (zoals de Mozesput)
hebben gezien. De aandacht voor details was opmerkelijk, vooral in de detaillering van stof en decoratieve
achtergronden. Fijne schaduwen voegden een extra dimensie toe aan de realistische weergave van de werken.
Veronica (links), ook wel bekend als de "vera icon" of 'het ware beeld': veegde het zweet en bloed van Jezus
af terwijl hij zijn kruis droeg op Golgotha. Het gezicht van Jezus verscheen vervolgens op deze doek, die
genezing bracht aan melaatsen.
Bij het rechtse schilderij werden volume, schaduwen en licht opvallend gebruikt om de diepte en betekenis
van het onderwerp te versterken. Deze techniek illustreerde de meesterlijke vaardigheid van de kunstenaars
in het overbrengen van theologische concepten via beeldende kunst.
2
, Robert Campin
Het Mérode-altaarstuk
1427
In het midden van het schilderij, te midden van een alledaags burgerlijk huis met een open haard, een haard
en een comfortabele zitplaats, ontvouwt zich de Annunciatie als een intiem tafereel.
Aan de linkerkant verschijnen de donoren, de welgestelde De Mérode-familie, opdrachtgevers voor wie de
kunstenaar Campin werkt. Een deur verbindt hen met het centrale tafereel, waardoor een subtiel verband
ontstaat tussen de donoren en het huiselijke gebeuren. In dit kleinere tafereel wordt de relatie tot het huis
benadrukt, waar de familie De Mérode haar eigendom in de middeleeuwen koesterde.
De voorwerpen in het schilderij zijn helder in vorm, met een duidelijk weergegeven textuur. Symboliek weeft
zich door het canvas met een uitgedoofde kaars, het rood van Maria's gewaad, een lelie op de tafel, en de oud
en nieuw testament boeken die prominent rusten op het tafelblad. Opvallend is ook het joodse gebedskleed
(talles) uit het oude testament en een muizenval die bedoeld is om de Duivel te vangen. De culturele invloed
is duidelijk aanwezig, waar geloof en symboliek de keuzes op het schilderij sturen.
De lichtinval van links naar rechts, gegoten door het raam, werpt zachte schaduwen en creëert een geleidelijk
betredend lichtspel. De kunstenaar maakt gebruik van de olieverftechniek om deze nuances in licht en
schaduw subtiel weer te geven.
De culturele impact van het schilderij strekt zich uit tot de emotionele ontwikkeling van de mens. Maria wordt
voorgesteld als een vrouw tussen het volk, en Jezus lijkt oordelend.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anne-lisekrekels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.91. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now