Summary
Samenvatting criminologie (keuzevak minor WIGK HU)
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van alle tentamenstof gebaseerd op de informatie uit het boek, de lessen en overige bronnen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
mstudent17
Reviews received
Content preview
Hogeschool Utrecht Criminologie Collegejaar 2023/2024Keuzemodule - Criminologie
Les 1 - Het strafrechtelijk systeem in actie
Inleiding
Het strafrechtelijk systeem is het geheel van organisaties en personen dat bepaalt welke
gedragingen strafbaar zijn en zorg draagt voor de opsporing van overtreders, hun vervolging en
berechting, en voor de de tenuitvoerlegging van de aan hen opgelegde stra en. Dit zijn o.a.:
- De strafwetgever
- De politie en andere instanties met opsporingsbevoegdheden (FIOD)
- Het Openbaar Ministerie
- De zittende magistratuur (rechters) en hun gri ers
- Het gevangeniswezen
- De reclassering
Dit zijn niet de enige instanties die bij het strafrechtelijk systeem horen. Ook de Raad voor de
Kinderbescherming, psychopatenzorg en slachto erhulp vallen hieronder.
• Het strafrechtelijk systeem staat bekend om zijn complexiteit, bijvoorbeeld door afwezigheid
van duidelijke gezagsrelaties.
• Het OM heeft de vervolgingsmonopolie in Nederland. Zij beslissen over vervolging van
verdachten en formuleert strafeisen voor de rechter. Rechters zijn geheel afhankelijk.
Organisaties en prestaties van politie en justitie
De politie
• De politie heeft de taak te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en
het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.
• Onder handhaving valt enerzijds handhaving van de openbare orde en anderzijds de
strafrechtelijke rechtshandhaving (opsporen van strafbare feiten).
• Een mogelijke verklaring voor het hebben van ‘weinig’ politiepersoneel in vergelijking met
andere Europese landen is de toename van particuliere beveiligers.
• Het ophelderingspercentage omschrijft hoe veel procent van de bekende strafbare feiten
(dus waar de politie weet van heeft door eigen waarneming of aangifte) ook een bekende
dader krijgt (dat de politie weet wie de dader is).
• Het ophelderingspercentage van Nederland varieert per soort misdrijf (geweldsmisdrijven =
hoger, etsendiefstal = lager).
Het Openbaar Ministerie
• Het Openbaar Ministerie is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. Taken
die hieronder vallen zijn:
• Het OM geeft leiding aan de opsporing door de politie;
• Het OM doet vervolging van verdachten;
• Het OM houdt toezicht op de tenuitvoerlegging van stra en, maatregelen en opgelegde
voorwaarden.
• Het OM kan vervolgen doen op verschillende manieren. Het OM kan een zaak aanbrengen bij
de rechtbank, een zaak te seponeren, een geldboete op te leggen of via een strafbeschikking.
• Beleidssepot: seponeren vanuit opportuniteitsoverwegingen (lichte vergrijpen);
• Technisch sepot: seponeren in verband met onvoldoende bewijs.
• De minister van Justitie en Veiligheid draagt de politieke eindverantwoordelijkheid van het OM.
De rechterlijke macht
• De rechterlijke macht beslist uiteindelijk over de veroordeling van de verdachte.
• De rechtbank en het OM zijn op dezelfde manier ingericht. Zo zijn er zaken in eerste en
tweede aanleg.
• Eerste aanleg - Rechtbank - arrondissementsparket
• Tweede aanleg - Gerechtshof - resortsparket
• Hoger beroep - Hoge Raad
fi ffi ff ff ff
, Hogeschool Utrecht Criminologie Collegejaar 2023/2024
Selectiviteit in de strafrechtspleging
Selectiviteit is het verschijnsel dat systematische (niet-toevallige) factoren bepalen welke
natuurlijke of rechtspersonen uit het totaal van wetsovertreders in aanraking komen met politie en/
of justitie. Het strafrecht kent drie vormen van selectiviteit.
Selectiviteit door capaciteitsgebrek
• Dit vloeit voort uit het gegeven dat politie niet in staat is alle zaken die zij binnenkrijgen te
behandelen. De politie beschikt niet over de capaciteit om elke etsendiefstal op te lossen.
• De politie en het OM maken continu een selectie met welke strafbare feiten zij verder gaan
opsporen. Dit kan zorgen voor rechtsongelijkheid.
• Veel zaken worden tussentijds afgedaan door de politie of door het OM.
Selectiviteit door regionale verschillen
• Selectiviteit door regionale verschillen vloeit voort uit het gegeven dat een bepaalde regio
anders met een strafbare gedraging omgaat.
• Deze verschillen mogen niet leiden tot willekeur in de strafrechtpleging.
• Op regionale niveaus zie je vaak toch wel verschillen, bijvoorbeeld bij de sepots van de o cier
van justitie of de uitspraken van de rechter.
Selectiviteit naar groepskenmerken
• Het gaat hier om persoonsgerichte kenmerken. Dat kunnen verschillende kenmerken zijn.
• Selectiviteit kan ook voorkomen in het politieoptreden, bijvoorbeeld door het uitpikken van
‘verdachte’ auto’s of bestuurders voor een alcoholtest.
• Ook kan selectiviteit voorkomen door het zoeken van de politie naar een verdachte in een
bepaald milieu.
• Op basis van sekse kan ook selectiviteit ontstaan. Het is eenmaal een feit dat het grootste
gedeelte verdachte van het mannelijke geslacht is.
• Tot slot kan selectiviteit op basis van etniciteit voorkomen. Allochtonen zouden een grotere
kans hebben om als verdachte te kunnen worden aangemerkt.
Selectiviteit in het vervolgingsbeleid van het OM
• Bij de beslissing van de o cier van justitie om bijvoorbeeld ene verdachte voor te leiden of te
vervolgen, kan ook selectiviteit voorkomen. Er zijn verschillende categorieën hierop van
invloed:
• Delictskenmerken (ernst, soort, omstandigheden)
• Slachto erkenmerken (relatie met dader, verwondingen)
• Kenmerken van de verdachte (justitieel verleden, leeftijd, persoonlijke omstandigheden)
• Kenmerken van het justitieel apparaat (verwerkingscapaciteit, pressie vanuit politie)
• Politieke invloed (van de minister van V&J)
Selectiviteit in straftoemeting door de rechter
• Bij straftoemeting wordt gekeken naar alle factoren die een rol spelen bij het bepalen van de
straftoemaat enerzijds en anderzijds naar het feit en de ernst.
• Er zijn vier mogelijke factoren van invloed bij de straftoemeting: recidive, sociale status,
werkeloosheid en positieve informatie van de dader.
Normering van discretionaire bevoegdheden
• Om selectiviteit tegen te gaan zijn er in de afgelopen tijd veel opsporingsrichtlijnen opgesteld.
• Voor bepaalde delicten zijn afzonderlijke richtlijnen opgesteld.
ff ffi fi ffi
, Hogeschool Utrecht Criminologie Collegejaar 2023/2024
Les 2 - Het economisch en sociologisch perspectief
Het economisch perspectief
Er zijn verschillende verklaringen van crimineel gedrag die zijn gelegen in economische
theorieën. Deze richten zich op de keuzes die mensen maken, en gaan er alle van uit dat mensen
bij hun keuzes een afweging maken tussen de kosten van het gedrag en de baten die dit gedrag
kan opleveren
Klassieke ideeën
Beccaria en Bentham formuleerden hun ideeën niet om te verklaren waarom mensen criminaliteit
plegen, maar om suggesties te geven voor een justitiesysteem op basis van rationele principes.
Hun doel was om te komen tot een eerlijker, gelijker en humaner systeem van strafrechtspleging.
Beccaria
• Hij stelde dat alle individuen van nature eigen recht op vrijheid hebben en dat die rechten
belangrijker zijn dan de rechten van de overheid.
• Doordat individuen leven in een samenleving zijn zij bereid een deel van hun vrijheden op te
geven voor bescherming door de staat. De staat moet dan iets terug doen (bescherming).
• Zwaarte van de stra en moesten volgens hem in verhouding staan met de ernst van het
delict. Deze zouden snel en e ectief moeten worden opgelegd. Dit zou mensen weerhouden
criminele activiteiten te begaan.
Bentham
• Bouwde voort op de ideeën van Beccaria.
• Hij stelde dat de hoogte van de straf voldoende moet zijn om daders ervan te weerhouden.
• Daders zouden rationeel nadenken en handelen. Daders maken een afweging tussen
kosten en baten. Een voldoende hoge straf zou afschrikwekkend werken.
• De meeste Europese strafwetboeken gaan uit van het principe dat de straf proportioneel moet
zijn voor de ernst van het delict.
Rationele keuzetheorie
• Het plegen van strafbare feiten is het resultaat van een afweging door de dader van de voor-
en nadelen en van de baten en kosten.
• Het strafbare gedrag is vergelijkbaar met bijvoorbeeld consumentengedrag. Mensen laten zich
leiden door het relationele streven om tegen minimale kosten het maximale eruit te halen.
• Eerst moet er de mogelijkheid zijn om een strafbaar feit te plegen. Vervolgens bedenkt de
dader wat de mogelijke baten en kosten van het feit zijn.
• In het strafrecht worden de kosten vergeleken met het strafrisico (pakkans en strafmaat).
• Het plegen van een overtreding zou rationeel gedrag zijn, nu daar over wordt nagedacht.
• Opmerking: het omvat alleen het basisidee. Sommige mensen zijn (bijvoorbeeld psychische
stoornis) niet in (altijd) in staat rationeel te handelen.
• Vaak kiezen daders voor iets wat op korte termijn pro jtelijk is, maar denken zij niet na over de
gevolgen op langere termijn.
Afschrikkingstheorie
• De overheid zou per type delict moeten moeten berekenen welke strafdreiging nodig is om
criminelen van hun activiteiten af te laten zien. Dan zouden de kosten de baten overtre en.
Gelegenheidsstructuren, routineactiviteiten en situationele preventie
• Beveiligingstechnieken zijn erop gericht het gedrag van de dader te beïnvloeden. Zij proberen
het plegen van de delicten moeilijker en riskanter te maken (kosten verhogen).
• De invloed van criminele kansen op het criminaliteitsniveau wordt ook wel de
gelegenheidstheorie genoemd.
• Felson en Cohen omschrijven dat een groeiende welvaart het criminaliteitscijfer verhoogd.
• Zij beschrijven dat het niveau van criminaliteit wordt bepaald door de aanwezigheid van
potentiële daders, de aanwezigheid van geschikte doelwitten en de afwezigheid van
voldoende sociale bewaking (gelegenheid maakt de dief).
• Felson noemt deze theorie de RAT (routine activities theory).
• Voorbeeld: hoe meer etsen = hoe meer gelegenheid er is om etsen te stelen.
ff fi ff fi fi ff
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mstudent17. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78075 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now