Samenvatting Hoofdstuk 5: constructivisme

Thema 5: Van een constructivistische visie op
leren naar het ontwerpen van instructie
5.1 Advance organizer:
Constructivisme integreert elementen uit behaviorisme en cognitivisme, maar koppelt die aan nieuwe
ontwikkelingen in 20ste/21ste eeuw (werkplekleren, gamegebruik, leren bij volwassenen, ICT- gebruik,
leren in musea, virtual reality,…)

5.2 Constructivisme: Een ‘kennis’-benadering met veel
gezichten
5.2.1 Epistemologie, ontologie of een onderwijskundige theorie?

Constructivisme als filosofie
 Actie en eigen ervaringen zijn uitganspunt voor kennis
Constructivisme als theorie
 Empirische basis voor constructivisme bestaat
 Geen eengemaakt theorie, wel gedeelde opvattingen
 Onderzoek niet altijd gemakkelijk door nadruk op authenticiteit en leren in
complexe leersituaties
 Niet elke toepassing voldoet aan strakke ontwerprichtlijnen

Voorbeeld
 Remission = is een computerspel voor jonge kankerpatiënten na een behandelin
met chemotherapie
• Stimuleert om toch therapie te volgen = engaging motivational
 Visie op leren en instructie vanuit E&O: kennis staat niet buiten je, maar
moet je zelf ervaren
 Je moet er ervaring mee opdoen (ontologie), je moet leeromgevingen creëren waarin
men ervaringen gaat opdoen (Epistemologie).
 Constructivisme bouwt op E&O en bouwt dat uit naar leertheorie.

Het zelf ervaren van iets is basis van leren binnen het constructivisme.




1

, 5.2.2 Soorten constructivisme

Twee grote stromingen:
Individueel constructivisme (cognitief constructivisme, Piaget) versus sociaal
constructivisme (Vygotsky)

5.2.3 Basisassumpties

 Constructivsme“Elke lerende brengt eigen kennis in bij een leerproces, die gebaseerd
is op eerdere leerprocessen en die meteen bepaalt hoe en wat verder kan worden
geleerd.” duidelijk een cognitivistise kenmerk
 “De kern van de kennis kan niet overgedragen worden naar een andere lerende
omdat kennis het resultaat is van een interpretatie van persoonlijke
ervaringen.“ meaningful learning: Iedereen doet ervaringen op die hij zelf
moet interpreteren (voorkennis, vorige ervaringen)
 “Niettegenstaande elke lerende een eigen interpretatie geeft aan wat hij/zij
ervaart in de werkelijkheid, kan hij/zij toch met anderen communiceren en/of
samenwerken. “ Taal is hierbij zeer belangrijk om chaos te voorkomen
 “Kennis ontwikkelt zich en verandert continu. Er worden kenniselementen
toegevoegd, weggelaten. “ weer cognitivistische kenmerken (elaboratie,
organisatie, herhalen)
 “Alle kennis is belangrijk. Naast formele kennis zoals logica en wiskunde is ook de
subjectieve kennis van belang
 Onderzoek gebeurt in de constructivistische benadering vooral op basis van
‘reflectie’: Moeilijk!. (behaviorisme: observatie, cognitivisme: introspectie)
 Kennis omvat ook persoonlijke opvattingen en overtuigingen (beliefs). (cognitivisme:
misconceptions)
 In een constructivistische visie (…) zijn de opvattingen (…) van de IV minstens even
belangrijk als die van de lerenden.
 De kennis van anderen blijft voor een lerende ‘gesloten’. Taal helpt elkaar te
begrijpen (…).
 Kennisconstructie is sterk gebaseerd op sociale interactie”

 Vertaald door Jonassen in 8 concrete
kenmerken
 Examen!! Casus en dan vraag “Zijn alle 8
assumpties in casus verwerkt?”
 Leren in conversatie met anderen:
meningen, visies, opvattingen met elkaar
bespreken
 Actief leren: vanzelfsprekend
 Construerend leren: meedoen aan
robotcup, je gaat robot construeren en
kennis over fysica/wiskunde/… daarbij
gebruiken.
 Samenwerkend leren: gewoon samen
dingen doen.
 Doelgericht leren: wie bepaalt doelen? Lerende moeten ook doelen naar voor schuiven.
 Complex leren: bv shakespeare is niet zomaar theaterstuk opzetten, het is met kledij,

2

, ticketverkoop, opkuis …
 Gecontextualiseerd leren: in context, bv bij diergeneeskunde
 Reflectief leren: fase van reflectie is nodig (Kolb)

Constructivisme combineert verschillende visies.
- (cognitieve)Inhoudelijke dimensies
(content): basiskennis, procedurele kennis,
meningen, attitudes, visies, opinies …
Lerenden construeren kennis waardoor ze
betekenis geven aan hun eigen ervaringen
en waardoor ze kunnen functioneren in hun
eigen wereld.
- (affectieve)Doelen van de lerende (incentive): zijn
emoties, doelen, motivatie …
Constructivisme benadrukt bewuste en
persoonlijke gevoeligheid voor
werkelijkheid.
- (sociale)Interaction: door interactie,
communicatie met anderen en door
acties op omgevingen dat we functionele
kennis (content)
verwerven die samenhangt met onze doelen, ideeën, gevoeligheden (incentive).

 holistische visie op leren


5.3 Constructivisme: een nog steeds groeiend veld
van visies, theorieën en opvattingen

Ervaringsbasis voor leren, ervaren is niet gelijk aan leren, wel basis voor
leren!! Taal is manier om te communiceren en te delen  Delen van ervaring.

5.3.1 Piaget

- Ontwikkelingspsycholoog
- Kennis construeren vooral op asis van opdoen van eigen ervaringen met de
eigen werklijkheid

 ”Constructivisme verwijst naar het proces waarin cognitieve structuren – over de
tijd heen – worden uitgebreid (accumulatie), geïntegreerd (assimilatie) en
aangepast wanneer een en ander niet lukt (adaptatie).
 Constructivisme verwijst naar het toepassen van reeds beschikbare cognitieve
structuren die daarbij betekenisvol ingezet worden om met de werkelijkheid aan
de slag te gaan.”
 Begrip ‘cognitieve structuren’ staat centraal
 ‘Cognitief constructivist’ = Piaget




3