Deze samenvatting behandeld alle theorie uit het boek, waardoor jij je tentamen goed kunt maken. Alles staat duidelijk beschreven en geeft een goed overzicht waar het hoofdstuk over gaat.
SAMENVATTING MAATSCHAPPIJLEER
5.1 wat is en verzorgingsstaat?
Verzorgingsstaat = de overheid bemoeid zich actief met de welvaart en het welzijn van haar
inwoners.
Welvaart = mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te
kunnen vervullen.
Welzijn = mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid. (goed onderwijs, voldoende ziekenhuizen)
Collectief belang: jij kan ook in de situatie belanden dat je een tijd een uitkering nodig hebt
Belangerijke waarden van de verzorgingsstaat zijn solidariteit en gelijkwaardigheid:
De kern van de verzorgingsstaat is solidariteit:
Solidariteit = als er bereidheid is in een groep of samenleving om risico’s met elkaar te delen.
Vb: jij hebt een baan, maar iemand anders raakt werkloos. Hij of zij krijgt dan een uitkering
waar jij en alle werkenden voor betalen. Omdat ook jij in zo’n situeatie kan belanden is er
sprake van collectief belang
Naast solidariteit is gelijkwaardigheid ook een waarde van onze verzorgingsstaat.
Iedereen moet gelijke kansen krijgen om een menswaardig bestaan te leiden en om zicht te
kunnen ontwikkelen. Deze waarden zie je terug in de sociale grondrechten: recht op
onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting. Taak van de overheid om dit na te streven maar de
rechten zijn niet afdwingbaar bij de rechter.
Er zijn rechten en plichten. Je hebt recht op onderwijs, maar daar staat de leerplicht
tegenover: je moet tot je 16e naar school.
Sollicitatieplicht: als je werkloos wordt, krijg je alleen uitkering als je opzoek gaat naar nieuw
werk. Hiernaast heb je ook de plicht om premies en belasting te betalen.
3 terreinen waar de overheid het meeste geld aan uitgeeft:
1. Onderwijs
2. Gezondheidszorg
3. Sociale zekerheid
Naast de overheid en burgers in de verzorgingsstaat spelen ook het maatschappelijk
middenveld en bedrijven een rol.
Maatschappelijk middenveld = organisaties die tussen de overheid en de individuele burger
in staan en die verschillende groepen vertegenwoordigen. particulier initiatief: ze regelen
zaken die niet door de overheid of door bedrijven worden opgepakt (leger des heils,
voedselank, vrijwilligersoranisaties)
Onderdeel van maatschappelijk middenveld: sociale partners, de werknemers en
werkgeversorganisaties. Besluiten per branche om een collectieve arbeidsovereenkomst te
sluiten. Dit is een overeenkomst tussen de werkgevers en de werknemers uit een bedrijfstak
over de arbeidsvoorwaarden (salaris, vakantiedagen). Overheid controleert of de
overeenkomst niet ten koste gaat van algemeen belang.
Poldermodel: wanneer de overheid, vakbonden en werkgevers via onderhandelingen tot
overeenstemming komen, vaak met compromissen.
, In de zorg is er sprake van marktwerking:
- Voordeel marktwerking: kan leiden tot lagere prijzen voor de concurrentie
- Nadeel marktwerking: als onderwijsinstellingen zelf mogen bepalen hoe hoog het
collegegeld is kies jij dan nog voor de opleiding die je het leukst vind of die je kan
betalen? De overheid grijpt hier in om te zorgen dat dit voor iedereen beschikbaar en
betaalbaar blijft.
Verzorgingsstaten wereldwijd:
De socioloog Esping-Anderson vergelijkt 3 typen verzorgingsstaat.
Liberale verzorgingsstaat: bestaat uit de VS, Canada, Verenigd koningkrijk
Belangrijke waarden zijn individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid.
Het niveau van overheidsvoorzieningen is laag, dus mensen hoeven weinig belastingen en
premies te betalen. Ze moeten zich zelf verzekeren tegen ziekte en werkloosheid,
verzekering is niet verplicht. Nadelig voor armen, want verzekeringen zijn erg duur. De rol
van de overheid is erg klein.
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat: bestaat uit Noorwegen, Zweden, Finland.
- Belangrijkste waarde is gelijkheid.
- Veel belasting betalen
- Overheid biedt veel voorzieningen
- Overheid regelt veel op het gebied van onderwijs, kinderopvang en ouderenzorg.
Doordat kinderopvang de kosten lag zijn kunnen gezinnen werk en zorg goed
combineren.
Corporatistische verzorgingsstaat: bestaat uit Duitsland
- Belangrijkste waarde is samenwerken.
- De rol van de overheid is aanvullend
- De voorziendingen zitter ertussenin
- De belastingen en premies zijn hoog.
Landen zonder verzorgingsstaat:
Een overheid heeft voldoende financiële middelen (welvaart) nodig om een verzorgingsstaat
te realiseren en die heeft niet elk land. De ongelijkheid is vaak groot in zulke landen. Als
mensen hun baan verliezen moeten ze zelf regelen hoe ze aan inkomen komen en onderwijs
is niet altijd vanzeflsprekend. Je ziet terug iin de lagere levensverwachting dat de
gezondheidszorg niet van goede kwaliteit is.
5.2 ontwikkeling van de verzorgingsstaat
Vrije markt = de overheid bemoeid zich niet met de economie
Nederland was in de eerste helft van de 19e eeuw een nachtwakersstaat. Nachtwakersstaat
= een staat waarin de overheid zich voornamelijk inzet voor de veiligheid van de burgers.
In de 2de helft van de 19e eeuw verenigden werknemers zich in vakbonden. Dit zijn
organisaties die de gezamenlijke en individuele belangen van werknemers behartigen. Zij
zetten zich in voor hogere lonen, kortere werkdagen, verbod op kinderarbeid en betere
arbeidsomstandigheden.
De eerste sociale wetten in Nederland kwamen niet zomaar tot stand. Daar gingen felle debatten
tussen politieke partijen aan vooraf. Het beginsel dat de overheid een zorgplicht heeft voor mensen
die niet zelf in hun onderhoud kunen voorzien, zien we voor het eerst in de Armenwet van 1854.
Twintig jaar later volgde het ‘Kinderwetje van Van Houten’, dat kinderarbeid in fabrieken verbood.
Deze wet geldt als het begin van de wetgeving rond arbeid en sociale zekerheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijntersteege. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.63. You're not tied to anything after your purchase.
