Summary
Samenvatting Politicologie (1000RECPOL)
- Course
- Institution
- Book
HT 1-11 : lesnotities, ppt's en boek in één document samen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
uastudentemiliebormans
Content preview
POLITICOLOGIE : UNIVERSITEIT ANTWERPEN EMILIE BORMANS● POLITIEKE EN POLITIEKE WETENSCHAPPEN
- belang
politiek : impact op dagelijks leven + het sturen van de samenleving (DUS : ! afspraken)
op papier <3 : raadpleging bij onenigheid
⇒ politiek : afgeleid van grieks woord ‘politika’
Aristoteles : ‘mens = zoön politikon’ : sociaal wezen, van nature met anderen samen leeft
Plato : boek ‘politeia’ : visie over ideale samenleving
brede def. politiek : alles wat te maken heeft met het besturen van een samenleving
!! politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende samenleving
territoriaal niet-territoriaal
omvattend + dwingend (niet afwijken !) functioneel + vrijblijvend (mag je van
afwijken)
vb. gemeente, Verenigde naties, landen vb. bedrijven, scholen, verenigingen, kerk
- RECHTEN VOLGT UIT POLITIEK
⤷ nieuw seksueel strafrecht : strengere straffen voor verkrachting dmv betoging
- RECHT BEGRENSD/VERSNELT POLITIEK
⤷ GH vernietigd eindtermen in secundair onderwijs
- RECHTSSYSTEEM IS MACHTSFACTOR + HET RECHT IS IDEOLOGISCH
GEKLEURD
⤷ abortuswet
- RECHT WORDT POLITIEK GEBRUIKT
⤷ klimaatzaken
⇒ evolutie reikwijdte van politiek
● 19E EEUW : NACHTWAKERSSTAAT
politiek = beperkte aangelegenheid
° staat : zorgen voor basisregels/burgerlijke rechten/vrijheden ⇒ rechtbank + politie
waken
° garandeert bescherming van grenzen ⇒ defensie + buitenlandse zaken
° belastingen innen voor de financiering ervan
● 20E EEUW : SOCIALE WELVAARTSSTAAT
MAAR : vraag naar nieuwe aspecten door staat regelen (! sociale rechten)
⤷ arbeidersbeweging : wilde beschermende maatregelen die gevolgen van vrij economisch
verkeer moest inperken
OOK : optreden in onderwijs, gezondheid, werkgelegenheid
● 21E EEUW : REGULERENDE STAAT
politiek = allesomvattende impact op dagelijks leven
⤷ ruimtelijke onteigening van de staat - Luc Huyse
⇒ evolutie in politieke cultuur
belang aan onderscheid privé en publiek
MAAR : vraag naar nieuwe aspecten door staat regelen
⤷ prive = sfeer waarin politiek niet aanwezig is/mag zijn
bv. relaties mensen onderling
MAAR : binnen die relatie sprake van dwang? = politieke regels verbieden dat (= publiek)
bv. partnergeweld (= publieke zaak waar overheid intussen komt)
→ politiek = veel versch. vormen aannemen regime
- democratische regime
⤷ waar de macht tijdelijk is + verspreid is over verschillende groepen
,toestemming maken regels + oplegging : verleend door het verkiezen van
vertegenwoordigers door de bevolking
+ fundamentele rechten : formeel beschermd en erkend
- autoritaire regime
⤷ land waarin basisrechten van de individuele burger niet wordt gerespecteerd
- unitaire staat
⤷ gecentraliseerd bestuur : centrale overheid heeft macht
- federale staat
⤷ één centrale overheid en een aantal deelgebieden (bv. belgië)
→ studie van variatie in politieke vormen = centraal in de politieke wetenschap
● instrumenten politieke wetenschap (HB P. 34)
= hulpmiddelen die mogelijk maken om de politieke gebeurtenissen te ontleden/classificeren
+ mogelijk maken om logisch te redeneren
● STAAT EN MACHT
macht = centraal concept + nodig in territoriale afgebakende samenleving (<3 organisatie) +
nodig in niet-territoriale samenleving
!!! belangrijk omwille van normatief gegeven : ‘wie oefent macht uit’ / ‘is de macht
rechtvaardig?’
- bindende regels
= politieke regelgeving kan alleen functioneren ALS : opgelegd aan leden vd samenleving
gevolgen van niet-naleving : sancties, dwangmiddelen
⤷ burgerlijke ongehoorzaamheid : publieke, niet gewelddadige en bewuste daad die
ingaat tegen de wet + doel heeft een wijziging in beleid/wetgeving te realiseren
⤷ vorm van protest / vreedzaam / aanvaarden van gevolgen niet-naleving van bindende
regels
MENS : volgt regels zonder na te denken (geïnternaliseerd) : bv. rijden met gordel
→ regels opleggen + afdwingen dmv machtsuitoefening
macht = kenmerk van sociale relaties : vloeit voort uit sociale relaties die zo zijn
gestructureerd dat men geweld/dwang kan veronderstellen bij niet-naleving
HOE MACHT METEN? = power debate tussen :
ROBERT DAHL MAX WEBER
macht = actor A heeft mogelijkheid om te macht = mogelijkheid/vermogen van actor om
zorgen dat actor B een handeling verricht die B wil op te leggen aan anderen, ook tegen
anders niet zou verrichten eventuele weerstand in
⇒ handeling B is niet noodzakelijk in ⇒ gezag als legitiem aanvaarde
overeenstemming met wat A wilt machtsuitoefening
● 3 vormen van gezag
1) traditioneel gezag : respect voor traditie en gewoonte (erfopvolging)
2) charismatisch gezag : berust op persoonlijke eig. vd machthebber
3) rationeel-legalistisch gezag : berust op respect voor de regels (ZIE
SCHEMA)
, ● 3 faces of power - Steven Lukes
1) power of decision-making / beslissen en bevelen
⇒ iemand : beslissingen nemen, uitvoeren, straffen opleggen
⇒ ‘naakte’ machtsuitoefening, de meest zichtbare vorm van macht
bv. maximumsnelheid (sneller rijden = boete)
2) non-decision-making power / agenda-setting (Bachrach & Baratz)
⇒ prioriteit van thema's op politieke agenda
:) = aandacht generen, zichtbaar
bv. buurtbewoners suggereren : langzaam gereden zou moeten worden
:( = verhinderen dat andere thema's worden behandeld, onzichtbaar
bv. bedrijf = aangeklaagd naar gebrek aan normen voor luchtverontreiniging : geen spoor
van enige activiteit werd gevonden
3) ideological power / ideologische hegemonie
⇒ onzichtbare vorm van macht
⇒ bestaande orde niet ter discussie wordt gesteld = als zelfsprekend geaccepteerd
⇒ in iedere samenleving = cultureel kader : waarbinnen bepaalde dingen gedacht en
gezegd worden + waarbinnen sommige ideeën en overtuigingen normaal/legitiem zijn en
andere niet
bv. nauwelijks protest tegen oneerlijke handelsverhoudingen met het Zuiden
→ Amartya Sen
ongelijkheid = macht waardoor mensen niet al hun mogelijkheden ontwikkelen DUS geen
‘echte’ vrijheid hebben
mens = geneigd vrijheid op meest optimale wijze te beleven DOOR al hun capaciteiten te
benutten
‘echte vrije mensen’ : lezen, cultuur beoefenen, bijscholen… → DIT doen mensen niet DUS
geen ‘echte vrijheid’ → onderdrukking van mensen
● macht meten
⇒ macht aantonen + bewijzen = moeilijk
- veel machtsuitoefening = onzichtbaar
VAAK : anticipatie op gevolgen van acties
- beslissingen : tot stand komen als gevolg v.e. machtsstrijd tussen groot aantal
actoren : leggen samen spelregels van de samenleving vast
→ causaliteit macht aantonen = moeilijk
→ macht van 1 actor isoleren = problematisch (bv. coalitieregering)
- macht = vaak alleen negatief (veto players)
● proces van staatsvorming
1) concentratie van machtsmiddelen
staat : concentreert veel macht
VROEGER : ‘concurrent’ overheid (bv. kerk/adel) verloren aan macht ⇒ pol. systemen =
vrijspel <3
2) verwerving van legitimiteit
, overheid dient aanvaard te worden als geldige gezagsdrager → deze legitimiteit : heeft
staat moeten veroveren tkv andere gezagsbronnen
3) depersonalisatie van gezag
:( legitimiteit niet meer afhankelijk van het charisma/populariteit van 1 bepaalde leider
:) MAAR legitimiteit = bepaald door geheel van regels en instellingen
4) homogenisering
politieke streven naar regels op eenzelfde manier toe te passen op gehele grondgebied
WANT : bevolking, taal, cultuur = vallen onder 1 staat
⇒ EINDRESULTAAT PROCES : moderne natiestaat
!! : valt niet aan staatsmacht te ontkomen; steeds politiek aanwezig waar mens samenleeft
→ staat = ‘human community that successfully claims the monopoly of the legitimate use of
physical force within a given territory’ (weber)
overheidsregulering = bindend karakter
⤷ in moderne samenleving : staat = heeft een ‘monopolie op legitiem geweld’ ⇒ staat als
enige geweld mag gebruiken om de regels van de samenleving op te leggen + af te
dwingen
geweld gebruiken ≠ privé taak → uitgevoerd worden door staat
UITZONDERING : recht op wettelijke zelfverdediging
MAAR : in sommige landen : wel sprake van…
- privatisering vd ordehandhaving (bv. dure villawijken = eigen bewakingsagenten)
staten : neiging om geweldsmonopolie streng te bewaken → is de kern vd staat
- algemene stelregel monopolie = !! ⇒ geweld moet proportioneel zijn
bv. overvaller moet harder aangepakt worden dan straatbetogers
- geweld : moet beperkt blijven tot datgene wat strikt nodig is om legitieme doel te
bereiken
bv. dader overval opgepakt? = geweld stopt direct
● de grondwet
'Alle machten gaan uit van de natie. Zij worden uitgeoefend op de wijze bij de grondwet
bepaald’ = art. 33 GW
1. ⤷ samenleving : dynamisch → regels veranderen mee
⇒ uitvaardigen grondwet : maakt basisregels voor het functioneren v.e. politiek systeem +
hoe regels gemaakt/gewijzigd moeten worden + door wie het zal gebeuren
bv. pariteit vd regering, bevoegdheidsverdeling
2. Gw. bevat ook grondrechten en -vrijheden van burgers
⇒ bescherming burgers tegen almachtige staat
⇒ voorwaarde voor vrije verkiezingen en democratie
bv. vrijheid van meningsuiting, pers, godsdienst
3. recent : Gw. landen gemoderniseerd → socio-economische rechten ingevoerd
⇒ niet individueel afdwingbaar
⤷ bv. men stelt dat staat een belangrijke inspanning moet doen om iedereen een deugdelijke
woning te geven MAAR geen deugdelijke woning ≠ naar rechter stappen!!
DAAROM : garanderen van voldoende woongelegenheid = gesteld als ‘voorwerp van zorg’
voor overheid
bv. onderwijs, gezondheid, gezonde leefomgeving
- regels om Gw. te veranderen : extra voorwaarden in België
● op voorhand aankondiging van art. die men wilt wijzigen (‘constituante’)
● ⅔ meerderheid nodig (in VS : 75%+ vd staten)
● Gw. = moeilijk wijzigen→ België: staatshervorming = lang onderhandelen :(
belgië : polariseren = heeft geen zin → beide taalgroepen moeten akkoord zijn + partners
zoeken aan andere kant
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller uastudentemiliebormans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.58. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now