Samenvatting geneeskunde les 4.1 - ouder worden hoe doe je dat?
Saxion hogeschool Deventer
Opleiding HBO-V
leerjaar 2017/2018
literatuur:
• Adriaansen, M. (2015) Hoofdstuk 12 Palliatieve zorg. In Bakker, T.J.E.M., Habes, E.V., Quist-Anholts, G., Sande, J. van der, & Vrie, W. van de. (red.) Klini...
benoemen welke fysiologische veranderingen er in het menselijk lichaam optreden bij het
ouder worden;
formuleren wat het begrip kwetsbaarheid in het kader van de oudere zorgvrager inhoudt;
benoemen wat palliatieve zorg is en op welke 4 verschillende domeinen deze vorm van
zorg zich kan richten.
Literatuur:
Adriaansen, M. (2015) Hoofdstuk 12 Palliatieve zorg. In Bakker, T.J.E.M., Habes, E.V., Quist-
Anholts, G., Sande, J. van der, & Vrie, W. van de. (red.) Klinisch redeneren bij ouderen.
Functiebehoud in levensloopperspectief. Amsterdam: Reed Business Education.
[boekenlijst] zie samenvatting VZ – wat weet jij over dementie?
Buurman, B. (2015) Hoofdstuk 4 Screening en geriatrisch assessment. In Bakker, T.J.E.M.,
Habes, E.V., Quist-Anholts, G., Sande, J. van der, & Vrie, W. van de. (red.) Klinisch redeneren
bij ouderen. Functiebehoud in levensloopperspectief. Amsterdam: Reed Business Education.
[boekenlijst]
4.1Kwetsbaarheid
Definitie kwetsbaarheid: De smalle definitie betreft vooral lichamelijke kwetsbaarheid, bijvoorbeeld
het bestaan van beperkingen in de activiteiten van het dagelijks leven (ADL). De brede definitie
omvat de lichamelijke kwetsbaarheid, maar ook de psychische en sociale kwetsbaarheid. De
psychische kwetsbaarheid wordt vaak veroorzaakt door psychische aandoeningen zoals depressie,
dementie en persoonlijkheidsproblemen. Sociale kwetsbaarheid wordt meer bepaald door de
sociaaleconomische status (opleiding en inkomen), de woonsituatie (hoe woont iemand, gevoel van
veiligheid) en de toegang tot zorg.
Ouderen kijken bij kwetsbaarheid vooral naar de bedreiging voor de kwaliteit van leven. Factoren
die
daarin een rol spelen, zijn slechte gezondheid, zorgen om de kinderen en kleinkinderen, het
ontbreken van een partner en van een sociaal netwerk en afhankelijk zijn van anderen. Die
bedreiging van de kwaliteit van leven ontstaat vaak wanneer er sprake is van kwetsbaarheid op
een van de drie domeinen.
Ouderen die kwetsbaar zijn, doen dikwijls een groter beroep op zorgvoorzieningen. Het tijdig
opsporen van kwetsbare ouderen of het in kaart brengen van hoogrisicoouderen is belangrijk. Dat
gebeurt vaak door middel van screening, gevolgd door een comprehensive geriatrie assessment. In
figuur 4.1 is het hele proces zichtbaar.
Figuur 4.1 Van screening naar
zorgbehandelplan
4.2 Screenen en comprehensive
geriatric assessment (CGA)
Screening en het CGA kunnen als een
belangrijke proactieve houding van
klinisch redeneren opgevat worden. Bij
verpleegkundigen is een proactieve
houding nodig om tijdig
kwetsbaarheid te herkennen en een
screeningsinstrument uit te zetten. Hiermee voorkom je een cascade breakdown. Dat betekent dat
je er als verpleegkundige naar streeft een cascade van problemen tegen te gaan door screening,
door vroegsignalering en door tijdig preventieve interventies in te zetten. Bij een tijdige herkenning
, van het delierrisico kun je preventieve maatregelen inzetten en vervolgens een delier en daarmee
ook andere problemen voorkomen.
Het werken met de gevalideerde instrumenten tijdens het CGA is nodig om te kunnen onderbouwen
en te kunnen bespreken met cliënten waarom een cliënt kwetsbaar is en welke preventieve
interventies moeten worden afgesproken.
Deze kennis is ook nodig om bij zorgverzekeraars te onderbouwen waarom deze interventies
relevant zijn (om deze bekostigd te krijgen). Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanvragen van
indicaties door wijkverpleegkundigen.
4.2.1 Stap 1: screenen
Screenen betekend het in kaart brengen van de risicopopulaties voor een bepaalde aandoening of
uitkomst. Screenen is een eerste stap; bij de hoog risicogroepen wordt altijd een vervolg gegeven.
Deze groepen worden dan verder onderzocht.
Binnen de zorg voor kwetsbare ouderen wordt veel gebruikgemaakt van screeningsinstrumenten
om het risico op slechte uitkomsten of de kwetsbaarheid in kaart te brengen. Om te screenen zijn
verschillende screeningsinstrumenten beschikbaar. Dit zijn vaak korte vragenlijsten bestaande uit
4–6 vragen, waarbij een oudere een score krijgt. Daarbij is dan een afkappunt aanwezig, waarboven
de oudere een ‘verhoogd risico’ heeft op een slechte uitkomst. Anders gezegd: deze ouderen
scoren positief op het screeningsinstrument. Bij de ouderen met een verhoogd risico wordt
vervolgens verdere diagnostiek gedaan.
De beschikbare screeningsinstrumenten voor ouderen kunnen onderverdeeld worden in
instrumenten die ouderen met een verhoogd risico op functieverlies of overlijden opsporen en
instrumenten die kwetsbaarheid in kaart brengen.
Instrumenten om ouderen met een verhoogd risico op functieverlies of overlijden op te
sporen:
o Identification of Seniors at Risk (ISAR): deze bestaat zowel voor ziekenhuispatiënten
(ISAR-Hospitalized Patients) als voor gebruik in de huisartsenpraktijk
o Hospital Admission Risk Profile (HARP).
De gemiddelde tijdsinvestering is drie minuten. Ouderen kunnen een dergelijk instrument
ook zelf invullen. Het betreft een snelle en efciënte selectiemanier.
Instrumenten om kwetsbare ouderen op te sporen:
o Groningen Frailty Indicator
o Tilburg Frailty Indicator
o Easycare-TOS
Deze vragenlijsten zijn over het algemeen iets langer om in te vullen; de tijdsinvestering
bedraagt 10-15 minuten en een oudere kan de vragen ook zelf invullen.
In het ziekenhuis worden momenteel ook de veiligheidsmanagementsysteemcriteria (VMS-criteria)
afgenomen bij ziekenhuisopname. Die scoren het risico op vallen, ondervoeding, delier en ADL-
beperkingen. De VMS-criteria kunnen vooralsnog niet als een screeningsinstrument gebruikt
worden, maar ze geven wel goed het risico op de vier geriatrische problemen weer.
Als een oudere een verhoogd risico heeft bij een screeningsinstrument voor functieverlies of
kwetsbaarheid, is de volgende stap een multidomeinbeoordeling, een zogeheten comprehensive
geriatrie assessment (CGA), zie stap 2 in figuur 4.1.
4.2.2 Stap 2: screenend geriatrisch assessment: een multidomeinbeoordeling
Het CGA wordt gedefinieerd als een ‘multidisciplinair onderzoek dat de multipele problemen van
een oudere zo veel mogelijk opspoort, beschrijft en verklaart en de capaciteiten en zorgbehoeften
van de persoon onderzoekt, om zo te komen tot een gecoördineerd en integraal zorgplan voor het
individu’ Het CGA kan onderverdeeld worden in een screenend gedeelte, waarbij met korte vragen
de problematiek globaal in kaart gebracht wordt (denk ook aan risicosignaleringslijsten) en een
diagnostisch gedeelte (stap 4).
In een CGA wordt niet alleen naar de ziekten gekeken die een oudere heeft, maar vooral ook naar
de geriatrische problematiek. Er kan in de geriatrische problematiek een onderscheid gemaakt
worden op vier domeinen:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller verpleegkundestudentjessaxion. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.83. You're not tied to anything after your purchase.
